Jako diecezja wydzielona terytorialnie z diecezji: częstochowskiej, kieleckiej i krakowskiej, została przydzielona do metropolii częstochowskiej. Na stolicę diecezji wybrano Sosnowiec, a kościołem katedralnym stała się świątynia parafialna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Patronami diecezji sosnowieckiej zostali św. Albert Chmielowski oraz św. Rafał Kalinowski. Ojciec Święty na pierwszego biskupa sosnowieckiego mianował ks. Adama Śmigielskiego SDB, inspektora Prowincji Wrocławskiej Salezjanów w Polsce. Biskupami pomocniczymi zostali bp pomocniczy diecezji kieleckiej Piotr Skucha oraz ks. prał. Tadeusz Pieronek. Obecnie posługę pasterską biskupa diecezjalnego sprawuje bp Grzegorz Kaszak, a pomaga mu bp Piotr Skucha.
W perspektywie minionych lat, stosunkowo młoda diecezja, na tle innych kościołów partykularnych ma za co Bogu dziękować. Do najważniejszych dat należy zaliczyć wizytę św. Jana Pawła II 14 czerwca 1999 r. w Sosnowcu. W historię diecezji sosnowieckiej od 1995 r. wpisuje się Międzynarodowy Festiwal Kolęd i Pastorałek im. ks. Kazimierza Szwarlika w Będzinie. Jest to jeden z największych festiwali kolęd w Polsce. Debiutował jako impreza regionalna, która powstała z inicjatywy młodzieży zrzeszonej przy parafii pw. Świętej Trójcy w Będzinie i ks. Piotra Pilśniaka. Do owocnej działalności duszpasterskiej zaliczyć należy Sosnowiecką Pieszą Pielgrzymkę na Jasną Górę, która wyrusza w sierpniu na uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z Sosnowca, Jaworzna, Będzina i Olkusza oraz na uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej z Będzina-Syberki. Nie można zapomnieć o Pielgrzymce Jaworznickiej, jednej z najstarszych w Polsce, która ma ponad dwustuletnią tradycję i wyrusza na początku września, by dotrzeć na święto Narodzenia Maryi Panny. Ponadto swą tradycję ma piesza pielgrzymka z Siewierza, Targoszyc i Wolbromia.
