Reklama

Tytuł prymasa Kościoła katolickiego w Polsce

Niedziela łowicka 30/2001

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

"Niemal od początku swego istnienia, to jest od około 1100 r. przez fakt rezydencji arcybiskupów gnieźnieńskich, prymasów Polski, w Łowiczu świątynia ta spełniała dla nich de facto funkcję katedry. ( ...) Była i jest świadkiem wielkości Rzeczypospolitej, ale też świadkiem jej klęsk i nieszczęść. W niej przy osobie prymasa interrexa gromadzili się dostojnicy świeccy i duchowni Rzeczypospolitej Obojga Narodów, tu przybywali nuncjusze apostolscy i posłowie przy Rzeczypospolitej. W jej podziemiach spoczywa dwunastu prymasów spośród których jedenastu było interrexami. (...) Dnia 14 czerwca 1999 r. w progach tej katedry stanął pielgrzym długo oczekiwany, Piotr naszych czasów, Jan Paweł II i nadał jej tytuł bazyliki" - takimi słowami 20 czerwca br. Biskup Łowicki powitał 101 biskupów celebrujących w łowickiej bazylice katedralnej uroczystą Mszę św. W czasie tej liturgii homilię wygłosił metropolita gnieźnieński abp Henryk Muszyński, który nawiązał do jej znaczenia historycznego: "O świetności i znaczeniu Łowicza jako siedziby arcybiskupów i prymasów gnieźnieńskich wymownie świadczy fakt, że w dawnej kolegiacie i obecnej katedrze spoczywa 12 prymasów (więcej niż w Gnieźnie i Warszawie łącznie)". Tak więc urząd prymasów Polski przez wieki połączony był z Łowiczem, tutejszą ich rezydencją i nekropolią.

Prymasostwo - tytuł, który kojarzy nam się najczęściej z głową Kościoła w Polsce. Tymczasem urząd prymasa swymi korzeniami sięga jeszcze czasu starożytności chrześcijańskiej. Pierwsza taka godność powstała w IV w. w Afryce rzymskiej i była przywiązana do urzędu metropolity Kartaginy. Władza prymasa rozciągała się nad kilkoma metropoliami, a nieco później obejmowała najczęściej Kościoły narodowe. Kiedy po upadku Imperium Romanum zaczęły powstawać nowe państwa romańskie, germańskie i słowiańskie, nastąpił także proces tworzenia dalszych urzędów prymasowskich w Kościele. Proces ten miał wyraźnie dwa kierunki: podczas, gdy niektóre stolice arcybiskupie otrzymały przywileje i tytuł prymasa z uprawnieniami jurysdykcyjnymi dla całego Kościoła lokalnego, to w częstszych przypadkach Stolica Apostolska potwierdzała lub nadawała tytuły prymasa niektórym metropoliom, ale bez uprawnień jurysdykcyjnych. Do urzędów prymasowskich posiadających jurysdykcję należały: Toledo w Hiszpanii (przed 603 r., potwierdzone przez papieża Urbana II w 1088 r.), Canterbury w Anglii (przed 690 r., potwierdzone przez Stolicę Apostolską w 1181 r.) i Ostrzyhom na Węgrzech dla wszystkich krajów Korony św. Stefana (od 1279 r.). Taki też urząd prymasa powstał na początku XV w. w Kościele polskim.

O wiele częstsze były prymasostwa honorowe, bez jurysdykcji. W samych tylko Niemczech były 4 stolice prymasowskie (Magdeburg, Moguncja, Salzburg i Trewir). Dla Anglii drugie prymasostwo bez jurysdykcji istniało w Yorku, dla Irlandii - w Armagh i Dublinie, a dla Skandynawii prymas ustanowiony był w Lundzie (Dania). Najwięcej, bo aż 7 stolic prymasowskich bez jurysdykcji istniało we Francji.

