Reklama

Zarys historii parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grodzisku k. Siemiatycz

Niedziela podlaska 28/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W dokumentach z XV/XVI w. nazwa tej wsi brzmiała Horodyszcze lub Hrodziscze. W sobotę przed świętem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, czyli 4 września 1434 r. wielki książę litewski Zygmunt Kiejstutowicz (1360-1440) nadał rycerzowi Pretorowi (zm. przed 1442) z Brześci (ziemia czerska), dziedzicowi Korczewa (1401-1416), późniejszemu staroście drohickiemu (1414), rozległe dobra w ziemi drohickiej, które obejmowały również wieś Grodzisk. W 1451 r. Grodzisk wszedł w skład nowo utworzonej parafii w Ostrożanach (wcześniej należał do parafii perlejewskiej). Wieś ta była w posiadaniu rodziny Korczewskich do końca lipca 1522 r., kiedy to wnuczka wspomnianego Pretora - Zofia z Korczewskich (1505-1545) żona Stanisława Hlebowicza (zm. 1513), wojewody połockiego (1505-1513), zapisała tę wieś swemu synowi Mikołajowi Hlebowiczowi zwanemu „Durny” (zm. 1555). W 1554 r. właścicielem Grodziska był Adam Kosiński hr. Rawicz z Lisowa (zm. 1574), pisarz ziemski drohicki (1554-1569), a po nim - jego syn Jan (zm. przed 25 czerwca 1588), pisarz ziemski drohicki (1569-1588) i córka Katarzyna (zm. 1607).
W 1653 r. majątek w Grodzisku przeszedł w ręce konwertyty z kalwinizmu - Gotharda Wilhelma hr Butlera (1598-1661), dworzanina króla Jana II Kazimierza Wazy (1548-1668), podkomorzego koronnego (1654-1661) oraz jego żony (od 1638) kasztelanowej podlaskiej Konstancji Wodyńskiej z Wodynia (zm. 27 maja 1682), która była damą dworską żony wspomnianego władcy królowej Ludwiki Marii Gonzaga (1611-1667). 12 maja 1709 r. ich wnuk - Marek Antoni hr Butler (zm. 1737), starosta preński i drohicki (1708) ufundował tutaj unicką cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i uposażył proboszcza dwoma włókami ziemi. Budowę wspierał przypuszczalnie ówczesny dzierżawca Grodziska Wiktoryn Kuczyński (1668-1737), podkomorzy drohicki (1713-1730). Do użytku została ona oddana w 1715 r. Funkcję proboszcza „jeszcze nowej” świątyni w 1726 r. pełnił ks. Bazyli Groczkowski vel Greczkowski (prob. 1709-1739). W jego czasach kolatorem kościoła był kolejny dziedzic wsi (od 1737) - Aleksander Łukasz Butler (1711-1783), wojski bielski (1735-1738) i starosta mielnicki (1739-1775). W XVIII w. wieś nosiła nazwę - Grodzisk Butlerski dla odróżnienia od Grodziska Biskupiego k. Sokołowa.
Kolejnym właścicielem Grodziska została generał wojsk koronnych Antoni hr. Ossoliński (zm. ok. 1783), starosta sulejowski (ok. 1771-1783)), poślubiając córkę wspomnianego Aleksandra Łukasza Buttlera - Rozalię. Od Antoniego Ossolińskiego ok. 1772 r. osadę nabył jego brat Aleksander (zm. 1804), starosta drohicki (1757-1774). On to 23 czerwca 1772 r. uzyskał przywilej na targi i jarmarki. Stąd też w tym okresie Grodzisk nazywano miasteczkiem. W 1790 r. wieś została przeniesiona z parafii Ostrożany do parafii Rudka.
