Reklama

Litania Loretańska w ikonografii krośnieńskiej bazyliki kolegiackiej

Niedziela przemyska 20/2005

Przeżywamy miesiąc maj. W naszej rodzimej, chrześcijańskiej pobożności, jest on szczególnie poświęcony Matce Bożej. Przejawem tego jest nabożeństwo majowe, którego duchową podstawę stanowi modlitwa zwana Litanią Loretańską. Litania (łac. litanea - prośba, błaganie) to modlitwa błagalna, złożona z szeregu inwokacji (w tym przypadku pochwalnych do Maryi) i powtarzającej się prośby o wstawiennictwo. Określenie - loretańska - stosuje się od czasu skomponowania do niej melodii, przez dyrygenta chóru w słynnym włoskim sanktuarium maryjnym w Loreto (w 1575 r.). Jej treść, odmawiana lub śpiewana w odpowiednich miejscach, nabiera szczególnej wymowy, prowadząc do teologicznych i biblijnych skojarzeń. Bez wątpienia takim miejscem jest prastara krośnieńska świątynia: wiekowa fara, a od niedawna bazylika mniejsza i najmłodsza kolegiata archidiecezji przemyskiej.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kiedy w murach tego kościoła podejmuje się wstępne inwokacje którejkolwiek litanii, do Boga w Trójcy Świętej Jedynego, to wtedy do wiernych szczególnie przemawia obraz głównego ołtarza z artystyczną wizją Trzech Osób Boskich (tytuł świątyni). Podczas litanijnych wezwań - „Święta Maryjo” - oczy i myśli biegną do skromnego, bocznego ołtarza Matki Bożej Loretańskiej, który zawiera w sobie odpowiednią Jej statuę - Matki i Jej Bożego Syna. Mamy tu szczególny duchowy związek ołtarza z Litanią Loretańską. Wezwania zaczynające się od słowa „Matko”, łączą wiernych z wymową bocznego, lewego ołtarza, którego centrum stanowi obraz Matki Bożej Mansjonarskiej (krośnieńscy mansjonarze opiekowali się tym ołtarzem od 1598 r.). Duży obraz przedstawia frontalnie Maryję, trzymającą na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus. Jest to kompozycja, wykonana przed 1646 r., wzorowana na cudownej ikonie Matki Bożej Śnieżnej z rzymskiej bazyliki Matki Bożej Większej. Macierzyńską treść szacownego obrazu dopełnia w tym ołtarzu niewielkich rozmiarów, współczesny obraz Nieustającej Pomocy.
Do rozważania macierzyństwa Maryi usposabia kaplica Matki Bożej Szkaplerznej. Ołtarzowy obraz Hodegetrii (typ ikonograficzny - Matka Boża z Dzieciątkiem na lewym ramieniu) z około 1500 r., przemalowany w 1609 r., obok renesansowych motywów posiada wałek koronacyjny. Znany historyk, ks. Władysław Sarna, przeszło sto lat temu pisał, że obraz ten doznawał szczególnej czci ze strony wiernych za wymadlane tutaj łaski. Bolał przy tym, że nie spisywano tych łask i okoliczności z nimi związanych. Na bocznej ścianie tej kaplicy wisi drugi obraz Hodogetrii, z pierwszej połowy XVII w., pochodzący z nieistniejącego kościółka Świętego Ducha.
Wezwanie „Matko Boża Bolesna”, nie występujące w litanii, też ma tutaj swoje odniesienie. Stanowi je figura Maryi w tzw. gotyckiej grupie Pasji na tęczy kościelnej oraz w małym obrazie ołtarza Matki Bożej Szkaplerznej (predella).
Wezwanie „Panno” kieruje oczy wiernych na widniejące sceny Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (obraz predelli ołtarza Matki Bożej Szkaplerznej oraz ścienny obraz tej kaplicy) i na postać Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (figura wieńcząca ołtarz Matki Bożej Szkaplerznej i rzeźbione antepedium ołtarza Matki Bożej Mansjonarskiej).
Szczególne bogactwo ikonograficzne odnoszące się do Matki Bożej, ujawnia się w krośnieńskiej świątyni przy wezwaniach „Królowo”. W głównym ołtarzu widnieje duży obraz z XVII w., przypisywany weneckiemu malarzowi Tomaszowi Dolabelli. Przedstawia on artystyczną wizję nieba - Kościół tryumfujący. Między Trójcą Świętą a Wszystkimi Świętymi jest Maryja królująca w niebie. Na lewej ścianie prezbiterium wisi olbrzymi obraz z XVII w. - Królowej Wniebowziętej. Motyw ten powtarza się w obrazie ramowym, w głównej nawie, przy ołtarzu Serca Pana Jezusa. Pod prawym łukiem tęczy umieszczony jest prawdziwy skarb świątyni - późnogotycki obraz koronacji Maryi przez Trójcę Świętą. Dzieło datowane na około 1480 r., przypisywane jest przez znawców krakowskiemu mistrzowi Janowi Wielkiemu. Przedstawia trójpostaciową grupę Koronacji Matki Bożej przez Trójcę Świętą.
Przy wezwaniu „Królowo Polski”, bliski staje się obraz Pani Częstochowskiej w ołtarzu św. Józefa; zaś przy „Królowo świata” - Maryja z berłem na ramowym obrazie w kaplicy św. Wojciecha.
Litanijne dopełnienie - „Baranku Boży” - w świątynnej ikonografii pogłębia przepiękne antepedium głównego ołtarza, przedstawiające Ostatnią Wieczerzę; a także rzadko spotykane tabernakulum, zamieszkiwane przez żywego i prawdziwego Bożego Baranka - Jezusa Chrystusa, obecnego w Najświętszym Sakramencie Ołtarza.
Godna podziwu i wdzięczności jest ta artystyczna i sakralna spuścizna naszych przodków. Dzięki niej Pełnia Piękna - Bóg Najwyższy i do nas się przybliża w swoich Boskich Tajemnicach.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2005-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Jak wygląda moja codzienna modlitwa?

