Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej oraz Katedra Antropologii Filozoficznej i Filozofii Prawa KUL zorganizowały 18. Ogólnopolską Konferencję Nauczycieli i Wychowawców pt. „Szkoła miejscem wychowania człowieka”.

Celem konferencji było zwrócenie uwagi na wychowawczą misję szkoły oraz zachowanie jej tożsamości w kontekście nowych wyzwań edukacyjnych. Radosław Brzózka, pełnomocnik wojewody lubelskiego ds. rozwoju edukacji, życzył zebranym, aby przekazywane treści zaowocowały w praktyce pedagogicznej i afirmacji wychowawczej roli szkoły. W części zatytułowanej „U podstaw skuteczności wychowawczej” referaty wygłosili: ks. dr Bogdan Czupryn (WSD Płock; Szkoła jako środowisko wychowujące do dojrzałości. Co decyduje o skuteczności wychowania w szkole?) i ks. dr Marek Dziewiecki (UKSW; Empatia i asertywność w komunikacji wychowawczej). O modelach współczesnego nauczyciela opowiedziała Renata Nowak (ODN-IEN), zaś nt. sprowadzania roli szkoły do świadczenia „usług edukacyjnych” mówili: Renata Krupa (Centrum Edukacji Nauczycieli LECHAA) oraz Mateusz Kiereś i Jacek Banaś (ODN-IEN; aspekty roszczeniowych i konsumenckich postaw rodziców w miejsce wsparcia i współpracy ze szkołą). W formule dyskusji i otwartego mikrofonu poruszone zostały kwestie reformy oświatowej i transformacji oraz tożsamości szkoły.

Czym jest dojrzałość?

Kiedy szkoła nie wychowuje do dojrzałości? Dlaczego samostanowienie moralne próbuje się ograniczyć tylko do sfery seksualnej? Jak jest rola katechezy w budowaniu środowiska wychowawczego, które inspiruje do osiągania rzeczywistego dobra? Z tymi pytaniami zmierzył się rektor ks. Bogdan Czupryn. Przypomniał o trzech wyznacznikach dojrzałości: odpowiedzialność, samoopanowanie i odwaga. - Jestem dojrzały, bo mogę o sobie stanowić; dokonuję dobrych wyborów i wspomagam w tym innych. Dbanie o siebie to odpowiedzialność za swój własny rozwój. Mieć odwagę, która jest trudna w klimacie wszechogarniającego kompromisu i relatywizmu moralnego, to pokonać trudności na drodze do autentycznego dobra. Odwaga pozwala podejmować odpowiedzialne decyzje, wiążące na całe życie (powołanie). Dyktatura aksjologiczna rodzi nowe waśnie, choć w założeniu miała być gwarantem tolerancji i wolności bez ograniczeń - mówił ks. Czupryn.

Empatia i asertywność

- Jestem dojrzały, kiedy potrafię okazywać i przyjmować miłość. Niedojrzały człowiek ucieka przed tymi, którzy kochają; wiąże się z tymi, którzy pobłażają, rozpieszczają lub oszukują, deprawują i uzależniają. Bowiem ci, którzy mnie kochają, mówią mi prawdę i stawiają mi granice, chroniąc mnie przed złem i własną słabością - podkreślał ks. Marek Dziewiecki, którzy opisał skrajności i determinanty miłości. - Kochasz wszystkich, ale wiążesz się z tymi, którzy bardzo kochają. Egoizm natomiast jest najbardziej kuszącą iluzją szczęścia - wyjaśniał. Zweryfikował błędne rozumienie asertywności oraz mylenie empatii z sympatią. - Tych tylko mogę wychować, w których się wczuwam; proces ten opiera się na więziach i dojrzałości, a nie na utożsamianiu się. Do tego potrzebna jest komunikacja wychowawcza; nie może nastolatek wychować nastolatka. Asertywność to nie przede wszystkim obrona moich praw lub mówienie „nie”, lecz to moja zdolność mówienia o samym sobie, aby ten kogo kocham skorzystał na mojej dojrzałości (jeśli taką osiągnąłem). I żebyś wiedział, jak mnie boli czy niepokoi, gdy błądzisz; że boję się o twój los. Dramatem wychowania jest manipulacja, głupstwa pokazywane jako postęp - dzielił się swoimi przemyśleniami prelegent.

Na wojnie

Wyzwaniem wychowawczym polskiej szkoły jest niski poziom przygotowania do zmierzenia się z problemami, które niesie życie, przy wysokim poziomie rozwoju zainteresowań. Prelegenci podkreślali konieczność przywrócenia autorytetu nauczyciela, który deprecjonują rodzice, zwłaszcza roszczeniowi „konsumenci usług edukacyjnych”. Wiedzą oni „lepiej”, oceniają, nie mając do tego kompetencji merytorycznych. Ułatwia to sama szkoła, jeśli pozwala traktować się jako odhumanizowany „salon usług edukacyjnych” (M. Kiereś). Wyzwaniem dla nauczycieli jest pokolenie „Z” (zagubionych), cyfrowej demencji, świetnie radzące sobie w sferze wirtualnej i nieporadne w relacjach osobowych. Niezbędne jest ukazanie fundamentu wartości kulturowych, które się nie zmieniają, w kontekście pełnego kursu historii. Filarem tych zmian jest nauczyciel jako mistrz (T. Misiuk).

Podsumowując wykłady, prowadzący debatę Artur Mamcarz-Plisiecki podkreślił, że szkoła jest „w oku cyklonu przemian społecznych, a ich tłem jest wojna kulturowa”. W tym kontekście istotne znaczenie miały uwagi o przebiegu reformy: lubelskiej Kurator Oświaty Teresy Misiuk i Małgorzaty Sagan (nauczyciel SP nr 16 w Lublinie). Dopełnieniem konferencji była ekspozycja plakatowa „Szkoła - między ideałem a rzeczywistością”.