Są to dzieła Tomasza Huttera, rzeźbiarza późnego baroku działającego na terenie Ziemi Sandomierskiej w I połowie XVIII wieku. Ikonografia rzeźb wiąże się z wątkiem św. Franciszka Ksawerego. Po kasacie jezuitów w 1773 r. kościół sandomierski Świętych Piotra i Pawła przy kolegium jezuickim uległ stopniowej degradacji, a w 1823 r. ostatecznie został rozebrany. Po bogatej dekoracji rzeźbiarskiej świątyni jezuickiej nie pozostało wiele materialnych śladów: kilka drewnianych i kamiennych rzeźb, które drogą analizy formalnej zostały związane z twórczością Tomasza Huttera, wśród nich są m.in.: figury św. Piotra i św. Pawła na fasadzie katedry sandomierskiej czy płaskorzeźbione medaliony z zakrystii mansjonarskiej w katedrze.
Z jezuicką świątynią możemy także próbować wiązać obrazy z bogatą dekoracją snycerską znajdujące się na filarach katedry. W kościele parafialnym w Łoniowie znajdują się także 2 ołtarze, które przeniesiono z kościoła jezuitów, w tym jeden z obrazem św. Franciszka Ksawerego. Ołtarz ten ustawiono pod koniec XVIII wieku w kaplicy św. Franciszka Ksawerego, wzniesionej staraniem hrabiego Ignacego Hilarego Moszyńskiego.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
Naszą wiedzę o znajdującym się w tym ołtarzu obrazie wzbogaca rycina z II połowy XVII wieku, pochodząca z kolekcji Muzeum Diecezjalnego. Rycina ukazuje św. Franciszka Ksawerego przedstawionego w sutannie jezuickiej i komży ze stułą, jego głowę otacza promienista aureola, w prawej ręce trzyma krzyż z gałązką lilii – atrybuty utrwalone w jezuickiej tradycji ikonograficznej dla postaci św. Franciszka Ksawerego. W dolnej części ryciny umieszczona jest następująca inskrypcja: Effigies Gratiosa imaginis S. Francisco Xaverii In Templo sandomieriensi PP Societatis IESU Attigit reliquias Romae (Łaskami słynąca podobizna obrazu świętego Franciszka Ksawerego w świątyni ojców jezuitów w Sandomierzu. Dotknęła relikwii w Rzymie).
Dotkniecie relikwii przez inny przedmiot powodowało, ze stawał się on sam tzw. relikwią per contactum (przez kontakt). W sandomierskim kościele jezuitów istniał ołtarz św. Franciszka Ksawerego, który wzniesiono w końcu XVII wieku. Wizerunek świętego był w Sandomierzu szczególnie czczony, a sam Ksawery nazywany Thaumaturgus Sandomiriensis.
O szczególnym kulcie św. Franciszka Ksawerego świadczy też, zachowany na dawnym cmentarzu przykościelnym, okazały rzeźbiarski pomnik z II połowy XVIII wieku. Być może ołtarz ten wzbogacono w XVIII wieku o rzeźby przedstawiające personifikacje Afryki i Azji, dzieła Tomasza Huttera, które przechowywane są w Muzeum Diecezjalnym. Dzięki wspomnianej rycinie możemy wskazać, że obraz przedstawiający św. Franciszka Ksawerego, słynący niegdyś łaskami w świątyni ojców jezuitów w Sandomierzu, znajduje się obecnie w kościele w Łoniowie. Mógł on powstać w Rzymie i zostać przywieziony do Sandomierza pod koniec XVII wieku.