O kard. Wyszyńskim mówi i pisze się ostatnio dosyć dużo, głównie z okazji przypadającej w tym roku setnej rocznicy urodzin oraz dwudziestej rocznicy śmierci wielkiego Polaka. Życie prymasa Wyszyńskiego to nie tylko czas przewodzenia polskiemu Kościołowi, ale również parę lat spędzonych w Lublinie. Warto więc z pewnością przybliżyć ten czas, szczególnie że zazwyczaj nie poświęca mu się tyle miejsca co najważniejszemu okresowi, którym było kierowanie polskim Kościołem w trudnym okresie komunizmu..

Pierwsze, poważniejsze zetknięcie się ks. Wyszyńskiego z Lublinem wiązało się ze studiami. Rozpoczął je w 1925 r. w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Za namową ks. Antoniego Szymańskiego, później rektora lubelskiej uczelni, Stefan Wyszyński zapisał się na wydział prawa kanonicznego. Równocześnie studiował na sekcji społeczno - ekonomicznej. Jego zainteresowania układały się wokół katolickiej nauki społecznej, a szczególnie historii KNS. Interesował się też bliżej kodeksem pracy i ustawodawstwem społecznym. Ks. Wyszyński utrzymywał w czasie studiów kontakt z biurem Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie. Pobyt na KUL-u to nie tylko nauka, lecz także działalność społeczna. Późniejszy Prymas brał czynny udział w pracach Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej "Odrodzenie", któremu szczególnie dużo zawdzięczał, głównie dzięki możliwości uczestniczenia w spotkaniach naukowych organizowanych przez to środowisko. Ten element z pewnością przyczynił się do wykształcenia niezwykłej osobowości późniejszego kardynała. W grudniu 1927 r. ks. Wyszyński otrzymał tytuł licencjata prawa kanonicznego, dwa lata później uzyskał tytuł doktora. Jego rozprawa naukowa nosiła tytuł "Prawa rodziny, Kościoła i państwa do szkoły", praca została oceniona jako dobra. Studia ukończył w 1929 r., uzyskując absolutorium z ekonomii społecznej. Dzięki rocznemu stypendium naukowemu, które uzyskał dla niego ks. Władysław Korniłowicz, Stefan Wyszyński odbył w sierpniu 1929 r. podróż naukową po krajach Europy zachodniej. Efektem tej wędrówki była publikacja: "Główne typy Akcji Katolickiej za granicą", która została wydana w Lublinie w 1931 r.

Ponownie Stefan Wyszyński zetknął się na dłużej z Lublinem po II wojnie światowej. Kiedy zmarł biskup lubelski Marian Fulman, Ojciec Święty Pius XII mianował jego następcą ks. Stefana Wyszyńskiego. Został on wówczas najmłodszym biskupem, miał niespełna 45 lat. Kandydaturę tę zaproponował papieżowi ówczesny Prymas Polski August Hlond. Znał on dobrze ks. Wyszyńskiego jeszcze z czasów współpracy w latach 30-tych i miał do niego duże zaufanie. Ingres do katedry lubelskiej odbył się w niedzielę 26 maja 1946 r. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele oficjalnych władz administracyjnych, wojskowych, sądowych, miejskich, a także reprezentacje obydwu lubelskich uniwersytetów. Na pieczęci biskupiej znalazł się wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, a pod nim hasło "Soli Deo" ("Tylko Bogu"). Objęta diecezja wymagała rozwiązania wielu spraw. Konieczne było opracowanie planów prac budowlanych i remontowych świątyń, ale równocześnie należało wziąć pod uwagę ciężkie warunki gospodarcze ludności. Najpilniejszym zadaniem w tym kierunku była konserwacja dachów świątyń. Za naganny zwyczaj uważał ówczesny biskup malowanie wnętrz świątyń w sytuacji, kiedy pozbawione były one trwałych dachów. Z innych problemów wyróżnił konieczność zapobieżenia działalności ludzi w strojach duchownych bez określonej przynależności. Wśród nich zdarzali się niekiedy duchowni obciążeni cenzurami kościelnymi lub też udający kapłanów. Postulował również, aby w czasie wizytacji kanonicznej biskupa przestrzegano obowiązków zawartych w rozporządzeniach (np. w dzień wizytacji nie wolno było zapraszać pielgrzymek z sąsiedniej parafii). Widział też potrzebę zwiększenia liczby sióstr zakonnych na terenie diecezji, co pomogłoby w działalności opiekuńczej, wychowawczej i charytatywnej. Ważnym wezwaniem był również apel o pracę na rzecz trzeźwości. Biskup dążył do utworzenia w każdej parafii bractwa wstrzemięźliwości, które miało walczyć z alkoholizmem na terenie parafii.

Bp Wyszyński był równocześnie Wielkim Kanclerzem KUL. Prowadził wykłady na Wydziale Prawa i Nauk Ekonomiczno - Społecznych, a także wykłady z chrześcijańskiej doktryny społecznej w ramach Instytutu Wyższej Kultury Religijnej. Trzeba też zaznaczyć, iż w czasie pełnienia funkcji ordynariusza diecezji lubelskiej bp Wyszyński podjął dwie bardzo ważne inicjatywy. Jako Kanclerz KUL otworzył Wydział Filozofii Chrześcijańskiej. Do przeprowadzenia rozmów z profesorami zobowiązał ks. rektora Antoniego Słomkowskiego, ks. Józefa Pastuszkę oraz ks. Zdzisława Golińskiego. Było to tym ważniejsze przedsięwzięcie, iż o ile na innych uczelniach kierunek filozoficzny oznaczał obowiązkową naukę marksizmu - leninizmu, to na lubelskiej uczelni badano tradycję kultury chrześcijańskiej. Niewątpliwie dzięki temu można z pewnością mówić o pewnej niezależności nauki na KUL-u. Drugim ważnym pomysłem było podjęcie decyzji o rozpoczęciu wydawania "Encyklopedii Katolickiej" . Przedsięwzięcie to realizowane jest po dzień dzisiejszy.

Przypominając postać Prymasa Stefana Wyszyńskiego z pewnością warto pamiętać o latach spędzonych przez niego w Lublinie. Niewątpliwie w bardzo mocny sposób ukształtowały one postać kardynała. W końcu to w tym mieście spędził bardzo ważny okres życia - studia, które w dużym stopniu kształtują charakter człowieka. Przez parę lat był również biskupem lubelskim i wielkim kanclerzem KUL, dzięki czemu na długie lata ukształtował zarówno uczelnię, jak i samą diecezję. To wszystko powoduje, że tym bardziej nie wolno nam zapominać o osobie kardynała Stefana Wyszyńskiego i jego, jakże ważnych, związkach z Lublinem.