Umieszcz, parafia Tarnowiec, położony jest na terenach dorzecza Wisłoki, gdzie osadnictwo znacznie wyprzedziło zorganizowanie państwa polskiego, a początki kultury ludzkiej sięgają co najmniej
młodszej epoki neolitu 4000-1700 przed Chrystusem.
Na terenach obecnego powiatu jasielskiego rozwijała się wówczas kultura rolnicza o charakterze pasterskim. W czasach późniejszych osadnictwo miało charakter masowy i było
działaniem planowym. Panujący wówczas książę czy król dysponujący ziemią miał duży wpływ na rozwój osadnictwa, a co za tym szło, na rozwój gospodarczy regionu. W średniowieczu
osadnictwo miało ogromne znaczenie w związku z kształtowaniem się granic politycznych państwa. Dotyczyło to szczególnie całej południowej granicy, gdzie położona na górzystych terenach
puszcza tworzyła szeroki, niezaludniony pas. W okresie wczesnośredniowiecznym powstawały w okolicy Jasła grody pełniące funkcje obronne, które były gwarantem bezpieczeństwa.
W pierwszych wiekach istnienia państwowości polskiej ziemia znajdowała się w rękach ówczesnych władców, którzy dokonywali nadań dla kościołów, klasztorów i rycerstwa. Osiedlała
się tu masowo ludność z bardziej zaludnionych obszarów kraju, przede wszystkim z okolic Wiślicy, Sandomierza i Krakowa. Najstarszą akcję osadniczą na tych terenach, korzystając
z hojnych nadań książęcych, podjęli benedyktyni z Tyńca, a było to już w połowie XI w. Stąd w dokumencie legata papieskiego Idziego, sporządzonym
dla tego klasztoru, wymieniona jest po raz pierwszy wieś Umieszcz. To oznacza, że według źródeł pisanych Umieszcz jest najstarszą wsią regionu, a jego powstanie należy przyjąć na koniec XI
w.
Po utracie przez państwo polskie Grodów Czerwieńskich oraz obszarów obecnej ziemi sanockiej, tereny obecnej gminy Tarnowiec znajdowały się przez ok. 200 lat, to jest do czasów panowania Kazimierza
Wielkiego, w strefie przygranicznej. Granice wówczas wyznaczane były przez przeszkody naturalne; rzeka Jasiołka stanowiła w tym czasie wschodnią granicę państwa. Pozostawanie tych
terenów przez długi czas we wschodniej strefie przygranicznej miało ogromny wpływ na dzieje okolicznych osad, tym także Umieszcza. Prowadzone walki przygraniczne były przyczyną wielokrotnego
spalenia i zniszczenia wielu osad. Umieszcz w swojej 900-letniej historii był czterokrotnie całkowicie spalony.
Umieszcz wspominany jest w dokumencie z 26 maja 1229 r., w którym papież Grzegorz IX wziął pod swoją opiekę posiadłości klasztoru tynieckiego. Leszek Czarny w 1298 r.
nadał klasztorowi tynieckiemu prawo zakładania miast na terenach spustoszonych przez Tatarów i uwolnił wsie klasztorne, między innymi i Umieszcz, spod jurysdykcji świeckiej. W dokumencie
z 6 października 1456 r. król Kazimierz Jagiellończyk potwierdził prawa nadane klasztorowi przez swych poprzedników. O Umieszczu pisze Jan Długosz, że należał do parafii Jasło
i wspomina o korzyściach, jakie czerpie zakon benedyktynów tynieckich z posiadania wsi Umieszcz. Od 1581 r. należał Umieszcz do Jana Śreniawy, a od 1786 r.
do Aleksandra Gorajskiego.
Ostatnia wojna światowa nie oszczędziła Umieszcza - przebiegała tędy linia frontu, zniszczeniu uległy 334 budynki (spośród 360) zginęło 26 osób. Były to największe zniszczenia i straty
spośród wszystkich okolicznych miejscowości.
Historycy podkreślają, że od początku istnienia Umieszcza widnieje kilka nazwisk, które utrzymują się przez całe wieki. Były to rodziny kmieci i zagrodników, a należeli do nich:
Czubiki, Dubiele, Dzwonkowicze, Forystki, Grochowscy, Lawery, Michalscy, Sysoły, Wietechy, Wyderki. Wiele tych rodów przetrwało do dzisiaj i są jakby żywym owocem historii.
Umieszcz od wieków należy do parafii tarnowieckiej, a jego mieszkańcy wielokrotnie dawali świadectwo przywiązania do Kościoła katolickiego. Jak ze wspomnień historyków wynika,
kościół w Tarnowcu ulegał wielokrotnemu zniszczeniu, ale zawsze zostawał odbudowany - w dużym stopniu rękami rzemieślników Umieszcza. Również w nowy kościół, wybudowany
po II wojnie światowej, mieszkańcy Umieszcza wnieśli swój ogromny wkład, co świadczy o tym, że są oddanymi sługami Kościoła oraz dobrymi Polakami.
Z okazji 900-lecia w Umieszczu 19 i 20 lipca odbędą się uroczystości jubileuszowe, na które już teraz organizatorzy wszystkich Czytelników zapraszają.
Pomóż w rozwoju naszego portalu