Reklama

Przemyska tablica grunwaldzka

Niedziela przemyska 6/2001

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W pięknej panoramie miasta Przemyśla dominuje największa budowla sakralna - archikatedra pw. św. Jana Chrzciciela wraz z największą barokową wieżą dzwonnicą.

Na zewnętrznej stronie prezbiterium archikatedry na szczególną uwagę zasługuje "tablica grunwaldzka". Należy ona do najcenniejszych zabytków naszego miasta. Mija 90 lat od uroczystego jej odsłonięcia. Z okazji tego jubileuszu warto przypomnieć historię powstania i treści tej tablicy.

W 1910 r., gdy zbliżała się 500. rocznica wielkiej bitwy grunwaldzkiej, w całej Galicji zawiązały się społeczne komitety, których celem było zorganizowanie obchodów rocznicy grunwaldzkiej. W Przemyślu taki komitet powołano 3 stycznia 1910 r. Na prezesa wybrano dr. Leonarda Tarnawskiego. Na jednym z pierwszych zebrań komitetu podjęto uchwałę, by jubileusz grunwaldzki uczcić między innymi poprzez wmurowanie pamiątkowej tablicy. Organizacyjną stroną tego przedsięwzięcia zajął się człowiek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, kustosz muzeum inż. Kazimierz Osiński.

Dzięki staraniom Osińskiego zlecenie wykonania tablicy przyjął znany artysta lwowski prof. Antoni Popiel. Wykonał pierwsze gipsowe szkice tablicy. Niestety, nagła śmierć artysty przerwała pracę.

Następnie tak poważne zamówienie rzeźbiarskie przyjął bardzo popularny twórca prof. Jan Raszka z Krakowa. Niebawem prof. Raszka przyjechał do Przemyśla, gdzie zapoznał się z najstarszą ikonografią miasta Przemyśla oraz przestudiował fakty historyczne dotyczące związków króla Władysława Jagiełły z ziemią przemyską. Prof. Jan Raszka przystąpił do dzieła. W tym czasie społeczeństwo miasta Przemyśla i okolic włączyło się do zbiórki pieniędzy. Wychodzące w Przemyślu czasopisma publikowały nazwiska znanych mieszczan i ziemian oraz duchownych, którzy złożyli datki na ten cel. Fundusze zbierano na różnych spotkaniach towarzyskich, wieczornicach szkolnych, na okolicznościowych wykładach i akademiach związanych z rocznicą grunwaldzką.

Dokładnie w 500. rocznicę bitwy, 15 lipca 1910 r., w przemyskiej katedrze odprawione zostało uroczyste nabożeństwo dziękczynne, które celebrował i okolicznościowe kazanie wygłosił biskup przemyski Józef Sebastian Pelczar. Ze względu na opóźnione prace rzeźbiarskie przy tablicy, bardziej okazałe uroczystości grunwaldzkie przełożono na jesień. Po zaakceptowaniu przez Komitet Grunwaldzki projektu, wykonania tablicy w spiżu zlecono znanej wiedeńskiej firmie odlewniczej A. Selzera.

30 października 1910 r. po odprawieniu uroczystej Sumy i krzepiącym ducha kazaniu wygłoszonym przez bp. J. S. Pelczara, dr Leonard Tarnawski odsłonił pamiątkową tablicę. W dniu tym burmistrz Doliński na mocy Rady Miejskiej nadał ulicy Węgierskiej nazwę ulicy Grunwaldzkiej. Na kamienicy nr 1 odsłonięto wówczas kamienną tablicę z napisem: "Ulica Grunwaldzka 1410-1910".

Tablica grunwaldzka na archikatedrze przedstawia uroczysty wjazd konno króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi do Przemyśla z rycerstwem oraz witających ich mieszczan z bp. Erykiem Winsenem herbu Mora i wójtem Michałem na czele. Przed parą królewską giermkowie niosą spisane prawa i przywileje nadane Przemyślowi. W głębi panorama miasta. Dookoła napis: "Królowi Władysławowi Jagielle za nadanie praw 1389-1424 i fund. katedry 1412 - królowej Jadwidze za przywileje 1387 - w 500. rocznicę Grunwaldu miasto Przemyśl 1910".