Prymasostwo w Polsce

W Polsce Kościół został w pełni zorganizowany w 1000 r., kiedy to na prośbę Bolesława Chrobrego papież Sylwester II utworzył dla całej ówczesnej Polski metropolię w Gnieźnie i podporządkował jej powołane do życia biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. W okresie panowania Piastów w Polsce była nadal tylko jedna metropolia obejmująca biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu oraz utworzone później w Płocku (1075 r.), Włocławku (ok. 1118/1123 r.), Lubuszu ( 1123 r.), Kamieniu Pomorskim (1123 r.) i Chełmnie na Pomorzu (1243 r.). Przez ten cały okres metropolita gnieźnieński był najwyższym zwierzchnikiem całego Kościoła w Polsce. Ta sytuacja zmieniła się w roku 1375, kiedy to w granicach Polski powstała druga metropolia - w Haliczu, w 1412 r. przeniesiona do Lwowa. Odtąd powstała do rozwiązania kwestia pierwszeństwa hierarchicznego w Kościele polskim. A był to problem naglący, zwłaszcza że w czasie obecności metropolity Mikołaja Trąby przez cztery lata na soborze w Konstancji (1414-18), tenże sobór delegował do ochrzczenia Żmudzi metropolitę lwowskiego Jana Rzeszowskiego (1416 r.), który pod nieobecność arcybiskupa Trąby w 1417 r. dokonał koronacji żony Władysława Jagiełły Elżbiety Granowskiej-Pileckiej na królową Polski. Co dotąd czynił zawsze tylko metropolita gnieźnieński.

Abp Mikołaj Trąba przy poparciu króla Władysława Jagiełły, episkopatu polskiego, w tym i samego metropolity lwowskiego, uzyskał od soboru w Konstancji w roku 1418 tytuł i urząd prymasa dla całego Kościoła w Polsce. Niestety dokument soborowy nie zachował się do naszych czasów, ale taką informację przekazał potomnym ówczesny historyk i kronikarz Jan Długosz. Dlatego też w czasie obrad tegoż soboru abp Mikołaj Trąba zasiadał w urzędzie prymasów, tuż po kardynałach. Pierwszy raz tytułu Prymas Polski użyła kancelaria królewska w dokumencie z 14 marca 1418 r., zaś kancelaria prymasowska w Gnieźnie - 20 maja 1418 r.

cdn.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2001-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

#NiezbędnikMaryjny: Litania Loretańska - wezwania

Adobe Stock

Litania Loretańska to jeden z symboli miesiąca Maja. Jest ona także nazywana „modlitwą szturmową”. Klamrą kończąca litanię są wezwania rozpoczynające się od słowa ,,Królowo”. Czy to nie powinno nam przypominać kim dla nas jest Matka Boża, jaką ważną rolę odgrywa w naszym życiu?

Więcej ...

Nabożeństwo majowe - znaczenie, historia, duchowość + Litania Loretańska

Karol Porwich/Niedziela

Maj jest miesiącem w sposób szczególny poświęconym Maryi. Nie tylko w Polsce, ale na całym świecie, niezwykle popularne są w tym czasie nabożeństwa majowe. [Treść Litanii Loretańskiej na końcu artykułu]

Więcej ...

Teologia? Czy warto ją studiować?

2024-05-14 19:00

Karol Porwich/Niedziela

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Hiobowe wieści dla katechetów

Wiadomości

Hiobowe wieści dla katechetów

Apostoł, który zastąpił zdrajcę

Święci i błogosławieni

Apostoł, który zastąpił zdrajcę

Zachodniopomorskie/ 40-latek z nożem w ręku wszedł do...

Kościół

Zachodniopomorskie/ 40-latek z nożem w ręku wszedł do...

Czy jestem świadomy tego, ile kosztowałem Jezusa?

Wiara

Czy jestem świadomy tego, ile kosztowałem Jezusa?

Anioł z Auschwitz

Wiara

Anioł z Auschwitz

Nowenna do św. Andrzeja Boboli

Wiara

Nowenna do św. Andrzeja Boboli

Świadectwo Raymonda Nadera: naznaczony przez św. Szarbela

Wiara

Świadectwo Raymonda Nadera: naznaczony przez św. Szarbela

8 maja - wielkie pompejańskie święto

Kościół

8 maja - wielkie pompejańskie święto

#NiezbędnikMaryjny: Litania Loretańska - wezwania

Wiara

#NiezbędnikMaryjny: Litania Loretańska - wezwania