W 1839 r., po skasowaniu unii przez rząd carski, świątynię unicką zamieniono na cerkiew prawosławną. Ówczesny duszpasterz unicki, ks. Stefan Budziłłowicz (zm. 25 czerwca 1857), który pełnił funkcję proboszcza w latach 1819-1839, został zmuszony do przyjęcia prawosławia. Kiedy w latach 1887-1891 wybudowano obok murowaną cerkiew prawosławną, były kościół unicki został zamknięty.
Po I wojnie światowej cerkiew został włączona w skład prawosławnej parafii pw. Opieki Matki Bożej w Czarnej Cerkiewnej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. świątynię zwrócono katolikom i dokonano stosownej adaptacji. 11 listopada 1920 r. ks. Jerzy Matulewicz (1871-1927), biskup wileński (1918-1925) mianował ks. Ludwika Pogumirskiego (1875-1961) administratorem w Grodzisku (1921-1952). 5 marca 1923 r. katolicy odzyskali oficjalnie opustoszały, pounicki kościół, plebanię i beneficjum. Po kilku dniach, 17 marca tegoż roku wspomniany wyżej biskup wileński erygował parafię rzymskokatolicką.
Wkrótce po wkroczeniu wojsk sowieckich (10 kwietnia 1940) przybył do Grodziska duszpasterz prawosławny ks. Józef Zubowicz, który przemocą zajął pół katolickiej plebanii oraz 12 ha ziemi (do dzisiaj w rękach prawosławnych). Po nim, do 1942 r., zajmował pokoje ks. Jan Bortniczuk (zm. 1954). 7 maja 1942 r. spłonęła plebania i wszystkie budynki i wówczas ks. Ludwik Pogumirski musiał zamieszkać w Mierzynówce (dawniej Mirinowo). W czasie pobytu (1952-1955) ks. Bolesława Miłkowskiego (1910-1984) zostały zbudowane budynki gospodarcze. W maju 1962 r. ks. Władysław Siekierko (1909-1979), kolejny proboszcz grodziski (1962-1966), zakupił ze Strabli stare organy (z kościoła w Niemirowie), które złożył organmistrz Stanisław Sosnowski z Warszawy.
Warto zaznaczyć, że już w 1753 r. istniała na terenie parafii, we wsi Mierzynówka kaplica dworska (wcześniej filia Pobikier), wybudowana przez rodzinę Kuszlów.
10 września 1865 r. została ona zamknięta z polecenia (nr 13997/1865) generał-lejtnanta Konstantego von Kaufmana (1818-1882), dowódcy wojsk wileńskiego okręgu i gubernatora grodzieńskiego, kowieńskiego i wileńskiego (1865-1866) - w ramach represji za udział w powstaniu styczniowym miejscowego dziedzica Kacpra Zadornowskiego (1797-1869) i posługi sakramentalne świadczone tutaj unitom. W roku następnym, 13 września, kaplica dworska została skasowana.
W latach 1987-1990 zbudowano nowy, murowany kościół, staraniem ks. prał. Henryka Nowaka (prob. 1981-2003), według projektu inż. Andrzeja Adamczuka i inż. Stanisława Adama Piluta z Lublina. Poświęcenia kamienia węgielnego, które odbyło się 28 maja 1989 r., dokonał bp Władysław Jędruszuk (1918-1994), administrator apostolski diecezji pińskiej (1967-1991).
Nowy kościół konsekrował 4 listopada 1990 r. wspomniany bp Władysław Jędruszuk. Obok nowej świątyni stoi murowana plebania zbudowana w latach 1985-1987, staraniem ks. prał. Henryka Nowaka.

