Biskupi gród

Pierwsze wieki w historii miasta łączą się z działalnością kolejnych biskupów, którzy fundowali kościoły, budowali zamek, ratusz, mury miejskie, zakładali szpitale i ogrody, rozbudowywali wodociągi, troszczyli się o handel i cechy rzemieślnicze, animowali kulturę, ogrodnictwo, sztukę. Począwszy od biskupa Bodzanty, byli to: Florian z Mokrska, Jan Radlicki, Piotr Wysz, Zbigniew Oleśnicki, Jan Konarski, Piotr Myszkowski, Jakub Zadzik, Andrzej Trzebicki, Jan Małachowski, Franciszek Krasicki, Felicjan Szaniawski, Kajetan Sołtyk.
Kolejni królowie polscy potwierdzali przywileje dla miasta, odnoszące się najczęściej do jarmarków. W 1789 r. uchwałą Sejmu Wielkiego o likwidacji dóbr biskupów krakowskich na cele wojskowe, Bodzentyn przeszedł na krótko na własność rządu polskiego, a potem austriackiego.

Ostatnie dzieje

Aktywność patriotyczną bodzentynianie wykazali w okresie powstania styczniowego, organizowani przez miejscowych wikariuszy. W okolicach działało dużo znaczących oddziałów powstańczych. W następstwie tych wydarzeń miasto w 1869 r. straciło prawa miejskie. W wiek XX Bodzentyn wkroczył w stanie zaniedbania, aczkolwiek powstawały wówczas zalążki organizacji społecznych. W 1914 r. gościł w Bodzentynie brygadier Piłsudski. Początki niepodległości wiązały się z koniecznością odbudowy miasta po pożarze w 1917 r. Lata niemieckiej okupacji to niemal powszechny zryw patriotyczny mieszkańców, w oparciu o liczne tutaj oddziały AK. W 1943 r. dokonano aresztowań i pacyfikacji bodzentynian, a ludność żydowską zamknięto w getcie. Po zakończeniu wojny Bodzentyn pozostawał w cieniu swych znaczniejszych sąsiadów, ale prawa miejskie odzyskał już w 1994. Ostatnim dużym wydarzeniem było nadanie honorowego obywatelstwa Janowi Pawłowi II w 2003, na wniosek Świętokrzyskiego Komitetu Budowy Pomnika.

Kościół parafialny pw. św. Stanisława

Zbudowany w latach 1440-52 (w miejsce spalonego) z inicjatywy kard. Z. Oleśnickiego, przebudowywany po kilku dużych pożarach. Pokaźny gmach w typie bazylikowym, orientowany na wschód, wybudowany z cegły, wejścia ozdobione ostrołukowymi portalami gotyckimi z piaskowca. Ze środkowej nawy pod chórem najlepiej widać całość trójnawowej świątyni, w której warto zobaczyć takie zabytki, jak:

Parafia dzisiaj

Obecnie pracują w niej ks. dr Leszek Sikorski (proboszcz od lipca 2003 r.) i dwaj księża wikariusze: Wojciech Szczęsny i Marcin Żuchowicz. Wspólnie kontynuują prace podjęte przez poprzedniego proboszcza, ks. kan. Jana Pałysa. Parafia liczy 4900 mieszkańców (z czego w Bodzentynie mieszka 2500 osób, a pozostali w wioskach: Leśnej Starej Wsi, Leśnej Podkomorze, Leśnej Kamiennej Górze, Sieradowicach, Dąbrowie Dolnej, Dąbrowie Górnej, Celinach, Podgórzu)
Duszpasterstwo parafialne jest o tyle interesujące, że wpisują się weń środowiska o historycznym rodowodzie, np. cechy: wiejski, liczący ok. 200 osób i miejski, czyli bractwo św. Anny, w którym jest 80 osób. Cechy mają swoje specjalne Msze św.: miejski w czwartek po Środzie Popielcowej, wiejski - 8 maja. Członkowie cechów zwyczajowo uczestniczą w obrzędach pogrzebowych; wspomagają także różne parafialne dzieła, np. cech wiejski odnowił obrazy w ołtarzu bocznym św. Stanisława.
W parafii jest ok. 45 ministrantów, schola dziecięca, chór pod opieką organisty, 10 kół różańcowych, koło Przyjaciół Radia Maryja oraz Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży (które ma swój klub obok kościoła, gdzie raz w tygodniu odbywają się spotkania). Ciekawe inicjatywy proponuje Koło Gospodyń z Leśnej, organizujące np. wigilię dla osób starszych i samotnych. W uroczystościach religijno-patriotycznych bierze udział także słynna już, liczna i chętnie słuchana orkiestra dziecięco-młodzieżowa przy OSP. Każdego 1 czerwca Msza św. i przemarsz przez Bodzentyn odbywają się w uroczystej oprawie - na pamiątkę pacyfikacji, gdy Niemcy wymordowali 39 osób.
Z kolei 14 września wyrusza tradycyjna od pokoleń piesza pielgrzymka w liczbie ok. 150 osób do sanktuarium na Świętym Krzyżu. Ksiądz Proboszcz zauważa, że wierni w ogóle cenią sobie pielgrzymki. Religijność jest tradycyjna, ale głęboka - stwierdza, obserwując sporo pozytywnych zjawisk, choćby częste uczestnictwo we Mszy św. i przystępowanie do sakramentów.

A w przyszłości

Powstaną grupy modlitewno-biblijne dla dzieci i młodzieży, gdyż jest taka potrzeba. Obszar biedy wciąż się powiększa, dlatego wskazane jest założenie koła Caritas, które organizowałoby pomoc dla ubogich.
Będą kontynuowane prace remontowe. Poprzedni ks. prob. J. Pałys odnowił staraniem własnym i parafian ołtarz główny, stalle, ołtarze boczne, łuk tęczowy. Natomiast w ostatnim roku przeprowadzono prace porządkowe i remontowe przy kościółku Ducha Świętego, posiadającym bardzo ciekawą historię. Ma on wkrótce pełnić funkcję kaplicy pogrzebowej. Parafianie pracowali tam bardzo ofiarnie, podobnie jak przy remoncie plebanii. Uporządkowania wymaga także cmentarz. W najbliższych planach są prace mające na celu m.in.: odwodnienie kościoła, remont elewacji zewnętrznej, chóru, usprawnienie ogrzewania i radiofonizacji kościoła. Jest to ważne nie tylko ze względu na godne miejsce kultu, ale i na turystów, licznie odwiedzających Bodzentyn, leżący na ciekawym szlaku turystycznym i posiadający wiele cennych zabytków, których opis wykracza poza ramy skromnego artykułu.