Artysta pracując nad tablicą korzystał z różnych źródeł historycznych. Tworząc postacie pary królewskiej czerpał wzory z portretów znajdujących się na nagrobkach na Wawelu. Do panoramy Przemyśla została wykorzystana rycina Hohenberga w dziele Brauna z 1618 r. W osobach wchodzących w skład witającej króla delegacji sportretował artysta wybitne osobistości współczesnego Przemyśla. Jako biskupa Winsena sportretował biskupa J. S. Pelczara, jako wójta Michała - burmistrza Dolińskiego. Członkowie delegacji to: ks. dr Stefan Momidłowski ( członek Zarządu TPN), adwokat dr Józef Scheinbach, dr Leonard Tarnawski ( poseł do sejmu, prezes TPN). Portret Kazimierza Osińskiego i autoportret Jana Raszki - to rycerze ze świty króla Jagiełły.

W pierwszych dniach maja 1911 r. do spiżowej tablicy dodano stylizowane, gotyckie obramowanie projektu Kazimierza Osińskiego wykonane w piaskowcu w pracowni Ferdynanda Majerskiego w Przemyślu. Kazimierz Osiński znakomicie uzupełnił treść tablicy wzbogacając ją siedmioma herbami. Nad godłem miasta Przemyśla umieścił orła polskiego, po bokach herb Jagiełły i Jadwigi; w połowie obramowania: Pogoń litewską i herb Rusi Czerwonej; w dolnej części obramowania: herb Ziemi Przemyskiej ( orzeł dwugłowy) i herb kanoników przemyskich (orzeł polski z okrągłą tarczą, na niej ścięta głowa św. Jana).

Płaskorzeźba prof. Jana Raszki wraz z obramowaniem Kazimierza Osińskiego - jest wysoko oceniana przez znawców sztuki i należy do cenniejszych dzieł artystycznych.

Październikowe uroczystości rocznicowe w 1910 r. były przypomnieniem zasług pary królewskiej dla miasta oraz lat świetności Polski i początków grodu. Na polach Grunwaldu rycerstwo ziemi przemyskiej wniosło wkład w zwycięstwo nad Zakonem Krzyżackim - na pięćdziesiąt chorągwi Korony Polskiej - ziemia przemyska reprezentowana była przez dwie, a to 14 i 39 chorągwią.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

+1 0
2001-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Europo, nie zatracaj swej tożsamości! 20. rocznica przyjęcia Polski do UE

2024-04-30 20:55

Karol Porwich/Niedziela

Kościół - a w szczególności Jan Paweł II - odegrał kluczową rolę w reintegracji Europy po okresie zimnej wojny jak również na rzecz wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Gdyby Papież Wojtyła na progu referendum akcesyjnego nie zwrócił się do do rodaków w słowach: „Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej!” oraz nie tłumaczył, że „wejście w struktury Unii Europejskiej na równych prawach z innymi państwami, jest dla naszego narodu i bratnich narodów słowiańskich wyrazem dziejowej sprawiedliwości, a z drugiej strony może stanowić ubogacenie Europy”, być może historia potoczyłaby się inaczej. 1 maja mija 20. rocznica przyjęcia Polski do UE.

Więcej ...

Nakazane święta kościelne w 2024 roku

Karol Porwich/Niedziela

Publikujemy kalendarz uroczystości i świąt kościelnych w 2024 roku.

Więcej ...

Papież wyniósł ks. Nykiela do godności biskupiej

2024-05-01 12:21

Bożena Sztajner/Niedziela

Ojciec Święty mianował księdza prałata Krzysztofa Józefa Nykiela, Regensa Penitencjarii Apostolskiej, biskupem tytularnym Velia - poinformowało Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Ks. Michał Olszewski pozostanie w areszcie

Kościół

Ks. Michał Olszewski pozostanie w areszcie

Św. Józef - Rzemieślnik

Kościół

Św. Józef - Rzemieślnik

Papież wyniósł ks. Nykiela do godności biskupiej

Kościół

Papież wyniósł ks. Nykiela do godności biskupiej

Czy postępuję tak, jak postępowałby Chrystus?

Wiara

Czy postępuję tak, jak postępowałby Chrystus?

Świadectwo: Maryja działa natychmiast

Rodzina

Świadectwo: Maryja działa natychmiast

Święta Mama

Kościół

Święta Mama

Matka Boża Dobrej Rady

Wiara

Matka Boża Dobrej Rady

Znamy datę prawnego objęcia urzędu biskupa...

Niedziela Sosnowiecka

Znamy datę prawnego objęcia urzędu biskupa...

Rozważania na niedzielę: gasnący antychryst

Wiara

Rozważania na niedzielę: gasnący antychryst