Reklama

O zwyczajach wielkanocnych polskich Ormian kresowych

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ormianie osiedli na terenach południowo-wschodnich Polski, przyjęli mowę i kulturę polską, asymilując się z Polakami i tworząc z nimi wspólnotę etniczną polską, formalnie różniącą się tylko religią rzymsko lub ormiańsko-katolicką. Znali język polski, spotykali się towarzysko z rdzennymi Polakami, sąsiadując z nimi, świętowali też patriotyczne polskie święta państwowe, jak 3 maja i 11 listopada, należeli do Towarzystwa Polskiego .Macierz., którego prezesem w Baniłowie był Ormianin Kajetan Jakubowicz. Nie spoufalając się z innymi grupami narodowościowymi szanowali innych i siebie.

Fizycznie różnili się od innych nacji już na pierwszy rzut oka. Byli niewysokiego wzrostu, brunetami z czarnymi lub orzechowymi oczami i często wydatnymi nosami. Najczęściej byli kupcami, rzemieślnikami, zwłaszcza artystycznymi, często rządcami (klucznikami) w majątkach ziemskich, a także zajmowali się tzw. wolnymi zawodami, jak lekarze, prawnicy. Będąc ciułaczami, oszczędzającymi każdą zdobytą rzecz, bogacili się, zdobywając nieraz znaczne pieniądze a nawet fortuny. Mimo dużej polonizacji, zachowali wiele odrębnych, własnych zwyczajów, w tym także własną kuchnię.

Bardzo surowo przestrzegali przepisów kościelnych Wielkiego Postu i to nie tylko w zakresie jedzenia (pościli nie tylko w piątki, ale i we wszystkie środy oraz cały Wielki Tydzień, nie jedząc mięsa, wszelkiego tłuszczu, słodyczy a nawet ryb i nabiału). Wstrzymywali się od urządzania ślubów, zabaw, śpiewania (poza Gorzkimi Żalami), a także ubierania się kolorowo. Jedynie w święto św. Józefa można było wziąć ślub, ale bez muzyki i tańców.

W Palmową Niedzielę z poświęconych w kościele palm branych do domów, po jednej gałązce kładli na grobach swoich zmarłych. Przechowywane w domu święcone gałązki palmowe były palone w czasie burz z piorunami przy stawianiu w oknie zapalonej gromnicy.

Do wielkanocnych koszyków na święcone jako symbol Wielkanocy wkładano obowiązkowo tzw. paski - żółtą i białą (było to lśniące mocno rumiane ciasto drożdżowe z serem, jedno z żółtkami a drugie z samymi białkami, ozdobione równoramiennym krzyżykiem z ciasta). Kosze były duże, by pomieścić wszystkiego po kawałku: makowiec, nugat, torty, szynkę pieczoną w cieście, kiełbasę i inne, nie zapominając nigdy o czosnku, którego ząbek noszono potem przy sobie z uwagi na jego uzdrawiającą moc.

W wielkanocne śniadanie ze .święconym. dzielono się jajkami i składano życzenia, zarówno w rodzinie jak i z gośćmi, a także z całą miejscową społecznością ormiańską i polską, która spotykała się w wyznaczoną niedzielę na wspólnym przyjęciu składkowym w Domu Polskim. Śpiewano potem pieśni wielkanocne, bez innej muzyki i bez tańców.

W oblewany poniedziałek panowie kropili 3-krotnie panie perfumami, mówiąc za każdym razem: Chrystus Zmartwychwstał, a panie odpowiadały: Prawdziwie powstał.

Po ormiańsku na Wielkanoc powszechnie pozdrawiano się słowami: .Chrostos hajram. z odpowiedzią: .Ortniał harutiun Christusi..

Anna Danilewicz wspomina, że do oryginalnych ówczesnych potraw ormiańskich z tego terenu, w okresie przedwojennym należały, m in.: gołąbki - z liści szpinaku lub młodych buraczków ćwikłowych, a także z młodych winorośli, z nadzieniem jak do gołąbków z kapusty; przy czym im większa uroczystość tym powinny być mniejsze, podobnie uszka.

