Reklama

Szymon Szymonowic - „dyrektor nauk” Tomasza Zamoyskiego

Rok 2005 jest rokiem poświęconym założycielowi naszego miasta - hetmanowi Janowi Zamoyskiemu w 400. rocznicę śmierci. Warto przy tej okazji przybliżyć sylwetki osób związanych z kanclerzem wielkim koronnym.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Postacią, która odegrała duży wpływ na Jana Zamoyskiego, jak również na jego syna - Tomasza był Szymon Szymonowic. Urodził się on 24 października 1558 r. we Lwowie. Studiował w Krakowie, gdzie w 1577 r. uzyskał stopień bakałarza nauk wyzwolonych. Studiował również za granicą, pogłębiając wiedzę z zakresu filologii klasycznej i kultury antycznej, a także medycyny. „Gdy wrócił do Ojczyzny, mało kto mógł mu dorównać, nikt zaś nie nosił w swej piersi obfitszych skarbów wiedzy” (J. Zamoyski). Ok. 1584 r. zbliżył się Szymonowic do kanclerza Jana Zamoyskiego, dzięki któremu uzyskał w 1590 r. tytuł poety królewskiego i nobilitację - herb i nazwisko Bendoński „na wieczne świadectwo wyjątkowego oddania i życzliwości, którą (…) Jan Zamoyski otacza, jak nam wyznał, tego najbardziej uczonego męża” (D. Hilhen). Nadal jednak używał Szymonowic formy „po ojcu”, względnie, jak to było w zwyczaju wśród humanistów, podpisywał się z grecka - Simon Simonides. Został też uhonorowany wieńcem poetyckim przez papieża Klemensa VIII. Na dworze hetmana Zamoyskiego pełnił Simonides rolę „ministra oświaty i kultury”. Był współorganizatorem Akademii Zamojskiej. Obmyślał z kanclerzem programy nauk, udzielał rad i wskazówek w szeregu spraw. Był również inicjatorem wielu poczynań z drukarnią zamojską na czele, mecenasował wyjazdom naukowym profesorów, zajął się powstającą biblioteką akademicką, której przekazał testamentem swój księgozbiór liczący około półtora tysiąca książek, jak też przeznaczył swe zasoby finansowe na utworzenie w Akademii katedry teologii. Nie pozostawił w swym dorobku podręczników, mimo iż Zamoyski skłaniał go do napisania gramatyki łacińskiej, władał bowiem Szymonowic bezbłędnie łaciną w mowie i piśmie.
Szymon Szymonowic przeszedł do historii literatury polskiej głównie jako twórca i autor sielanek (Zalotnicy, Kołacze, Żeńcy). Ale Simonides to przede wszystkim wybitny łacinnik i grecysta. Jest autorem bardzo wielu utworów pisanych po łacinie, jak również tłumaczem dzieł z języka greckiego. Takiemu to człowiekowi powierzył Jan Zamoyski kierowanie nauką i wychowaniem swego syna. Szymonowic napisał wówczas instrukcję O wychowaniu IMści Pana Tomasza, wzorując się „edukacją Aleksandra Wielkiego”, ponieważ ona „i sławna jest i dobra była” - pisał poeta. Proponował, aby kanclerz miał przy Tomaszu „dwór pedagogiczny”, jak niegdyś Filip Macedoński przy Aleksandrze. Duże znaczenie przypisywał poeta doborowi nauczycieli. Widział siebie w roli głównego wychowawcy. „Niechaj bym ja był w tej scenie… Arystotelesem” - stwierdza poeta. Słowa jego się sprawdziły. Chciał tego również hetman, pisząc, aby, „pieczę o nim miał, dyrektorem nauk jego i inspektorem był pan Simonides”. Młody Zamoyski przerabiał kurs nauk Akademii, oprócz języka łacińskiego i greckiego uczył się również języka niemieckiego, tureckiego i tatarskiego. Praca Szymonowica nie ograniczała się jedynie do ogólnego nadzoru nad nauką Tomasza. Wiemy, że napisał dla hetmanowica specjalny słownik grecko-łacińsko-polski, z którego Tomasz uczył się „wokabuł” o zwierzętach, ptakach i rybach. Wszystkie zajęcia prowadził poeta, dojeżdżając do
Zamościa z pobliskiego Czernięcina, wsi w Krasnostawskiem, podarowanej mu w dożywotnią dzierżawę przez Jana Zamoyskiego. Bieg wypadków sprawił, że kierowanie wychowaniem młodego Zamoyskiego było trudne. Kłótnie i spory, jakie zapanowały w rok po śmierci kanclerza między opiekunami małoletniego Tomasza, sprawiły, że Szymonowic już nie tak chętnie przyjeżdżał do Zamościa.
Z uzyskaniem w 1612 r. przez Tomasza pełnoletności zamknęła się w życiu Szymonowica ważna karta - 19 lat usług dla Zamoyskich. Jednocześnie otworzył się nowy okres jego życia - otium domesticum - zasłużony odpoczynek po pracach i trudach. W tym to właśnie okresie powstały wspomniane już sielanki. Tomasz Zamoyski doceniał wkład Szymonowica w jego wychowanie. W liście z Paryża z 1616 r. pisał do poety: „Nigdy nie zapomnę tych trudów, które od dzieciństwa mego podejmowałeś około mego wychowania i nauczania, i nie ma nikogo, komu bym w tym względzie więcej był winien niż tobie”.
Szymon Szymonowic - Simonides - zmarł 5 maja w 1629 r. w Czernięcinie. Pochowany został w kolegiacie zamojskiej, gdzie jego siostrzeniec, Kacper Solski, wystawił mu tablicę nagrobną z brązowego marmuru.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2005-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

