Reklama

Nagrobki na cmentarzu w Dubiecku, jako przykład różnych kultur ziemi przemyskiej

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Miesiąc listopad to okres spotkań wiernych na cmentarzach. Na wszystkie cmentarze w Polsce śpieszą tłumy podczas uroczystości Wszystkich Świętych, aby pochylić się nad grobem bliskich.

Cmentarz Komunalny w Dubiecku został założony w XVIII w. dzięki fundacji Anny Krasickiej. Leży on po lewej stronie drogi tzw. Węgierskiej z Krosna przez Dynów do Przemyśla. Wcześniej grzebano ludzi przy kościele. Ojciec mój opowiadał mi, że gdy pracował przy fundamentach obecnego kościoła w Dubiecku, napotykano ogromne ilości szkieletów, które złożono na obecnym cmentarzu. Równocześnie po tej stronie społeczność żydowska z Dubiecka również zdecydowała się zlokalizować kirkut.

Na cmentarzu w Dubiecku do roku 1945 grzebano też mieszkańców wyznania greckokatolickiego. Jest to wyjątkowe miejsce ziemi przemyskiej, gdzie spotkać można wpływ kultury chrześcijańskiej wyznania mojżeszowego, regionalnej kultury Wschodu. Obserwujący nagrobki zauważa to tzw. kulturowe promieniowanie mogił. Widoczny jest tu wpływ ludowego ośrodka kamieniarskiego w Bruśnie k. Lubaczowa. Korzystano też z usług kamieniarskich Tadeusza Janika z Rzeszowa, Józefa Sroczyńskiego z Jasła.

Cmentarz zlokalizowany jest na wzgórzu. Przy wejściu widoczne są okazałe obiekty grobów rodziny Mycielskich, Dembińskich, Krasickich. Są to piętrowe kaplice w stylu klasycystycznym z herbami rodowymi. Po lewej stronie znajduje się aleja grobów kapłanów-proboszczów Dubiecka.

Początek stanowi tu grobowiec ks. Władysława Dimmela ( 1822-1883), ks. Marcina Karakulskiego (1843-1898), jest grobowiec pierwszego budowniczego kościoła parafialnego ks. Michała Górnickiego ( 1862-1936), kończąc na ks. Kazimierzu Lisowiczu (1912-1967), który zakończył budowę. Jest tu mogiła ks. Franciszka Wirzbickiego (1889-1958), pierwszego nauczyciela religii w liceum dubieckim. W tej alei znajduje się też grobowiec o. Józefa Stachiaka (1899-1943) obrządku greckokatolickiego. Niżej są grobowce znanych osób w Dubiecku. Znanych i bogatych rzemieślników, bednarzy, krawców, szewców. Są tu nauczyciele szkół, pierwsi założyciele liceum w Dubiecku, profesorowie: J. Zalcman, A. Wójcik, A. Chyła

Okazały grobowiec ma mgr farmacji, znany aptekarz Juliusz Grudzewski (1868-1937), oraz Andrzej Sobol (1828-1896).

Wyjątkowe miejsca zajmują nagrobki dzieci z pełnymi wizerunkami aniołków lub dzieci z inskrypcjami. Ciekawe są zachowane liczne medaliony z fotografiami zmarłych. Jest pokaz mody naszych dziadków, babek, jak się ubierali, jakie nosili fryzury czy też wąsy.

Liczne są tu przykłady kultur nagrobków. Szczególnie widać to do roku 1939. Był to przede wszystkim grobowiec składający się z figur: krzyż, środek, cokół, spód. Równoramienny krzyż, 1=1, 5 metra wysokości. Na trójstopniowej podstawie zdobi płaskorzeźba-wizerunek ukrzyżowanego-monogram INRI, narzędzie męki, motywy roślinne. Te nawiązują do stylu greckokatolickiego tzw. Hromadskyj Krest. Niektóre prawdopodobnie były wykonywane przez rzeźbiarzy z Bruśni k. Lubaczowa. Oprócz tej formy, występują tu figury. Pod krzyżem adorujące postacie Matki Bożej i Marii Magdaleny. Stale nagrobne o półkolistym wierzchołku, zdobione profilem głowy Chrystusa w medalionie. Nie brakuje stylizowanych krzyży, imitujących nieokorowane pnie drzew. W latach 1850-1860 to rozkwit sztuki inskrypcyjnej cyrylicą, zaś strona frontowa krzyż, rytualny monogram, inwokacja oraz nekrolog, zawiera imię - nazwisko, wiek, datę urodzenia.

