Jaśliska, kiedyś szczycące się mianem nadgranicznego miasteczka, są dzisiaj skromną górską osadą, położoną na niewielkim wzniesieniu Beskidu Niskiego, w widłach rzek Bielczy i Jasiołki, w odległości 15 km na południe od Rymanowa. Nad miejscową zabudową góruje jaśliski kościół parafialny, będący Sanktuarium Matki Bożej, Królowej Nieba i Ziemi. Ten tytuł związany jest z obrazem maryjnym, który tradycja zalicza do tzw. obrazów uchodzących - miał przybyć do Jaślisk z północnych Węgier, czyli z dzisiejszej Słowacji. Na obrazie widnieje data 1634 - czyżby rok jego powstania? Rzeczoznawcy dopatrują się tu raczej daty konserwacji i renowacji obrazu, powstanie wizerunku przesuwając na XV w. Kult Matki Bożej w tym obrazie rozwijał się do naszych czasów w ciągłej, choć zmiennej formie, w zależności od istniejących warunków.
Jednak jego ciągłość, na tle starożytności i łaskawości obrazu, zaowocowała papieską koronacją, której 10 czerwca 1997 r. na Mszy św. kanonizacyjnej św. Jana z Dukli na krośnieńskim lotnisku dokonano w obecności Papieża-Polaka Jana Pawła II.
Wzmożenie kultu Królowej Nieba i Ziemi w Jaśliskach przed koronacją oraz przez jej dokonanie, odnowiło i dostosowało do dzisiejszych warunków maryjną pobożność w formie liturgicznej, paraliturgicznej i ludowej. W pielgrzymkowym trudzie do stóp Pani Jaśliskiej przychodzą nie tylko Polacy, ale też Łemkowie, Słowacy, Romowie oraz inne narodowości. Jaśliska jako sanktuarium znane są w Polsce i na Słowacji.
Maryjną wymowę jaśliskiego sanktuarium ubogacają jeszcze inne miejsca sakralne i związane z nimi szlaki, skupione na terenie miejscowej parafii. Wśród nich, najważniejsze to: mała Jaśliska Kalwaria, kaplica w Lipowcu z łaskami słynącą ikoną Matki Bożej, kaplice Boga Ojca i Chrystusa Ukrzyżowanego na Łamańcach, kaplica św. Józefa Sebastiana Pelczara na Spalonej oraz miejsce wskazywane na pustelnię św. Jana Duklana na zboczu góry Piotruś.

Jaśliska Kalwaria

Usytuowana została na szlaku łączącym sanktuarium z kaplicą Matki Bożej w Lipowcu, a więc w kierunku przejścia granicznego z sąsiednią Słowacją. Na odcinku 3-kilometrowym, ustawiono w odpowiednich odległościach i miejscach 15 kapliczek szafkowych, dwupoziomowych. W górnych częściach zostały umieszczone wyobrażenia tajemnic Różańca św., zaś w dolnych stacji Drogi Krzyżowej. Kapliczki spoczywają na drewnianej konstrukcji, złożonej z odpowiednio spreparowanego konara drzewa, umocowanego do palowej podpórki. Drogę krzyżową i dróżki różańcowe erygowano w sobotę przed pierwszą niedzielą września 1993 r.
Od maja do października, w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, z kościoła parafialnego, tą uświęconą „ścieżyną” wychodzi pielgrzymka różańcowo-pokutna w czasie odprawianego nabożeństwa fatimskiego. Początek nabożeństwa u stóp Królowej Nieba i Ziemi o godz. 16.00.

