Na działce kupionej przez męża przed ślubem zbudowaliśmy wspólnie dom. Kredyt, który zaciągnęliśmy na jego budowę, spłacany był głównie z mojej pensji, mam bowiem umowę o pracę. Teraz jesteśmy w trakcie rozwodu. Do kogo należy dom? Jak go podzielić?

Odpowiedź eksperta W momencie zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje wspólność majątkowa. Oznacza to, że od tej pory gromadzony majątek będzie ich wspólną własnością.

Zdarza się, że jedno z małżonków jeszcze przed ślubem bądź nawet w trakcie trwania małżeństwa w darowiźnie bądź spadku otrzymuje działkę budowlaną lub tak jak w tym przypadku – przed ślubem jest jej właścicielem, a to oznacza, że jest ona częścią składową jego majątku osobistego. Co w sytuacji, gdy małżonkowie następnie wspólnymi siłami i funduszami budują na działce dom?

Podstawową zasadą jest, że wszystko, co znajduje się na gruncie (poza nielicznymi wyjątkami), jest własnością właściciela gruntu. Tak więc wszystko, co powstało na działce Pani męża, będzie tylko jego własnością. Wybudowany przez Państwa dom stanowi jednak nakład z majątku dorobkowego na majątek odrębny męża.

W przypadku ustania wspólności majątkowej – czy to na drodze rozwodu, orzeczenia separacji czy też sądowego lub umownego zniesienia wspólności – podlegać będzie ona rozliczeniu. Nie ma Pani jednak i nie będzie miała prawa do żądania części lub całości domu, a jedynie przysługuje jej prawo do spłaty.

W opisanej sytuacji ma bowiem miejsce transfer z majątku wspólnego (wspólne zarobki) na majątek osobisty (działka będąca własnością jednego z małżonków). Zgodnie z Kodeksem cywilnym w takim przypadku konieczne będzie rozliczenie nakładów i wydatków po rozwodzie (więcej na: bezprawnik.pl/rozliczenie-nakladow-wydatkow-po-rozwodzie). Jeśli więc działka należy do męża, zwróci on Pani połowę poczynionych nakładów.

Jeśli jednak nie byłaby Pani zainteresowana rozliczeniem nakładów, a zamiast tego wolałaby zatrzymać dom, to zastosowanie znajduje art. 231 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: „Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przewyższającej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem”.

To samo uprawnienie będzie miał także drugi małżonek, będący właścicielem działki. Zgodnie z paragrafem 2. tego samego artykułu przysługuje mu prawo żądania, aby mąż/żona, który(-a) wzniósł(-osła) budynek, nabył(a) własność działki za wynagrodzeniem.