Sz. P. Piotr Adamczuk, dyrektor TVP3 Lublin

W szeroko pojętym interesie społecznym i publicznym wnioskujemy o bezzwłoczne przywrócenie na antenę TVP3 Lublin transmisji niedzielnej (oraz świątecznych) Mszy Świętej o godzinie 10:00. Nasze pismo ma na celu przede wszystkim pomoc Pacjentom i Osobom starszym, z którymi spotykamy się na co dzień w domach oraz zakładach opieki zdrowotnej. Wiele osób (głównie starszych) nie jest w stanie uczestniczyć czynnie w Mszy Świętej, czy to w kaplicy przyszpitalnej czy też w kościele, z uwagi na fakt, iż z powodu choroby nie są w stanie się poruszać. Osób takich jest niestety coraz więcej, zaś kluczowym dla nich momentem niedzieli i innych świąt była modlitwa podczas transmisji Mszy Świętej o godzinie 10:00 z ich rodzimej diecezji.

Zdajemy sobie sprawę, że telewizja polska transmituje Mszę Świętą w TVP1 o godzinie 7:00, ale dla wielu starszych osób jest to pora zbyt wczesna, a w szpitalach jest to czas porannej toalety i posiłku. Ponadto osoby związane, często przez całe życie z Archidiecezją Lubelską, chcą mieć kontakt ze swoim „rodzimym” kościołem z terenu Lubelszczyzny. Należy przypomnieć, iż powszechnie obowiązujące przepisy nakładają na państwo polskie pewne skonkretyzowane obowiązki, zaś telewizja publiczna, utrzymywana z pieniędzy podatników, winna służyć jej odbiorcom. Prawną argumentacją tego stanowiska są wymienione poniżej paragrafy:

Art. 25 Konstytucji: Rzeczypospolitej Polskiej stanowiący, że:

2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy.

Art. 53 Konstytucji RP:

1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.

5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.

6. Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

Art. 17 zawartego przez Rzeczpospolitą Polską i Stolicę Apostolską Konkordatu:

1. Rzeczpospolita Polska zapewnia warunki do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych osobom przebywającym w zakładach penitencjarnych, wychowawczych, resocjalizacyjnych oraz opieki zdrowotnej i społecznej, a także w innych zakładach i placówkach tego rodzaju.

2. Osobom, o których mowa w ustępie 1, zapewnia się w szczególności możliwość uczestniczenia we Mszy św. w niedziele i święta oraz w katechizacji i rekolekcjach, a także korzystania z indywidualnych posług religijnych w zgodzie z celami pobytu tych osób w zakładach wskazanych w ustępie 1.

Art.18 i 21 Ustawy o radiofonii i telewizji:

art. 18 ust. 2: Audycje lub inne przekazy powinny szanować przekonania religijne odbiorców, a zwłaszcza chrześcijański system wartości.

Art. 21 ust. 2 pkt 6) Programy i inne usługi jednostek publicznej radiofonii i telewizji w ramach jej misji publicznej powinny respektować chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki.

Odnosząc się do przywołanych przepisów należy wskazać, iż pozbawienie odbiorców możliwości uczestnictwa za pośrednictwem telewizji publicznej w Mszy Świętej stanowi jawne ich wykluczenie i jest działaniem quasirepresyjnym. Działanie to zaprzecza wprost nie tylko misji telewizji publicznej, ale godzi w konstytucyjne uprawnienia wolności sumienia i wyznania. Jedną z podstawowych wolności człowieka jest wolność religii, którą gwarantuje przywołana już Konstytucja RP gdzie zostało wyraźnie określone, że sposobami uzewnętrzniania religii są uprawianie kultu, modlitwa, uczestnictwo w obrzędach, praktykowanie czy nauczanie. Wymaga podkreślenia, że wolność religii jest również omawiana w judykaturze. Sąd Najwyższy zaznaczył, że „naruszenie swobody wyznania, jako dobra osobistego ma miejsce (…) w razie uniemożliwienia lub utrudnienia komuś wyrażania jego przekonań religijnych oraz wykonywania praktyk religijnych” (Wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2013 r., sygn. II CSK 1/13, Lex nr 1388592). Trybunał Konstytucyjny natomiast stwierdził, że „wolność wyznania, określana w polskim porządku konstytucyjnym wolnością religii, jest fundamentalną (podstawową) wolnością człowieka” (Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 grudnia 2014, sygn. K 52/13, OTK ZU 11A/2014).

Międzynarodowym aktem prawnym stojącym na straży wolności religii jest Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r., która została ratyfikowana przez Polskę. Wolność religii jest zagwarantowana w art. 9 ust. 1 Konwencji, który stanowi: „Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne”. Podkreślenia wymaga, że ochrona podstawowych praw zagwarantowana na gruncie Konwencji nie jest jedynie deklaracją polityczną, bowiem wiąże się ona z możliwością wnoszenia skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Utwierdza to w przekonaniu o istotności zapewniania wolności religii każdemu człowiekowi.

Także Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej chroni wolność religii. Zgodnie z art. 10: „Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania, indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swej religii lub przekonań poprzez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach”. I dalej: „Wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności. Z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób” (art. 52 ust. 1 Karty).

Uniemożliwienie osobom schorowanym (często starszym) uczestnictwa w Mszy Świętej za pośrednictwem nadawcy publicznego uznać należy za dyskryminujące i godzące w opisane wyżej powszechnie obowiązujące przepisy prawa. Ponadto, decyzja o wycofaniu transmisji Mszy Świętej, która to audycja funkcjonowała od lat, jest zupełnie niezrozumiała i niczym nieuzasadniona. Mając na uwadze powyższe argumenty oraz dobro pacjentów zakładów opieki zdrowotnej, dla których Msza Święta ma również często charakter wsparcia duchowego, bardzo istotnego w walce z chorobą, wnioskujemy o bezzwłoczne przywrócenie transmisji Mszy Świętej w niedziele i święta o dogodnej dla odbiorców porze w TVP3 Lublin.

Katolickie Stowarzyszenie Diagnostów Laboratoryjnych reprezentowane przez dr n med. Elżbietę Puacz

Stowarzyszenie Farmaceutów Katolickich Polski reprezentowane przez dr n. teol. Małgorzatę Prusak

Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich reprezentowane przez dr n.med Janusza Dubejko

Katolickie Stowarzyszenie Pielęgniarek i Położnych Polskich reprezentowane przez mgr Wiesławę Piekarczyk