Reklama

Niedziela Kielecka

Szlakiem mogił zbiorowych (1)

Michniowska Pieta czuwa nad spalonymi

Mogiła zbiorowa w Michniowie

T.D.

Mogiła zbiorowa w Michniowie

W listopadowe dni modlitwy za zmarłych przystańmy na chwilę przy mogiłach zbiorowych, tak częstych w polskim krajobrazie, znaczących kolejne etapy trudnej polskiej historii. Tak jest w Michniowie, przy mogile ofiar jednej z najtragiczniejszych w czasach okupacji pacyfikacji polskiej wsi

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Michniowska tragedia wpisała się nie tylko do historii lokalnej, ale stała się symbolem wszystkich polskich wsi spacyfikowanych w czasie II wojny światowej. 12 i 13 lipca oddziały niemieckie wymordowały w Michniowie 204 mieszkańców wsi: mężczyzn, kobiety i dzieci, w większości paląc ich żywcem. Ci, którzy przeżyli, przez kolejne lata budowali pamięć o tym wydarzeniu.

Michniów to świętokrzyska wieś położona w gminie Suchedniów, której historia sięga XVI wieku. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. sprawiło, że wieś zaczęła rozwijać się w sferze kultury i gospodarki. W lecie 1939 r. część michniowian została powołana do wojska, by walczyć w obronie Ojczyzny ,,na frontach Września”. 8 września 1939 r. we wsi pojawili się Niemcy. Na początek zajęli i zdewastowali pomieszczenia szkoły.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Michniów, podobnie jak pozostała część ziem polskich włączonych do GG, został poddany intensywnej polityce grabieży ekonomicznej i ludzkiej, zarazem szybko zaczęła tworzyć się we wsi siatka konspiracyjna. Z chwilą przekształcenia ZWZ w Armię Krajową placówka michniowska AK liczyła blisko 40 żołnierzy i nosiła kryptonim „Kuźnia”. Wiosną 1943 r. na Kielecczyźnie pojawili się pierwsi cichociemni. Po Eugeniuszu Kaszyńskim „Nurcie” i Waldemarze Szwiecu „Robocie” w czerwcu przybył kolejny cichociemny por. Jan Piwnik „Ponury”. Jego zadaniem było utworzenie większego zgrupowania AK.

W nocy z 2 na 3 lipca 1943 r. partyzanci z Wykusu przeprowadzili atak na pociąg niemiecki na stacji Łączna. 8 lipca 1943 r. w Radomiu odbyła się narada, podczas której Niemcy omówili szczegóły akcji pacyfikacyjnej w Michniowie. 12 lipca wokół Michniowa zacisnął się podwójny pierścień okrążenia. 18 kobiet zostało zabranych i wysłanych na roboty przymusowe na teren III Rzeszy (część nich pracowała w gospodarstwach rolnych w okolicach Hanoweru).

12 lipca 1943 r. Niemcy zamordowali w Michniowie 102 osoby, w tym 95 mężczyzn w wieku od 16 do 63 lat, 5 dzieci w wieku od 5 do 15 lat i 2 kobiety (44 i 48 lat). Wszystkie kobiety i dzieci zginęły od kul bądź pchnięć bagnetem. 23 mężczyzn zastrzelono, pozostali zginęli zamknięci w stodołach i spaleni żywcem. Pacyfikacja wsi trwała około 11-12 godzin. Przyczyną tragedii były donosy konfidentów niemieckich mówiące o współpracy i sprzyjaniu mieszkańców wsi oddziałom partyzanckim.

Reklama

Przed południem 12 lipca dotarła do zgrupowania AK na Wykus wieść o akcji niemieckiej w Michniowie. Po naradzie dowództwa, grupa partyzantów ruszyła w stronę wsi. Niemców już nie było. W nocy z 12 na 13 lipca AK przeprowadziła akcję odwetową – atak na pociąg niemiecki w okolicy Michniowa. 13 lipca Niemcy ponownie wkroczyli do wsi. Mordowali wszystkich bez względu na płeć i wiek. Tylko nielicznym udało się przeżyć. Najmłodszą ofiarą pacyfikacji był dziewięciodniowy Stefan Dąbrowa spalony wraz z całą rodziną. Michniów przestał istnieć. Wszystkie domy i zabudowania gospodarcze zostały spalone. Pozostali przy życiu michniowianie znaleźli schronienie w okolicznych wioskach.

W akcji w Michniowie udział brały pododdziały III batalionu 17 pułku policji SS, 22 pułku policji SS, żandarmeria z Częstochowy, Skarżyska, Starachowic, Ostrowca i okolicznych posterunków oraz gestapo z Kielc.

15 lipca 1943 r. zezwolono na pochowanie zwłok pomordowanych. Większość ciał złożono do wspólnego grobu na działce szkolnej. Niektóre rodziny pochowano blisko ich domostw i dopiero w 1945 r. przeniesiono do wspólnej mogiły.