Występuje tu znany krzyż maltański - niski, przysadzisty. Znany jest również jako krzyż korsuński, wzorowany na sztuce bizantyjskiej. Można snuć wniosek o silnym wpływie Ośrodka w Bruśnie na te tereny. Była to najdalej wysunięta na zachód enklawa sztuki wschodniej. Spotyka się również na tym cmentarzu proste grobowce w postaci graniastosłupa, wzorowanego na macewach w sąsiednim kirkucie.

Przykładem jest tu mogiła śp. Juliusza Grudzewskiego. Nie brakuje tu symboli wpływu kultury ewangelicznej. Na uwagę zasługuje grobowiec ks. Władysława Dimmela i inne. Są tu znaki kultury tatarskiej.

Cmentarz w Dubiecku to historia, kultura społeczności. Wiele grobowców jest w złym stanie. Nie ma potomków rodzin zmarłych. Tylko władze samorządowe mogą zachować te symbole kultury. Historia cmentarza znajduje się w archiwum parafii Dubiecko. Tu wiele zależy od aktywności tej wspólnoty. Na początek należy wykonać identyfikacje oraz weryfikacje nagrobków i mogił. Wskazane jest wprowadzenie oznaczeń alei i rzędów terenu cmentarnego. Jest to pierwszy krok przy rozpoczęciu pracy. Dobrym przykładem jest odrestaurowany grobowiec ks. Władysława Dimmla.

Do końca II wojny światowej przy wyjściu na cmentarz znajdowała się murowana klasycystyczna brama. Została ona bezprawnie rozebrana bez zgody Konserwatora Zabytków w Przemyślu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2001-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Nuncjusz apostolski w Polsce: nawet gdy umiera papież, Kościół nigdy nie pozostaje bez pasterza

2025-04-23 20:33
Abp Antonio Guido Filipazzi

Łukasz Krzysztofka

Abp Antonio Guido Filipazzi

Nawet gdy umiera papież, Kościół nigdy nie pozostaje bez pasterza; tym, który go prowadzi i chroni jest Jezus Chrystus - powiedział w środę nuncjusz apostolski w Polsce abp Antonio Guido Filipazzi. Hierarcha poprosił wiernych o modlitwę za duszę Franciszka oraz by Bóg dał Kościołowi jego następcę.

Więcej ...

Pierwsze obrazy Ojca Świętego leżącego w Casa Santa Marta

2025-04-22 09:26

Grzegorz Gałązka

W kaplicy Domu Świętej Marty w Watykanie wystawiono otwartą trumnę z ciałem papieża Franciszka. Przybyli tam na modlitwę najbliżsi współpracownicy papieża. Przy trumnie pełni straż Gwardia Szwajcarska.

Więcej ...

Jan Paweł II, Prymas Wyszyński, Rodzina Ulmów - kanonizacje i beatyfikacje papieża Franciszka

2025-04-24 08:31
Papież Franciszek na Jasnej Górze

Karol Porwich/Niedziela

Papież Franciszek na Jasnej Górze

Pontyfikat papieża Franciszka zapisał się w historii Kościoła jako czas wyjątkowego docenienia polskich świadków wiary i męczenników. Wśród 942 nowych świętych i ponad 1,5 tysiąca błogosławionych wyniesionych na ołtarze w tym okresie, szczególną rolę odegrały postacie z Polski. Ich życie stało się inspiracją dla milionów. Przybliżamy najważniejsze kanonizacje i beatyfikacje Polaków w czasie pontyfikatu Franciszka.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Wiara

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Watykan: ośmiu Polaków będzie obecnych przy pochowaniu...

Kościół

Watykan: ośmiu Polaków będzie obecnych przy pochowaniu...

Kard. Ryś: Tato, jesteś w domu! | Pogrzeb śp. Franciszka...

Niedziela Łódzka

Kard. Ryś: Tato, jesteś w domu! | Pogrzeb śp. Franciszka...

Watykan: Pozbawiony prawa do udziału w konklawe kardynał...

Franciszek

Watykan: Pozbawiony prawa do udziału w konklawe kardynał...

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

Kościół

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

Papież wydał dyspozycję na temat swojego pochówku

Kościół

Papież wydał dyspozycję na temat swojego pochówku

Co z postem w Wielką Sobotę?

Wiara

Co z postem w Wielką Sobotę?

Watykan/ Komunikat: Znana przyczyna śmierci papieża

Kościół

Watykan/ Komunikat: Znana przyczyna śmierci papieża

Wandale zdewastowali kościół w Wielką Sobotę

Aspekty

Wandale zdewastowali kościół w Wielką Sobotę