Kongres na temat przywracania pamięci o bohaterach II wojny światowej, jakimi byli Polacy ratujący Żydów, rozpoczął się w godzinach porannych w auli Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu.

W części wykładowej wystąpili z referatami m.in. dr Jarosław Szarek, prezes IPN, ks. prof. dr hab. Waldemar Chrostowski i ks. dr Paweł Rytel–Andrianik, rzecznik Konferencji Episkopatu Polski.

Pierwszym prelegentem był dr Jarosław Szarek, prezes IPN. W swoim wystąpieniu nt. Roli IPN w przywracaniu pamięci bohaterów II wojny światowej. W swoim wystąpieniu przedstawił działania Instytutu Pamięci Narodowej w przywracaniu pamięci. - Zachęcam was, drodzy młodzi do wielkiej dyskusji na temat przywracania pamięci. Jesteśmy im to winni – podkreślił prezes IPN. Kongresowi towarzyszy wystawa wspierana przez IPN pt. „Samarytanie z Markowej” o rodzinie Ulmów.

Wykład nt. sytuacji Żydów przed zagładą wygłosił ks. prof. dr hab. Waldemar Chrostowski. Wskazał na straszliwą wymowę hitlerowskiego okrucieństwa. Podkreślił, że plan zagłady Żydów na terenie Polski był bardzo precyzyjnie zorganizowaną akcją. Chodziło o zniszczenie dobrego obrazu Polski wśród Żydów. - Mądra i rzetelna polityka historyczna jest obowiązkiem. Jej brak stanowi wielki grzech zaniechania skutkujący ignorancją, bezmyślnością i bezradnością – mówił ks. prof. Chrostowski.

Prelegent podkreślił, że znajomość własnej historii i troska o tożsamość wyróżniają Żydów spośród wszystkich narodów. Zaznaczył jednak, że coraz częściej przemilcza się historię i relacje Żydów i Polaków w Polsce przed wybuchem wojny, a skupia się tylko na okresie Holocaustu.

Przypomniał historię (haggadę) opowiadaną w rodzinach żydowskich do wybuchu wojny. Ukazuje ona Polskę jako nową ziemię obiecaną, w której Żydzi znaleźli pokój. Nazwa Polski w języku hebrajskim to Polin, co tłumaczy się jako „tu spocznij”. Relacje między Polakami i Żydami były bardzo dobre. Polacy i Żydzi żyli nie tylko obok siebie, lecz także ze sobą. Ich koegzystencja trwała tak długo, jak długo trwa historia Polski. Były w nich dzieje lepsze i gorsze, ale nigdy nie było w nich takich, gdy Polacy dopuszczali by się masowych prześladowań i mordów na Żydach.

- Wszyscy w Polsce musimy głośno wołać, to niemieccy narodowi socjaliści urządzili na ziemiach Polskich obozy zagłady i krematoria. To oni przywozili Żydów z całej Europy po to, by wyginęli na naszej ziemi. Polacy byli następni w tej smutnej kolejce po śmierć – mówił ks. prof. Chrostowski. Zmienić żydowskiego bólu się nie da, jak nie da się zmienić faktu, że Niemcy uczynili z ziemi Polskiej cmentarz żydowski. - Trzeba zatem ukazywać heroizm Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, którzy kosztem własnego życia nieśli pomoc swoim żydowskim sąsiadom – zakończył ks. prof. Chrostowski.

Kolejnymi prelegentami byli rzecznik Konferencji Episkopatu Polski ks. dr Paweł Rytel–Andrianik oraz Artur Rytel–Andrianik, którzy podzielili się badaniami oraz zebranymi świadectwami w przygotowywaniu Kaplicy Pamięci przy toruńskim sanktuarium NMP Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II.

Tworząc Kaplicę Pamięci wykonano ogrom pracy naukowo-badawczej. W ciągu 3 lat udało się zebrać świadectwo 40 tysięcy osób o Polakach ratujących Żydów. Napłynęło ok. 1500 zdjęć, ponad 17 tys. stron dokumentów oraz ok. 1,5 tys. e-maili. Obecnie w kaplicy wypisanych jest 1059 nazwisk osób ratujących Żydów. - Mamy wspólnego wroga. Tym wrogiem jest czas. Trzeba zrobić wszystko, by pamięć o nich nie zginęła. Trzeba ocalić od zapomnienia to, co się da ocalić – mówił ks. dr Rytel–Andrianik.

W dalszej części uczestnicy kongresu wysłuchają także świadectw osób ocalonych z zagłady.

W kongresie uczestniczą m.in. podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski, min. Beata Kempa, szefowa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, wiceminister spraw zagranicznych Jan Dziedziczak, przedstawiciel ambasady Izraela w Polsce Michał Sobelman oraz świadkowie Holocaustu z Izraela i z Polski.

Kongres jest realizowany w ramach projektu współfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej. Kongres zakończy Msza św. o godz. 18.30 w Kaplicy Pamięci przy Sanktuarium NMP Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II.