Niezwykle ciekawą ekspozycję dokumentującą jeden z najboleśniejszych okresów współczesnych dziejów Polski, jakim był stan wojenny, można było oglądać do połowy stycznia w Miejskim
Centrum Kultury w Leżajsku. Ekspozycję pt. Stan wojenny - spojrzenie po dwudziestu latach przygotował rzeszowski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Tragiczną atmosferę pamiętnych grudniowych dni przypominają zachowane do dziś obwieszczenia i zarządzenia administracyjne ówczesnych władz, materiały kompromitujące działalność Milicji
Obywatelskiej, ZOMO i SB - stróżów i bezwolnych obrońców terroru komunistycznego, udokumentowane zdjęciami. Wystawa ukazuje przebieg i realia stanu wojennego na
obszarze obecnego województwa podkarpackiego.
Zaprezentowane eksponaty pochodzą z muzeów, bibliotek i archiwów oraz ze zbiorów prywatnych i przedstawiają działania reżimu komunistycznego wobec opozycji
solidarnościowej. Wrogości ówczesnego systemu wobec społeczeństwa dowodzą m.in. represyjne orzeczenia sądowe czy wykazy osób pozbawionych pracy. Wystawa IPN-u przedstawia sytuację ponad 500 osób internowanych
w Załężu, Uhercach, Łupkowie, Nisku i Gołdapi prezentując m.in. decyzje o internowaniu, komunikaty dotyczące protestów głodowych więzionych i ich zapiski. Szczególnym
świadectwem zbrodni wobec narodu są także unikatowe fotografie, kartki świąteczne o charakterze religijno-patriotycznym, grafiki czy chociażby różańce przygotowywane z możliwie dostępnych
materiałów. Osobnym rozdziałem tego bolesnego okresu było życie duchowe internowanych, których nawiedzali kapłani. Upamiętniają to m. in. zdjęcia z wizyt u internowanych bp. Tadeusza
Błaszkiewicza czy innych duchownych. Odrębną część ekspozycji stanowi dokumentacja działalności powstałych w tym czasie struktur opozycyjnych wobec komunistycznych władz, a wśród
nich utworzonej w Rzeszowie Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” czy powstałej w Przemyślu Tymczasowej Komisji Regionalnej NSZZ „Solidarność”,
zadaniem których była w szczególności organizacja pomocy internowanym i ich rodzinom oraz kolportaż wydawnictw. W materiałach zaprezentowanych przez IPN są także ulotki
interpretujące kłamliwe informacje ówczesnych środków masowego przekazu, w tym przede wszystkim TVP. Jak powiedział nam Mariusz Krzysztofiński z IPN w Rzeszowie -
poprzez zgromadzone dokumenty chciano zaprezentować społeczeństwu funkcjonowanie podziemnych struktur „Solidarności”, a także opozycyjnych wobec władzy środowisk rolniczych czy
formy ich działalności. - Wystawa dokumentuje niezadowolenie społeczne wyrażane m. in. poprzez strajki w zakładach pracy, manifestacje z okazji ważnych rocznic narodowych oraz
nielegalną działalność wydawniczą i kolportażową. To doskonała lekcja historii, z którą powinna zapoznać się szczególnie młodzież - wyjaśnia Krzysztofiński. Wystawa dokumentuje
ponadto działalność opozycyjną największych w regionie zakładów pracy: WSK PZL Mielec, WSK PZL Rzeszów czy Huty „Stalowa Wola”, gdzie odbywały się największe strajki. Jednym z bardziej
spektakularnych przedsięwzięć opozycji wobec władz, było zorganizowanie w Przemyślu manifestacji w drugą rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych, w której uczestniczyło
ok. 6 tys. osób. W celu rozproszenia tłumu użyto Milicji i oddziałów ZOMO. W obronie represjonowanych stanął wówczas (zresztą nie po raz pierwszy), ordynariusz przemyski
bp Ignacy Tokarczuk, który w wystąpieniu na Jasnej Górze 2 września 1982 r. powiedział m.in.: (...) „Bracie, nie bij, nie podnoś ręki na swojego brata. Nie podnoś ręki na swoją siostrę,
jeśli chcesz należeć do narodu; nie zasłaniaj się rozkazami”.
Wystawę ukazującą przebieg i realia stanu wojennego na Podkarpaciu przygotowano w oparciu o materiały i eksponaty muzealne, archiwa IPN, NSZZ „Solidarność”
oraz zbiory prywatne.
Pomóż w rozwoju naszego portalu