Z ks. Januszem Molinem, proboszczem luterańskiej parafii św. Szczepana w Toruniu, rozmawia Tomasz Strużanowski

Tomasz Strużanowski: - Dlaczego Kościół luterański odrzuca większość sakramentów?

Ks. Janusz Molin: - Uznajemy tylko te sakramenty, które mają uzasadnienie biblijne, a więc chrzest i Komunię św. Komunii św. udzielamy wszystkim konfirmowanym (od 14. roku życia) pod obiema postaciami: chleba i wina. Wierzymy, że w sakramencie ołtarza Chrystus jest realnie, prawdziwie i cieleśnie obecny (ale nie uznajemy przemiany elementów).

- Dlaczego nie jest sakramentem spowiedź, o której ustanowieniu wyraźnie czytamy w Ewangelii - wszak Jezus powiedział do Apostołów: "Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane" (J 20, 22-23)?

- Spowiedź jest sprawą higieny duchowej, sposobem oczyszczenia duszy z grzechów, lecz - w ujęciu ewangelickim - nie ma znamion typowych dla sakramentu (dwóch elementów: widzialnego i niewidzialnego). Kościół nasz stoi na stanowisku, że "wyliczanie występków nie jest konieczne i nie należy obciążać sumień troską o wyliczenie wszystkich, ponieważ jest to niemożliwe". Grzechy wyznajemy w modlitwie przed Bogiem, Sędzią prawdziwym. Szczere wyznanie grzechów jako wyraz wiary w Bożą łaskę jest jedyną drogą do usprawiedliwienia przed Bogiem. Rzeczą nie do pomyślenia jest przystąpienie do Komunii św. bez przygotowania poprzez pojednanie się z bliskimi, wzbudzenie żalu i spowiedź. W naszym Koś-ciele przyjęła się spowiedź ogólna. Penitenci są postawieni bezpośrednio przed Bogiem i otrzymują rozgrzeszenie pod warunkiem, że odpowiedzą twierdząco na trzy pytania, dotyczące żalu z powodu grzechów, wiary w pojednanie z Bogiem przez Jezusa Chrystusa i poprawy życia.

- Czy penitenci mają możliwość spowiedzi indywidualnej?

- Tak, w razie potrzeby jest ona możliwa (określamy ją jako tzw. rozmowę duszpasterską).

- Msza św. w Kościele luterańskim to...

- Nasz Kościół odrzuca Mszę św. jako bezkrwawą ofiarę, gdyż według Pisma Świętego jest odwrotnie: to Bóg ofiarował własnego Syna dla zbawienia świata. Jezus złożył na Golgocie ofiarę raz na zawsze, kładąc kres wszelkim ofiarom i kapłaństwu. Jezus polecił uczniom głosić Ewangelię, przeto w centrum ewangelickiego nabożeństwa jest głoszenie Słowa Bożego - stąd w naszym Kościele wynika tak wielka rola kazania jako wykładu tekstu biblijnego odczytanego z ambony.

- Proszę nakreślić zarys pobożności ewangelickiej...

- Opiera się ona na posłuszeństwie wobec Słowa Bożego, na szczerej modlitwie, przykładnym życiu rodzinnym i sumiennym wykonywaniu wszystkich obowiązków wynikających z nakazu Bożego.

- Jak w Kościele luterańskim rozumiane jest małżeństwo?

- Z naszego punktu widzenia małżeństwo jest błogosławieństwem od Kościoła, a nie sakramentem.

- Jak zatem postrzegana jest nierozerwalność małżeństwa?

- Młodzi ślubują sobie w koś-ciele miłość dozgonną, małżeństwo powinno zatem być związkiem trwałym. Człowiek nie jest jednak istotą idealną i na początku wspólnej drogi nie jest w stanie przewidzieć wszystkich przeszkód - jeśli małżeństwo po pewnym czasie ulega tak głębokiemu rozkładowi, że może to budzić zgorszenie, istnieje w takiej sytuacji możliwość rozwodu. Małżonkowie zaciągają tu jednak winę, a Koś-ciół jednoznacznie określa taką sytuację jako zło - z drugiej strony nie obstaje za bezwzględnym podtrzymywaniem nierozerwalności małżeństwa w sytuacji, w której może się to zakończyć jakąś tragedią.