IPN-owskie dochodzenie w 2008 r. doprowadziło do skorygowania listy pomordowanych w czasie pacyfikacji oraz wskazało na wątki dotychczas w nim nieujęte, w tym los osób czasowo przebywających w Michniowie. Ostatecznie bilans pomordowanych w Michniowie zakończył się liczbą 204 ofiar.

Formy upamiętnienia martyrologii w Michniowie z czasem się zmieniały, począwszy od pierwszych dni, kiedy to mieszkańcy w bólu przeżywali osobiste tragedie, aż do dnia dzisiejszego, kiedy trwa rozbudowa Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich. Pierwszą wspólną inicjatywą było wzniesienie pomnika – mogiły zbiorowej. W czerwonym piaskowcu wyryto nazwiska michniowian – ofiar wojny i pacyfikacji 12 i 13 lipca 1943 r. Od 1945 r., dokładnie w dniach rocznicy mordu, michniowianie zbierają się na Mszy św. w intencji ofiar. Religijny charakter obchodów nie zmienia się do dnia dzisiejszego. W latach następnych staraniem mieszkańców Michniowa została wzniesiona kaplica św. Małgorzaty, w której odprawiane są okolicznościowe nabożeństwa, a w okresie letnim niedzielne Msze św.

Reklama

W powojennej Izbie Pamięci, nad którą przez długie lata opiekę sprawowała Marianna Grabińska, eksponowano oryginalne dokumenty, zdjęcia i zachowane przedmioty związane z pacyfikacją. Była także dokumentacja fotograficzna ze śledztwa oraz ściana pamięci ze zdjęciami ofiar.

Pod koniec lat 70. XX wieku poszerzono ekspozycję (ciekawym elementem wystawy były grafiki autorstwa Henryka Papierniaka wykonane do poematu Ryszarda Miernika „Pieśń o Michniowie”). Lata następne to działania społeczności wsi i władz oraz przewodników i kombatantów, by zaistnieć ona mogła jako miejsce symboliczne w skali kraju. Decyzją Głównej Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich Michniów uznano za symbol martyrologii wsi polskich. W 1989 r., w kolejną rocznicę mordu wmurowany został kamień węgielny pod budowę Mauzoleum. W 1997 r. odsłonięto pomnik Pieta Michniowska autorstwa Wacława Staweckiego. Jej uniwersalny przekaz mówiący o poświęceniu i cierpieniu niewinnych ofiar sprawił, że szybko stała się symbolem michniowskiego Mauzoleum.

Lata następne doprowadziły do upamiętnienia w Michniowie setek miejscowości spacyfikowanych na terenie całego kraju. W 2004 r. odsłonięto pomnik Pożoga Wołynia wykonany z fundacji kombatantów 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Monument powstał ku czci ofiar ludobójstwa ukraińskiego i niemieckiego dokonanego na ludności polskiej Wołynia.

W 2010 r. Muzeum Wsi Kieleckiej podpisało umowę z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego na modernizację Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. Dzięki dofinansowaniu można było zrealizować pierwszy etap rozbudowy. W październiku 2016 r. MKiDN podjęło decyzję o dofinansowaniu dalszej rozbudowy. Proces budowania pamięci w Michniowie, wokół mogiły zbiorowej, wciąż trwa.

Podziel się:

Oceń:

0 0
2016-11-08 12:11

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Uczczono ofiary KWK „Wujek”

Ziemię do Kurhanu Pamięci dosypały córki pomordowanych górników z KWK „Wujek”, Agnieszka Gzik i Katarzyna Kopczak

Archiwum

Ziemię do Kurhanu Pamięci dosypały córki pomordowanych górników z KWK „Wujek”, Agnieszka Gzik i Katarzyna Kopczak

Na Matysce w Radziechowach podczas patriotyczno-religijnych uroczystości uczczono opozycjonistów antykomunistycznych i solidarnościowych zamordowanych w latach 1956-89.

Więcej ...

Msza św. Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczyna obchody Triduum Paschalnego

2024-03-28 07:18

Karol Porwich/Niedziela

Mszą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczynają się w Kościele katolickim obchody Triduum Paschalnego - trzydniowe celebracje obejmujące misterium Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i zmartwychwstałego. Liturgia tego dnia odwołuje się do wydarzeń w Wieczerniku, kiedy Jezus ustanowił dwa sakramenty: kapłaństwa i Eucharystii.

Więcej ...

Panie! Bądź dla nas codziennym zmartwychpowstawaniem!

2024-03-28 23:44

Karol Porwich/Niedziela

Chrystus zmartwychwstał, lecz każdy z wierzących musi szukać zrozumienia wielkości tej prawdy w swoim życiu i sił, których ona udziela.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Wiadomości

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Wiara

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

Kościół

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...

Wiara

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...

Komisja Liturgiczna: apel do kapłanów o wygłaszanie...

Kościół

Komisja Liturgiczna: apel do kapłanów o wygłaszanie...