Cymes - (deser) rozgotowane bratki lub połówki gruszek z goździkami, zaprawione zasmażką z masła i posłodzone. Zupa makowa - w postny dzień: mak utarty, rozpuszczony wrzątkiem, osłodzony, z kaszą kukurydzianą (kuleszą). Gandżabur - zupa zaprawiona kwaśną śmietaną z chorutem (specyficzna przyprawa z sera i natki pietruszki robiona specjalną technologią) z gotowanymi na wywarze z kości i jarzyn uszkami z mięsem baranim, z dodatkiem mąki kukurydzianej i uszkiem- niespodzianką, zwanym dołowat. Zupa tutmacz - na wywarze z włoszczyzny kładziony makaron szeroki z dodatkiem kwaśnej śmietany z roztartym chorutem. Kwasza - zupa z rozgotowanych powideł na wodzie, zasypana mąką kukurydzianą, pita z kubeczków. Cymbały - drożdżowe ciasto z powidłami i wałeczkami z ciasta na wierzchu w formie strun cymbałów.

Powyższe na podstawie wspomnień Anny Danilewicz zawartych w książce: Ormianie z prawego brzegu Czeremoszu przytoczyła z najlepszymi życzeniami Wielkanocnymi i pozdrowieniem: .Chrostos hajram!..

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2001-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski - historia zawierzenia Matce Bożej

Klementyńskie korony (replika) nałożone na Obraz Jasnogórski, 28 lipca 2017 r.

Krzysztof Świertok

Klementyńskie korony (replika) nałożone na Obraz Jasnogórski, 28 lipca 2017 r.

Kościół katolicki w Polsce 3 maja obchodzi uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Uroczystość ta została ustanowiona przez Kościół na prośbę biskupów polskich po odzyskaniu niepodległości po I wojnie światowej.

Więcej ...

#PodcastUmajony (odcinek 4.): Oddaj długopis

2024-05-03 20:00

Mat. prasowy

Czy w oczach Maryi istnieją lepsze i gorsze życiorysy? Dlaczego warto Ją zaprosić we własny rodowód? I do jakiej właściwie rodziny Maryja wprowadza Jezusa? Zapraszamy na czwarty odcinek „Podcastu umajonego” ks. Tomasza Podlewskiego o tym, że przy Maryi każda historia może zakończyć się świętością.

Więcej ...

Rzeszowskie spotkania maryjne

2024-05-03 21:00
Pani Rzeszowska na osiedlu Staroniwa

Irena Markowicz

Pani Rzeszowska na osiedlu Staroniwa

Majową pobożność skierowaną ku Matce Bożej zauważamy w różnych miejscach i okolicznościach. Tak jest i tak było przez wieki. Maryja otaczała opieką, kiedy prosiliśmy o to, ale też wspierała, kiedy brakowało już sił, aby zwracać się o pomoc.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski...

Jasna Góra

Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski...

Nakazane święta kościelne w 2024 roku

Kościół

Nakazane święta kościelne w 2024 roku

Czy 3 maja obowiązuje nas udział we Mszy św.?

Kościół

Czy 3 maja obowiązuje nas udział we Mszy św.?

#PodcastUmajony (odcinek 3.): Sama tego chciała

Wiara

#PodcastUmajony (odcinek 3.): Sama tego chciała

Świadectwo: Maryja działa natychmiast

Rodzina

Świadectwo: Maryja działa natychmiast

Święta Mama

Kościół

Święta Mama

Nabożeństwo majowe - znaczenie, historia, duchowość +...

Wiara

Nabożeństwo majowe - znaczenie, historia, duchowość +...

Papież wyniósł ks. Nykiela do godności biskupiej

Kościół

Papież wyniósł ks. Nykiela do godności biskupiej

#NiezbędnikMaryjny: Litania Loretańska - wezwania

Wiara

#NiezbędnikMaryjny: Litania Loretańska - wezwania