Kaplica w Lipowcu

Nieistniejąca od II wojny światowej łemkowska wieś Lipowiec położona była w południowej stronie od Jaślisk, wzdłuż słynnego jaśliskiego traktu wiodącego na Węgry (dziś na Słowację). Wioska choć uboga, miała jednak głębokie historyczne korzenie, również jako parafia greckokatolicka (później prawosławna) ze swoimi cerkwiami. Zawieruchy wojenne przyczyniły się do jej zniszczenia, a sprawy narodowościowe po II wojnie światowej sprawiły, że jej mieszkańcy zostali przesiedleni na polskie ziemie zachodnie lub północne. Miejsce dawnej wioski znaczy kapliczka zbudowana w 1911 r. na planie krzyża z kamienia rzecznego. W kaplicy, na skromnym ołtarzyku umieszczona została ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, przypominająca obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Kaplica ta od początku była miejscem prywatnego kultu Matki Bożej, najpierw ze strony ludności łemkowskiej. Od 1947 r. kaplicą zaopiekowali się Polacy.
Lokalny rozgłos tego miejsca, jak zaświadcza miejscowy duszpasterz, wiązał się z niezwyczajnym wydarzeniem, które miało nastąpić 26 maja 1949 r. Tego dnia, przy zachodzącym słońcu, jeden z trzech chłopców pasących bydło w pobliżu kaplicy przeżył wizję Matki Bożej z Dzieciątkiem, która miała mu przekazać krótkie orędzie: „Pamiętaj, abyś dzień święty święcił”. Tak utrzymuje miejscowa tradycja, porównując skromny Lipowiec do słynnego Medjugorie. W 1993 r., w miejscu rzekomego objawienia wystawiono małą kapliczkę i zabezpieczono pobliskie źródełko. Na tle tych zdarzeń łatwiej zrozumieć sens nabożeństwa fatimskiego, które swój początek bierze u stóp Królowej Nieba i Ziemi w Jaśliskach, a kończy się na lipowieckich uświęconych miejscach. Oprócz Mszy św. i nabożeństwa kończącego każdą miejscową „fatimę”, w kaplicy na Lipowcu odprawiane są Msze św., w zależności od potrzeb duszpasterskich. Unikalność Lipowca dostrzegają pobożni pielgrzymi, także z terenów słowackich, którzy nawiedzając Jaśliska, przekraczają przejście graniczne Czeremcha - Czerteżne. Powinni ją również zauważyć i docenić ci wszyscy, którzy na tej ziemi szukają miejsca ochłody i wypoczynku, jako jej nowi gospodarze.

Kaplica Boga Ojca

Poniżej sanktuarium na niewielkiej górce, która kiedyś była cmentarzem i miejscem egzekucji kar zasądzanych przez miejscowe sądownictwo, stoi od 1891 r. wotywna kaplica mszalna, pod niespotykanym wezwaniem Boga Ojca. Wewnątrz, oprócz rzeźby wyobrażającej Boga Ojca w otoczeniu aniołów, znajduje się obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Kilka razy w roku w tej kaplicy odprawiane jest nabożeństwo nieustającej nowenny do Najświętszej Maryi Panny, a przynajmniej raz w roku przeżywana jest uroczysta Droga Krzyżowa.

Kaplica Pana Jezusa Ukrzyżowanego na Łamańcach

Na południe od Jaślisk rozciągają się tereny ze strefą silnych wiatrów, które powodując łamanie drzew oraz ich wywroty, nadały tej ziemi miano Łamańców. Przekazy historyczne wskazują, iż w tym rejonie ziemi jaśliskiej w XVI w. istniał obiekt sakralny (kościółek) będący miejscem kultu św. Anny. Na początku XX w. zapiski źródłowe wyraźnie mówią o istniejącej na Łamańcach kaplicy mszalnej z ołtarzem św. Anny. Po latach kult św. Anny przeszczepiono do parafialnej świątyni, a w kaplicy na Łamańcach został umieszczony ołtarzyk Chrystusa Ukrzyżowanego, przed którym często można spotkać rozmodlonych ludzi. Msze św. odprawia się tu w Niedzielę Palmową, w dni krzyżowe i w święto Podwyższenia Krzyża św. Odprawiana jest też Droga Krzyżowa i Gorzkie Żale. Zdarza się, że jadący do Lipowca, w kierunku granicy, zatrzymują się tu na modlitwę.

