Na uroczystościach spodziewany jest abp Sławoj Leszek Głódź. Przybędą władze samorządowe i mieszkańcy Dębego. Z całego kraju przyjadą delegacje Żandarmerii Wojskowej, która była, wraz z miejscowym proboszczem ks. Jerzym Mackiewiczem, inicjatorką powstania pomnika. Monument autorstwa Marka Laudańskiego stanie tuż przed neogotyckim kościołem parafialnym z 1906 r. i pięknie wpisze się w przykościelne otoczenie. Będzie też doskonale widoczny z międzynarodowej trasy E-2.
Pomnik upamiętni zwycięską szarżę podpułkownika Franciszka Sznajdego i jego 291 żandarmów, która odbyła się 31 marca 1831 r. - Co ciekawe, żandarmeria podlegała carowi, ale że byli to Polacy, wzięli stronę powstańców i zwyciężyli przeważające siły wroga - podkreśla ks. Mackiewicz.
Akcja żandarmerii była częścią brawurowej szarży kawalerii prowadzonej przez generała Skarżyńskiego, która przyniosła zwycięski przełom w bitwie pod Dębem. Wcześniej zacięte ataki polskiej piechoty, w tym słynnego 4. pułku, nie przynosiły efektu. Wojska grzęzły w błocie i zatrzymywały się pod silnym ogniem piechoty i artylerii rosyjskiej.
Szarża Skarżyńskiego prowadzona wąską groblą, która nie pozwalała na rozwinięcie pełnego szyku, na terenie bardzo niesprzyjającym działaniom kawalerii, stanowiła dla Rosjan całkowite zaskoczenie. Zgrupowania rosyjskie generałów Rosena i Geismara zostały całkowicie rozbite. Rosjanie stracili 5 tysięcy zabitych, rannych oraz wziętych do niewoli. A ponadto dwa sztandary i kilkanaście dział. Polskie straty były dużo mniejsze - tylko 200 żołnierzy. Ich zbiorowa mogiła znajduje się w Dębem Wielkim przy skrzyżowaniu ulic Prądzyńskiego i Pustelnickiej.
Na cześć walczących w bitwie Polaków gimnazjum w Dębem przyjęło imię Bohaterów Powstania Listopadowego. Bitwę pod Dębem Wielkim upamiętnia też stosunkowo mało znany wiersz Marii Konopnickiej. Opisując bitwę pod koniec wiersza Konopnicka pisze:
Już Skarżyński w pomoc skoczy
Ze swymi szasery...
Wypędzili Moskwę ze wsi
Zabrali kwatery
Już wesoły ogień błyska
Krupnik z kotła pryska
Dzielna wiara opatruje
Rany u ogniska
Krąży czarka wśród drużyny
Przy onej ochocie
Sucho będą spać Czwartacy
A Moskale - w błocie
Miejscowość Dębe Wielkie znana jest nie tylko z bitwy Powstania Listopadowego. Ma długą i ciekawą historię. Dębe zasłynęło w historii Polski wieloma bitwami. Walczono tu nie tylko 31 marca 1831 r., ale także 22 stycznia 1863 r. podczas Powstania Styczniowego.
Z kolei 17 sierpnia 1920 r. pod Dębem Wielkim wojska polskie pod dowództwem generała Józefa Hallera odniosły zwycięstwo nad bolszewikami. Była to jedna z bitew Cudu nad Wisłą.
Również i w 1939 r. walczono pod Dębem. Z najeźdźcą niemieckim stoczyła wtedy bitwę Wołyńska Brygada Kawalerii.
Pomóż w rozwoju naszego portalu