„Ten dzień jest wielkim darem nie tylko dla Kościoła katolickiego w Estonii, ale dla całego Kościoła katolickiego oraz społeczeństwa estońskiego. Wierność abpa Profittlicha wobec Chrystusa oraz jego miłość do Estonii aż do męczeńskiej śmierci stanowią żywy przykład nadziei, odwagi i miłości dla wszystkich chrześcijan” – pisze biskup Tallina Philippe Jourdan z okazji zbliżającej się beatyfikacji – pierwszej w historii estońskiego Kościoła.

Marzenie o Rosji i studia w Polsce

Eduard Profittlich urodził się 11 września 1890 r. w Birresdorfie w południowej części Cesarstwa Niemieckiego. W wieku 23 lat wstąpił do Towarzystwa Jezusowego w Holandii, bowiem na terenie jego rodzinnej II Rzeszy jezuici nie mogli prowadzić działalności duszpasterskiej. Pragnął zostać misjonarzem w Rosji i w ramach przygotowań do podjęcia tej posługi, został wysłany na studia do Krakowa, gdzie obronił dwa doktoraty, najpierw z filozofii, a następnie z teologii.

Następnie, powróciwszy do Niemiec, posługiwał m.in. w Hamburgu, gdzie był duszpasterzem polskich emigrantów.

Za sprawą Polski: do Estonii

Ostatecznie zamiast do Rosji, młody jezuita został wysłany do Estonii. Stało się tak m.in. za sprawą jego dobrej znajomości języka polskiego i polskich realiów – bowiem to właśnie z Polski pochodziła wówczas większość katolików w Estonii. Niespełna pół roku po objęciu parafii św. Piotra i Pawła w Tallinie, został przez papieża mianowany administratorem apostolskim w Estonii. Skutecznie zajął się jednoczeniem estońskiego Kościoła, wówczas rozproszonego, ze względu na wielonarodowy charakter i niewielką liczbę księży. Doprowadził do podpisania konkordatu pomiędzy Estonią a Stolicą Apostolską. W grudniu 1936 r. otrzymał nominację biskupią.

Męczennik czasów wojny

Po wybuchu II wojny światowej, gdy Związek Radziecki zaanektował Estonię, abp Proffitlich był namawiany do zrzeczenia się obywatelstwa estońskiego i powrót do Niemiec, by uniknąć represji, jakim poddawani byli wówczas duchowni. Nie zgodził się na to i postanowił pozostać wśród swoich wiernych. W czerwcu 1941 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD, pod pretekstem szpiegostwa na rzecz Niemiec. Jeszcze w tym samym roku został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie, jednak przed wykonaniem wyroku zmarł z wycieńczenia w więzieniu w Kirowie, 22 lutego 1942 r.

Od zaginięcia do wyniesienia na ołtarze

O tym, jak potoczyły się losy arcybiskupa od dnia jego aresztowania do śmierci, wierni i jego bliscy dowiedzieli się dopiero w roku 1990 r., gdy po odzyskaniu przez Estonię niepodległości Sąd Najwyższy udostępnił informacje i całkowicie zrehabilitował duchownego. Jego ciało nie zostało jednak odnalezione. 18 grudnia 2024 r. papież Franciszek zezwolił na promulgację dekretu o męczeństwie abpa Profittlicha. Beatyfikacja duchownego miała odbyć się 17 maja, jednak data ta została zmieniona, ze względu na śmierć Ojca Świętego.

Czterodniowe obchody

Uroczystości związane z beatyfikacją Eduarda Profittlicha rozpoczną się już dziś: w kapitularzu klasztoru dominikanów w Tallinie od dziś do jutra będzie trwało nieprzerwane wyczytywanie nazwisk 22 600 Estończyków – ofiar komunizmu. Jutro wierni zgromadzą się m.in. na koncercie i adoracji eucharystycznej w tallińskiej katedrze. W sobotę uroczystości beatyfikacyjne rozpoczną się na tallińskim Placu Wolności o godz. 11.00. Zaś w niedzielę 7 września, w katedrze pw. św. Piotra i Pawła zostaną odprawione dwie Msze św. dziękczynne – w tym jedna po polsku, o godz. 10.00 pod przewodnictwem kard. Schönborna.