Reklama

Niedziela Przemyska

„Rok Władysława Bełzy” w Iwonickiej Gminie

Sto lat temu, 29 stycznia 1913 r., w wieku 66 lat zmarł Władysław Bełza, autor „Katechizmu polskiego dziecka”. Dla uczczenia tej rocznicy na XXIX sesji w dniu 26 marca br. Rada Miejska w Iwoniczu Zdroju podjęła uchwałę o ogłoszeniu roku 2013 „Rokiem Władysława Bełzy” na terenie Gminy Iwonicz Zdrój

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Władysław Bełza urodził się w 17 października 1847 r. w Warszawie. Uczył się w gimnazjum rządowym w Warszawie. W 1865 rozpoczął naukę w szkole oficerskiej w Kazaniu, a w latach 1866-68 studiował w Szkole Głównej w Warszawie. Pisywał wówczas dla tygodników warszawskich - „Przyjaciela Dzieci” i „Przeglądu Tygodniowego”. Debiutował w 1863 wierszem „Deszczyk wiosenny”, opublikowanym na łamach „Przyjaciela Dzieci”. W 1867 opublikował debiutancki zbiorek poetycki pt. „Podarek dla grzecznych dzieci”. Od 1868 w Krakowie był lektorem ociemniałego już poety Wincentego Pola. Dzięki jego pomocy wydał w 1869 swoją drugą książeczkę dla dzieci - „Abecadlnik w wierszykach dla polskich dzieci”. Występował przeciwko germanizacji ludności polskiej w Wielkopolsce i na Śląsku. Pod koniec 1871 r. otrzymał nakaz niezwłocznego opuszczenia granic państwa pruskiego, jako tzw. lästiger Ausländer (niepożądany cudzoziemiec) - zbyt aktywny polski działacz narodowy.

Od tego okresu związany był z uzdrowiskiem w Iwoniczu-Zdroju, gdzie organizował w latach 1874-90 życie kulturalne i towarzyskie. Jak pisze Janusz Michalak w swoim opracowaniu „Władysław Bełza - poeta, pisarz, publicysta…” opublikowanym w „Roczniku Iwonickim” (tom. 6 z 2003 r.), poeta po raz pierwszy przybył do iwonickich wód niedługo po osiedleniu się we Lwowie w 1874 r. Od tego czasu, aż do 1890 r. przebywał w uzdrowisku w każdej „porze zdrojowej”, czyli od wiosny do jesieni. Przez dwadzieścia lat był głównym animatorem życia kulturalnego i towarzyskiego kurortu. Wygłaszał odczyty, informował o pracach „Macierzy szkolnej” i Towarzystwa im. A. Mickiewicza. Lubił otaczać się dziećmi i był przez nie bardzo lubiany. Doktor Zygmunt Rieger w swoim sprawozdaniu z pory zdrojowej „Iwonicki Zakład Zdrojowo-Kąpielowy w Galicji” z 1885 r. pisał: „Nie mogę tu pominąć zasług, które położył p. W. Bełza dla ożywienia ruchu towarzyskiego w zakładzie, zwykł on otaczać się dziatwą, dla której urządza zabawy towarzyskie, na wolnym powietrzu w Sali balowej, to też wdzięczna młodzież urządziła mu w roku ubiegłym serdeczną owację upamiętnioną zdjęciem fotogramu wielkiej grupy”. Dla regionu krośnieńskiego zasłużył się napisaniem pierwszego przewodnika krajoznawczo-turystycznego pt. „Iwonicz i jego okolice” wydanego w 1885 r. nakładem Zarządu Zdrojowego. Zawiera on nie tylko materiał informacyjny, lecz prowadzi czytelnika do miejsc pamięci narodowej, do miejsc osnutych baśniami i legendami, znajduje szczery zachwyt dla piękna przyrody i bogactwa folkloru tej ziemi. Był współzałożycielem Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza oraz Wydawnictwa Macierzy Szkolnej (1883). Do 1914 Macierz wydrukowała 1,5 mln książek, w tym 180-tysięczny nakład „Pana Tadeusza”. Była to najtańsza wydana wówczas polska książka.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Uprawiał popularną po powstaniu styczniowym lirykę społeczno-patriotyczną, ogłaszając kilka jej zbiorów. Wydał zbiory wierszy „Z wiosny”, „Pieśni liryczne”, „Z doli i niedoli”, napisał jednoaktówkę „Emancypantka”, dramat „Kacper Karliński” oraz poemat „Zamek grójecki”. Publikował prace historyczno-literac-kie o Adamie Mickiewiczu i jego epoce. Pisał także pod pseudonimami: Władysław Piast, Władysław Ostrowski.

Wiele jego wierszy, pisanych w tonie patriotyczno-wychowawczym, było adresowanych do polskiej młodzieży i dzieci, np.: „Cnoty kardynalne”, „Co kochać?”, „Czem będę?”, „Legenda o garści ziemi polskiej”, „Marsz skautów”, „Modlitwa za Ojczyznę”, „O celu Polaka”, „Polska mowa”, „Ziemia rodzinna”. Najbardziej znanym jego wierszem jest „Katechizm polskiego dziecka”.