„Ojcostwo to codzienna obecność" – Marcin Kwaśny o tym, jak być bliskim tatą

2025-09-27 20:00

Razem.tv

11 października 2025 roku odbędzie się 17. Międzynarodowe Forum Tato.Net w Kielcach, wyjątkowe wydarzenie gromadzące ojców. W tym roku tematem forum będzie ojcostwo, które buduje odporność. Rozmawiamy o tym z Marcinem Kwaśnym - odtwórcą głównej roli św. Maksymiliana w filmie „Triumf serca", aktorem, który w ubiegłym roku prowadził Galę Max wieńczącą Forum Tato.Net.

Więcej ...

O co się boję zapytać Jezusa dzisiaj?

pixabay.com

Rozważania do Ewangelii Łk 9, 43b-45.

Więcej ...

Z nadzieją ku Świętemu Krzyżowi

2025-09-28 09:49

Ks. Wojciech Kania/Niedziela

Blisko dwa tysiące osób wzięło udział w XXVI Świętokrzyskim Rajdzie Pielgrzymkowym, który zakończył się uroczystą Mszą św. pod przewodnictwem biskupa Krzysztofa Nitkiewicza na Świętym Krzyżu.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do św. Michała Archanioła

Wiara

Nowenna do św. Michała Archanioła

Każdy, kto sobie tego życzy, może przyjąć Komunię...

Wiara

Każdy, kto sobie tego życzy, może przyjąć Komunię...

Nowenna do św. Franciszka z Asyżu

Wiara

Nowenna do św. Franciszka z Asyżu

Bóg pomnaża dobro tych, którzy je czynią już teraz

Wiara

Bóg pomnaża dobro tych, którzy je czynią już teraz

Ksiądz zmarł na zawał serca podczas Mszy św.

Kościół

Ksiądz zmarł na zawał serca podczas Mszy św.

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

Wiara

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

Ksiądz, powstaniec, patriota. Powieszony przez Niemców na...

Kościół

Ksiądz, powstaniec, patriota. Powieszony przez Niemców na...

Nowenna do św. Ojca Pio

Wiara

Nowenna do św. Ojca Pio

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Wiara

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką