1 lipca przypada 448. rocznica porozumienia pomiędzy stanami Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, zawartego na sejmie walnym w Lublinie. Historycy jednoznacznie określają Unię Lubelską jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Polski i Europy. 22 października 2015 r. Rada Miasta Lublin podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia dnia 1 lipca „Dniem Unii Lubelskiej”. Wydarzenie celebrujące rocznicę podpisania porozumienia zawartego na sejmie walnym w Lublinie w 1569 r. wpisuje się w harmonogram świętowania Wielkiego Jubileuszu 700-lecia Miasta Lublin. W ramach oficjalnych miejskich obchodów, w dniach 1-3 lipca odbędą się wykłady tematyczne, koncerty, spacery po Lublinie z przewodnikami.

Główne obchody Dnia Unii Lubelskiej rozpoczną się w sobotę, 1 lipca, otwarciem interaktywnej ekspozycji muzealnej „Sejmograf 1569+”, poświęconej tajemnicom wspólnego polsko-litewskiego sejmu, którego zwieńczeniem było utworzenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Uczestnicy w około 45 minut przeniosą się w czasy króla Zygmunta Augusta, aby odbyć podróż do przeszłości śladami wydarzeń sejmowych z lat 1568-1569. Celem poszczególnych „reprezentantów państw unijnych” i „poselstw cudzoziemskich” jest dotarcie do Lublina, odczytanie dat i miejsc wydarzeń, które rozegrały się na zamku oraz w lokacyjnym mieście, a także powrót do miejsc startowych.

Wykład „Twórcy Unii Lubelskiej i ich dzieło” Marcina Gapskiego pozwoli zrozumieć znaczenie największego wydarzenia historycznego, jakie miało miejsce w Lublinie, przez pryzmat jej twórców. Unia powstała dzięki ich mądrości i doświadczeniu. Pragnęli zapewnić pomyślny rozwój Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Nie ustrzegli się błędów, jednak postanowienia Unii Lubelskiej przetrwały aż do ostatecznego upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Noc Unii Lubelskiej to rocznicowe zwiedzanie miasta z przewodnikiem, adresowane przede wszystkim do osób dorosłych, umożliwiające odkrywanie śladów wspólnego sejmu polsko-litewskiego z 1569 roku. Sejm, na którym zawarto Unię Lubelską, to jedno z najważniejszych wydarzeń w 700-letniej historii miasta. Specyfiką tegorocznych obchodów będą rekonstrukcje wydarzeń sejmowych oraz projekty interaktywne związane z międzynarodowym tzw. rozproszonym Muzeum Sejmu Unii Lubelskiej „Sejmograf 1569”. Tegoroczny projekt stanowi kolejny element przygotowania do 450-lecia Unii Lubelskiej, które przypadnie w 2019 r.

Dodatkowo dzięki wsparciu Urzędu Miasta Lublin i z nagrodami ufundowanymi przez Kasę Unii Lubelskiej został przygotowany konkurs, stanowiący atrakcyjny sprawdzian wiedzy zdobytej na temat Unii Lubelskiej. Kolejną propozycją jest „klimatyczne” zwiedzanie w ciszy, w którym głos będą miały jedynie zabytki związane z sejmem Unii. Całkowitą niespodzianką będzie natomiast ostatnia część programu pt. „Zamek Królewski w Lublinie - reaktywacja?!”.

W niedzielę 2 lipca odbędzie się spacer, podczas którego uczestnicy powrócą do miejsc związanych z sejmem lubelskim, w nieco innej konwencji. Oprócz wątków królewskich pojawią się również miejsca i informacje związane z wielkim handlem, którego świadkiem byli również uczestnicy Sejmu 1568-1569. Odbywał się on między innymi na „Szlaku Jagiellońskim” Kraków – Lublin – Wilno, jak również „Szlaku Kupieckim” Wrocław – Lublin – Lwów. Wydarzenie zakończy się w poniedziałek w Trybunale Koronnym Konferencją „Święto dwóch Unii” z udziałem przedstawicieli miejsc uhonorowanych Znakiem Dziedzictwa Europejskiego. Obchodom rocznicy Unii Lubelskiej towarzyszą koncerty zespołu „Grodzieńskie Słowiki” oraz Reprezentacyjnego Zespołu Pieśni i Tańca „Wileńszczyzna”. Na wszystkie wydarzenia wstęp jest wolny.

Program obchodów Dnia Unii Lubelskiej i wydarzeń towarzyszących:

1 lipca 2017 (sobota)

godz. 10:00 / otwarcie interaktywnej ekspozycji Muzeum Sejmu Unii Lubelskiej „Sejmograf 1569+” ul. Skłodowskiej 3/15 (Lubelski Dom Technika „NOT” - I piętro)

godz. 12:00 / „Twórcy Unii Lubelskiej i ich dzieło” - wykład dr. Marcina Gapskiego, Muzeum Lubelskie, Galeria Malarstwa Polskiego, ul. Zamkowa 9

godz. 18:00 / Msza św. W 448. rocznicę Unii Lubelskiej, Bazylika oo. Dominikanów, ul. Złota 9

godz. 19:00 / koncert zespołu „Grodzieńskie Słowiki”, Bazylika oo. Dominikanów, ul. Złota 9

godz. 20:00 / „Noc Unii Lubelskiej”, rozpoczęcie w Bazylice oo. Dominikanów

- Odkrywanie „Tajemnic Sejmu Unii Lubelskiej 1569” z przewodnikiem

- Konkurs z nagrodami „Sejm Unii Lubelskiej 1569”

- Zwiedzanie „Miasto Unii po cichu”

- Niespodzianka: „Zamek Królewski w Lublinie - reaktywacja?!”

2 lipca 2017 (niedziela)

godz. 15:00 / „Spacer z klimatem – gdzie nas nogi zaprowadzą ...”, rozpoczęcie przy Bramie Krakowskiej

godz. 17:00 / koncert Reprezentacyjnego Zespołu Pieśni i Tańca „Wileńszczyzna” – Centrum Kongresowe Uniwersytetu Przyrodniczego, ul. Akademicka 15

3 lipca 2017 (poniedziałek)

godz. 9:30 / Konferencja „Święto dwóch Unii” z udziałem przedstawicieli miejsc uhonorowanych Znakiem Dziedzictwa Europejskiego, Trybunał Koronny

Wykłady wprowadzające:

• „Unia z 1569 r. i jej znaczenie dziejowe” - prof. dr. Hab. Ryszard Szczygieł (UMCS, Lublin)

• „Unia Lubelska w historycznej i kulturalnej pamięci Litwinów”- prof. Jūratė Kiaupienė (Litewski Instytut historii, Wilno)

Organizator: Miasto Lublin

Współorganizatorzy: Fundacja „Via Jagiellonica”, Klasztor oo. Dominikanów w Lublinie, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Oddział Miejski PTTk im. A. Janowskiego w Lublinie, Organizacja Turystyczna „Szlak Jagielloński”, Organizacja Turystyczna „Szlak kupiecki”, Towarzystwo Przyjaciół Grodna i Wilna Oddział w Lublinie, Unia Szlaków Zachód-Wschód.