- Czy taka "furtka" nie prowadzi do nadużyć?

- W mojej parafii nie spotkałem się dotąd z tym, żeby się ktoś rozwiódł, a jestem duchownym od 30 lat.

- Czy osoba rozwiedziona może zawrzeć powtórny związek w kościele?

- Tak, jeśli nie ponosi ona odpowiedzialności za rozpad poprzedniego małżeństwa. Najczęściej opieramy się na tym, co orzekają sądy świeckie, oraz na opinii proboszcza, która zostaje przedłożona specjalnej komisji konsystorskiej. Po otrzymaniu pozytywnej opinii osoba taka może wstąpić w nowy związek małżeński.

- Czy to jednak nie stoi w wyraźnej sprzeczności z wolą Chrystusa wyrażoną w słowach: "Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela"?

- Jest to wyjście naprzeciw stronie poszkodowanej - jak już powiedziałem, możliwość powtórnego zawarcia małżeństwa w kościele ma tylko ta strona, która nie przyczyniła się do rozpadu poprzedniego związku. Są to nieliczne, wyjątkowe przypadki.

- Ilu luteran mieszka w Polsce?

- Około 100 tysięcy, z czego 70% żyje na Śląsku.

- Ilu wiernych liczy toruńska parafia? Jak duże terytorium obejmuje?

- Terytorium parafii jest porównywalne z obszarem diecezji toruńskiej. Jestem też proboszczem drugiej parafii z siedzibą w Grudziądzu. Łącznie obie te parafie zamieszkuje około 600 moich współwyznawców.

- Rozległość parafii sprawia zapewne, że pozostaje Księdzu niewiele wolnego czasu. Jak Ksiądz spędza wolne chwile?

- Bardzo lubię czytać książki historyczne, mam bardzo zasobną bibliotekę, natomiast męczą mnie książki filozoficzne. Drugą moją pasją jest wędkarstwo, które bardziej jednak traktuję jako okazję do obcowania z przyrodą niż w kategoriach kulinarnych, gdyż ani ja, ani moja rodzina nie przepadamy za rybami. W efekcie większość złowionych okazów ląduje z powrotem w wodzie.

- Jak w Kościele luterańskim wygląda sprawa celibatu?

- W Kościele luterańskim duchownych nie obowiązuje celibat - mogą zawierać lub nie związek małżeński wedle swej woli. Jedyna restrykcja to warunek mówiący o tym, że narzeczona musi również należeć do Kościoła luterańskiego, a samo zawarcie związku małżeńskiego może nastąpić albo przed ordynacją albo 2 lata po niej, po odbytym wikariacie.

- Powracając do wątku ekumenicznego - jak Ksiądz ocenia obecne w różnych Kościołach chrześcijańskich działania i wysiłki ekumeniczne? Czy można mieć nadzieję, że zrodzi się z nich coś budującego?

- Kościoły, bez względu na podziały wyznaniowe, nieustannie się reformują. Dla Kościoła katolickiego takim impulsem, który "przebudził" go i wyczulił na ekumenizm, był niewątpliwie Sobór Watykański II.

- W Roku Jubileuszowym Kościół katolicki wyznał winy z całej swej przeszłości, również te popełnione względem "braci odłączonych"...

- Tak. To się wszystko zmienia i szczerze mówiąc, najwyższy czas jest po temu. Przeprosiny wprawdzie nie odwrócą biegu historii i nie zwrócą życia wielu wspaniałym i światłym ludziom, prześladowanym za odmienne poglądy religijne, ale są gestem przyznania się do popełnionych win wobec Boga i ludzi. W dobie ekumenizmu takim aktem zbliżenia są odprawiane na płaszczyźnie równości nabożeństwa, na przykład w ramach Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan, jak to miało miejsce w styczniu. Ważnym elementem na drodze pojednania i zbliżenia się są także prywatne kontakty pomiędzy duchownymi różnych wyznań, które bardzo pozytywnie oddziaływają na świadomość ekumeniczną społeczeństwa. Cieszy fakt, że rośnie otwarcie katolików świeckich na inne wyznania obecne w Polsce. Mija czas niewiedzy i niechęci w stosunku do tych, którzy inaczej wierzą w tego samego Boga.

- Dziękuję za rozmowę i życzę Księdzu wszystkiego najlepszego.