Poeta był żarliwym katolikiem, wspierał i inicjował budowę kościołów. Był inicjatorem budowy kaplicy zdrojowej w Rymanowie, o czym pisze w swoich pamiętnikach Anna z Działyńskich Potocka - współzałożycielka wraz z mężem Stanisławem rymanowskiego zakładu zdrojowego. Optował za budową nowej kaplicy zdrojowej w Iwoniczu wchodząc do komitetu budowy i urządzając zbiórki pieniężne na ten cel. Bełza był również autorem licznych modlitw i litanii do Matki Boskiej. Dwie spośród nich, „Bogarodzicę” i „Modlitwę do Najświętszej Maryi Panny” uważa się, że napisał w Iwoniczu. Za powstaniem ich w Iwoniczu przemawia fakt, że Bełza był inicjatorem wykonanej na zlecenie hrabiów Załuskich statuy Matki Bożej Uzdrowienia Chorych ustawionej przy źródłach wód mineralnych, a w 1894 r. figury tejże Matki Bożej w głównym ołtarzu nowo wzniesionej kaplicy zdrojowej pw. św. Iwona i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych.

Reklama

Zbigniew Girzyński, na Niezależnym Forum Publicystów „SALON24” napisał m.in.:

„Jego dusza narodziła się o pokolenia za późno, serce zaś przyszło na świat zbyt wcześnie”. Gdy w 1847 r. urodził się Władysław Bełza, jego romantyczna dusza rozminęła się na ziemi z żegnającymi się już ze światem wielkimi romantykami. Gdy jego serce zgasło w 1913 r. nie było mu dane nawet jednego dnia żyć w wolnej Polsce, którą tak kochał i której tak pragnął. Dziś bardzo niewiele osób wie kim był Władysław Bełza. Ale choć jego imię zostało nieomal zapomniane, przesłanie, które płynęło z jego serca wydało piękne owoce i dziś także, w 100 lat od jego śmierci, stanowi ważny element naszej narodowej tożsamości. Któż z nas bowiem będąc dzieckiem nie uczył się, i to nie tylko w szkole, ale przede wszystkim od swoich rodziców jego wiersza pt. „Katechizm polskiego dziecka”?

Na twórczości Władysława Bełzy wyrastali polscy bohaterowie, którzy po latach zaborów oddawali swoje życie walcząc o wolną Polskę i jej granice, gdy kończyła się I wojna światowa. To jego wiersze czytały do snu w dzieciństwie matki Polskim Orlętom spod Lwowa. One były fundamentem wychowania pokolenia oficerów poległych w Katyniu i Żołnierzy Wyklętych, żołnierzy września 1939 r. i obrońców Warszawy. Wielu z nich nosiło w swoich sercach przesłanie Władysława Bełzy.

Reklama

Jak wielką popularnością cieszył się Władysław Bełza w Iwoniczu Zdroju niech świadczy fakt, że doczekał się jeszcze za życia, w 1905 r., w uroczej dolinie „Na Kawalcach” ongiś nad nieistniejącym dzisiaj stawem, pomnika ufundowanego przez wdzięcznych kuracjuszy i mieszkańców kurortu. Poeta zmarł we Lwowie 24 stycznia1913 r. Prochy jego spoczęły na Cmentarzu Łyczakowskim.

Z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza Zdroju pomnik ten został odrestaurowany i w 100. rocznicę śmierci poety w powiązaniu z uroczystościami z okazji Święta 3 Maja odsłonięty w ogrodzie romantycznym przy Sanatorium „Pod Jodłą”. Uroczyste odsłonięcie pomnika i poświęcenie przez proboszcza iwonickiej parafii ks. dr. Andrzeja Chmurę poprzedziła sesja naukowa poświęcona poecie i uroczysta Msza św. w jego intencji. Na uroczystość przybyły władze powiatu krośnieńskiego i gminy iwonickiej oraz liczni mieszkańcy i kuracjusze. Stowarzyszenie Przyjaciół Iwonicza Zdroju wydało też z tej okazji reprint przewodnika Władysława Bełzy „Iwonicz i jego okolice” oraz okolicznościowy medal z podobizną poety.

Podziel się:

Oceń:

+1 0
2013-05-21 15:29

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Z miłości do ojczyzny

Harcerze i uczniowie klas mundurowych zapalili 96 zniczy

Paweł Wysoki

Harcerze i uczniowie klas mundurowych zapalili 96 zniczy

Więcej ...

Tak, proszę, Jezu Chryste, obmyj mnie

Pio Si/pl.fotolia.com

Rozważania do Ewangelii J 13, 1-15.

Więcej ...

Bp Muskus: sensem Eucharystii jest spotkanie z miłością

2024-03-28 20:44

diecezja.pl

- Przy jednym stole spotykają się z Jezusem biedacy, grzesznicy, słabi i poranieni ludzie. To nie jest uczta w nagrodę za dobre sprawowanie, uroczysta kolacja dla wybrańców, którzy zasłużyli na zaproszenie - mówił w Wielki Czwartek o Eucharystii bp Damian Muskus OFM. Krakowski biskup pomocniczy przewodniczył Mszy św. Wieczerzy Pańskiej w kościele Matki Bożej Zwycięskiej w Krakowie-Borku Fałęckim.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Wiadomości

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną...

Wiara

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną...

Sercanie: niepokoją nas doniesienia o sposobie prowadzenia...

Sercanie: niepokoją nas doniesienia o sposobie prowadzenia...

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Kościół

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...

Wiara

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...