Reklama

Bibliografia: B. B. Goławska, Dzieje parafii Grodzisk w XX w., Drohiczyn 1994 (mps); T. Jaszczołt, Gmina Grodzisk k. Siemiatycz. Dzieje ziemi i mieszkańców, Grodzisk 2004; M. Kałamajska-Saeed (red.), Województwo Białostockie. Siemiatycze. Drohiczyn i okolice (Katalog Zabytków w Polsce, t. XII z. 1), Warszawa 1996; J. Pyzia, Grodzisk. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Białystok 1984 (mps).

Kaplice

Siemiony - drewniana kaplica dojazdowa pw. św. Marii Goretti, zbudowana w latach 1982-1984, staraniem ks. prał. Henryka Nowaka. Jej poświęcenia dokonał 7 października 1984 r. bp Władysław Jędruszuk.

Porządek Mszy św.:
- niedziele i święta:
- kościół parafialny: 9.30, 11.30
- kaplica w Siemionach: 13.15
- święta nie będące dniami wolnymi od pracy:
- kościół parafialny: 9.30, 17.00 (od 1 maja do 30 września - 18.00)
- kaplica w Siemionach: 11.30
Odpust w parafii: św. Andrzeja Boboli (niedziela po 16 maja); Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny - 15 sierpnia
Nabożeństwo adoracyjne: piątek - niedziela po 16 maja
Księgi metrykalne:
Księgi Chrztów: od 1930 r. (1921-1945 w Urzędzie Gminy)
Księgi Małżeństw: od 1948 r.
Księgi Zmarłych: od 1948 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2004-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Papież do młodych: to wy twórzcie przyszłość, razem z Bogiem

2024-04-19 16:20
Papież Franciszek

PAP/ETTORE FERRARI

Papież Franciszek

To od was zależy przyszłość i wy macią ją tworzyć. Nie możecie być biernymi widzami - mówił papież na audiencji dla uczniów „szkół pokoju”. Przyznał, że istnieje pokusa, by nie myśleć o jutrze, lecz skupić się wyłącznie na teraźniejszości, a troskę o przyszłość delegować na instytucje lub polityków. Dziś jednak, bardziej niż kiedykolwiek dotąd, potrzeba właśnie brania odpowiedzialności za przyszłość. Potrzebujemy odwagi i kreatywności zbiorowego marzenia - mówił Franciszek.

Więcej ...

Zakończyła się ekshumacja szczątków ks. Michała Rapacza

2024-04-19 12:39

IPN/diecezja.pl

19 kwietnia br. zakończyła się ekshumacja i rekognicja kanoniczna szczątków Czcigodnego Sługi Bożego ks. Michała Rapacza. Beatyfikacja męczennika czasów komunizmu odbędzie się 15 czerwca w krakowskich Łagiewnikach.

Więcej ...

Papież wprowadza zmiany w watykańskim sądownictwie

2024-04-19 17:15

PAP/MAURIZIO BRAMBATTI

„Doświadczenie zdobyte w ciągu ostatnich kilku lat w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości doprowadziło do konieczności podjęcia szeregu interwencji związanych z systemem sądowniczym Państwa Watykańskiego” - czytamy w najnowszym liście apostolskim w formie motu proprio opublikowanym dzisiaj. W ten sposób Franciszek dalej rozwija przepisy regulujące te kwestie. Zgodnie z nowymi wytycznymi zwykli sędziowie przestają sprawować urząd w wieku 75 lat, a sędziowie kardynałowie w wieku 80 lat.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Krewna św. Maksymiliana Kolbego: w moim życiu dzieją...

Wiara

Krewna św. Maksymiliana Kolbego: w moim życiu dzieją...

Gdy spożywamy Eucharystię, Jezus karmi nas swoją...

Wiara

Gdy spożywamy Eucharystię, Jezus karmi nas swoją...

Oświadczenie ws. beatyfikacji Heleny Kmieć

Kościół

Oświadczenie ws. beatyfikacji Heleny Kmieć

Św. Ekspedyt - dla żołnierzy i bezrobotnych

Św. Ekspedyt - dla żołnierzy i bezrobotnych

„Niech żyje Polska!” - ulicami Warszawy przeszedł...

Kościół

„Niech żyje Polska!” - ulicami Warszawy przeszedł...

Przewodniczący KEP prosi, by najbliższa niedziela była...

Kościół

Przewodniczący KEP prosi, by najbliższa niedziela była...

Rozpoczął się proces beatyfikacjny sł. Bożej Heleny...

Święci i błogosławieni

Rozpoczął się proces beatyfikacjny sł. Bożej Heleny...

Zakaz działalności dla wspólnoty

Niedziela Zamojsko - Lubaczowska

Zakaz działalności dla wspólnoty "Domy Modlitwy św....

W „nowej”, antyklerykalnej Polsce aresztowano księdza

Kościół

W „nowej”, antyklerykalnej Polsce aresztowano księdza