Puszcza św. Józefa Sebastiana Pelczara na Spalonej

Na terenie parafii jaśliskiej, w Daliowej, daleko od wioski, w miejscu otoczonym przez masyw leśny, stała drewniana willa wypoczynkowa biskupów przemyskich. Dzisiaj pozostało po niej zaznaczone miejsce, uświęcone pobytem, pracą i modlitwą św. bp. Józefa Sebastiana Pelczara. W tym miejscu dokonywała się też duchowa formacja sióstr sercanek, duchowych córek Świętego. Tutaj spotykali się ludzie święci na poważnych, urzędowych rozmowach (sługa Boży ks. Bronisław Markiewicz, sługa Boża matka Klara Szczęsna). Miejsce na Spalonej (bo tu kiedyś spaliła się leśniczówka) oznaczone zostało najpierw krzyżem, tablicą pamiątkową i drewnianą kapliczką z obrazem św. bp. Józefa Sebastiana W 1994 r. w miejscu dawnej domowej Kaplicy Świętego zbudowano drewnianą kaplicę ku Jego czci. Miejsce na Spalonej otoczone zostało wieńcem Drogi Krzyżowej i dróżek Różańca św. W kaplicy odprawiane są Msze św. 19 stycznia i 19 marca o godz. 15.00, w drugą niedzielę czerwca, w drugi dzień Bożego Narodzenia, Wielkanocy i Zielonych Świąt o godz. 17.00.
Spalona to nie tylko miejsce pielgrzymkowe i modlitewne, ale ze względu na walory przyrodnicze również dogodne miejsce do rekreacji.

Puszcza św. Jana z Dukli na wzgórzu Piotruś

W stosunkowo niedalekiej odległości od Spalonej wyrasta wzniesienie o nazwie Piotruś. Poniżej szczytu znajduje się źródełko, zasilające małą studzienkę, nazywane przez miejscowych „Świętą wodą”. Według tradycji tubylczej, miejsce to wiąże się z osobą św. Jana z Dukli, który miał tu mieć swoją drugą (po Cergowie, a przed Zaśpitem) pustelnię. Miejsce to zostało ostatnio upamiętnione metalowym krzyżem i szafkową kapliczką z obrazem św. Duklana. Zabezpieczona też została studzienka „Świętej wody”. W końcu czerwca lub na początku lipca ze Spalonej udaje się pielgrzymka stokami Piotrusia, odprawiana jest Droga Krzyżowa i modlitwa różańcowa. Przy źródle sprawowana jest Msza św. Warto pamiętać, że góry Piotruś, Cergowa, Zaśpit oraz ich okolice znane są doskonale Ojcu Świętemu, którego stopy chodziły po tych pięknych leśnych i uświęconych duktach; zanim Pan powiedział do niego: „Ty jesteś Piotr...”.
Twórca - z ludem Bożym - jaśliskiego sanktuarium i jego kustosz, ks. prał. Jan Baran tak zaprasza w to ustronne, ale ciszą, skupieniem i modlitwą naznaczone, miejsce: „Ty Bracie - Siostro bądź gorliwym czcicielem Matki Bożej Jaśliskiej. Ją tu, na jaśliskim wzgórzu można odwiedzać w każdy dzień tygodnia (z wyjątkiem wtorku) przez całe 12 miesięcy, tak w dniu powszednim, jak w niedzielę i święta”.
Warto o tym pamiętać w sezonie wakacyjnym i urlopowym, mając szczególnie na uwadze wielką uroczystość odpustową ku czci Matki Bożej Jaśliskiej Królowej Nieba i Ziemi, która obchodzona jest zawsze w ostatnią niedzielę sierpnia, w połączeniu z dziękczynieniem za zebrane plony.