2025-03-11 10:39

Adobe Stock

Rozważania do Ewangelii J 8, 21-30.

Więcej ...

Jasna Góra: pociąg papieski „Totus Tuus” w 20. rocznicę śmierci papieża Polaka

2025-04-08 15:43

commons.wikimedia.org, CC BY-SA 3.0

Jasna Góra stała się ostatnim przystankiem na drodze Papieskiego Pociągu „Totus Tuus”. Pokonał on trasę Katowice-Częstochowa, aby 8 kwietnia, w dzień pogrzebu św. Jana Pawła II, przyjechać do jasnogórskiego sanktuarium. W Kaplicy Matki Bożej jego pasażerowie dziękowali za pontyfikat i życie papieża Polaka w 20. rocznicę śmierci.

Więcej ...

Prywatyzacja wiary?

2025-04-08 14:59
Uczestnicy debaty

Magdalena Lewandowska

Uczestnicy debaty

W jaką stronę zmierza Kościół wrocławski? Jak dotrzeć z Ewangelią do zlaicyzowanego świata? – o tym dyskutowano w siedzibie „Civitas Christiana”.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Oświadczenie Mocnych w Duchu ws. wezwania Ministerstwa...

Kościół

Oświadczenie Mocnych w Duchu ws. wezwania Ministerstwa...

Co ma zrobić para, która nie może mieć dzieci?

Wiara

Co ma zrobić para, która nie może mieć dzieci?

Oleśnica: Dziecko zabite w 9. miesiącu ciąży

Wiadomości

Oleśnica: Dziecko zabite w 9. miesiącu ciąży

Jak wygląda moja codzienna modlitwa?

Wiara

Jak wygląda moja codzienna modlitwa?

Masowa likwidacja szkół wiejskich

Felietony

Masowa likwidacja szkół wiejskich

Mocz w wodzie święconej: Ksiądz rozważa zamknięcie...

Kościół

Mocz w wodzie święconej: Ksiądz rozważa zamknięcie...

W wieku 47 lat zmarł nagle ksiądz z archidiecezji...

Kościół

W wieku 47 lat zmarł nagle ksiądz z archidiecezji...

Krzyże ścięte metalowymi narzędziami

Kościół

Krzyże ścięte metalowymi narzędziami

Co się dzieje z nami, kiedy umieramy?

Kościół

Co się dzieje z nami, kiedy umieramy?