Ojczyzna św. Pawła

W Turcji znajdują się liczne miejsca związane z rozwojem chrześcijaństwa. Tu urodzili się św. Paweł i św. Łukasz. Na tych terenach powstała duża część Nowego Testamentu. Tu także mieszkał „prawdziwy” św. Mikołaj. Dzisiejsze tereny Turcji w czasach Chrystusa były rzymską prowincją nazwaną Azją, ze stolicą w Efezie. Chrześcijaństwo w dużej mierze rozwinęło się tu dzięki św. Pawłowi. Saul, bo takie imię nosił wcześniej św. Paweł, urodził się ok. 5-7 r. przed narodzeniem Chrystusa w Tarsie. Dziś w jego rodzinnym mieście, znajdującym się na południu Turcji w pobliżu wybrzeża Morza Śródziemnego, znaleźć można nieliczne już związane z nim ślady. W starej części miasta jest starożytne źródło, z którego ponoć miał czerpać wodę. Zapewne przechodził też pod wysokim łukiem południowej bramy, wychodzącej dawniej ku portowi na rzece Cydnus.
Już jako Paweł po chrzcie w 45 r., pierwszą podróż misyjną odbył m.in. do Antiochii Pizydyjskiej. Tu miała miejsce jego pierwsza mowa zapisana w Dziejach Apostolskich. W Antiochii zachowały się ruiny chrześcijańskiej bazyliki. Z monumentalnego kościoła przetrwały przyziemia w okolicy apsydy. Zachowały się fragmenty mozaiki posadzkowej z nawy głównej oraz wypisane imię Optimusa, biskupa Antiochii z IV w. Wykopy sprzed ok. 100 lat wskazują, że bazylikę postawiono na ruinach żydowskiego domu, prawdopodobnie tego, w którym św. Paweł wygłosił sławną mowę do Antiocheńczyków.
Z Antiochii św. Paweł udał się do oddalonego o 150 km Ikonium, wówczas bogatego miasta w Galacji słynącego z rolnictwa i handlu tranzytowego. Jak opisują Dzieje Apostolskie, w Ikonium nauczał przez dłuższy czas. Niewiele tu dziś śladów ze starożytności, poza tymi znajdującymi się w muzeum archeologicznym, wiele tu natomiast pomników islamu. W Ikonium nawróciło się wielu Żydów, ale jeszcze więcej zwróciło się przeciwko Apostołowi. Św. Paweł udał się stąd do Listry, gdzie jak czytamy w Dziejach Apostolskich, miało miejsce uzdrowienie chromego. W Listrze Paweł był kamienowany. Ledwie uszedł z życiem. Ale tu także zyskał pomocnika w osobie Tymoteusza.
Z Listry przemieścił się do Derbe. Tam przyjęto go znacznie przychylniej i oszczędzono mu prześladowań. Po dawnym Derbe zostały dziś ruiny miasta zagrzebane pod „tellem”. Ziemia pełna jest tu kamieni i rzymskich dachówek oraz skorup z mis. Przed zakończeniem pierwszej podróży św. Paweł odwiedził jeszcze Perge. To pięknie położone miasto na podmokłej równinie u stóp dwóch wzgórz porośniętych lasem trzcinowym, obficie nawadniają górskie potoki. Dodatkowo sztucznie nawadniają go jeszcze mieszkańcy Perge, którzy chcą w ten sposób ozdobić place i ulice miasta.
Wilgotny klimat Perge spowodował, że św. Paweł nabawił się w tym mieście malarii. W czasach bizantyjskich w mieście stanęły dwie bazyliki, obecnie częściowo odkopane. Callinicus, biskup Perge, uczestniczył w 325 r. w Soborze Nicejskim, zaś jeden z jego następców w Soborze w Efezie w 431 r.
W czasie trzeciej wyprawy św. Paweł trzy lata spędził w Efezie. Stąd napisał dwa listy do Koryntian i najprawdopodobniej w tym miejscu powstały listy do Galatów i Filipian. Ostatni raz św. Paweł widział tereny dzisiejszej Azji Mniejszej, kiedy transportowano go do więzienia w Rzymie. Tam miał być sądzony za podżeganie do zamieszek w Jerozolimie ok. 59-60 r. W Myrze, obecnym Demre przesiadł się na inny statek.

Miasto św. Mikołaja

Myra to przede wszystkim miasto św. Mikołaja. Tu żył w IV w. biskup, który rozdawał anonimowo pieniądze biednym, pozbawionym posagu dziewczętom. Dzięki temu mogły one wyjść za mąż. Został patronem dziewic a także dzieci i żeglarzy. W Myrze oglądać można dziś szczątki kościoła św. Mikołaja. Znajduje się tam także prawdopodobne miejsce, w którym złożone było ciało św. Mikołaja. W XI w. przybyła tu delegacja z włoskiego miasta Bari, która wykradła doczesne szczątki Świętego. Kilka pozostawionych kości znajduje się obecnie w Muzeum w Antalyi. Nieopodal ruin kościoła stoi odlany w brązie pomnik św. Mikołaja z workiem na plecach i garnącą się do niego gromadką dzieci. Jednym z najcenniejszych miejsc, które można podziwiać w Myrze są oddalone o 2 km od centrum wykute w skale grobowce pierwszych chrześcijan. W ich sąsiedztwie znajduje się dobrze zachowany teatr rzymski.
Na obecnych terenach Turcji znajduje się wiele innych miejsc nawiązujących do pierwotnego Kościoła. Tu było siedem Kościołów - gmin chrześcijańskich, wymienianych w Apokalipsie: Efez, Smyrna, Pergamon, Sardes, Laodycea i Tiatyra. Tu odbyło się siedem pierwszych soborów niepodzielonego jeszcze Kościoła. Nawet obecny kształt Credo został zatwierdzony właśnie na tych terenach.
Z historią terenów Azji, na których znajduje się Turcja związanych jest 75 postaci z Ewangelii i okresu Ojców Kościoła. Jak mówi tradycja, św. Jan pod koniec życia zamieszkał w Efezie, gdzie napisał Ewangelię. Wraz z nim miała tu przybyć Maryja, która zamieszkała w górskim domku koło Efezu. Obecnie w małej kaplicy w Meryemana („Matka Maria”), 15 sierpnia, w uroczystość Wniebowstąpienia, celebrowana jest uroczysta Msza św.
Ewangelistę Jana pochowano na szczycie wzgórza w dzisiejszym mieście Selçuk koło Efezu. Po dawnej bazylice ku Jego czci pozostały dziś ruiny.

Chrześcijanie w muzułmańskim kraju

Na niemal 70 mln mieszkańców Turcji ok. 98% stanowią muzułmanie. Chrześcijan jest niespełna 1%. Są wśród nich m.in. prawosławni, ormianie oraz katolicy. Kościół katolicki w Turcji obejmuje wspólnoty obrządku łacińskiego, bizantyjskiego, ormiańskiego, chaldejskiego, syryjskiego i maronickiego.
Nie można dokładnie sprecyzować liczby katolików i członków innych Kościołów chrześcijańskich w Turcji. Watykańska agencja misyjna „Fides” ocenia, że wielu chrześcijan ukrywa swoją wiarę. Władze Turcji nie zapewniają chrześcijańskiej mniejszości pełnej swobody wyznania. Tureccy chrześcijanie mogą co prawda uczestniczyć w nabożeństwach, ale odmawia im się prawa do zarządzania majątkiem kościelnym. W konsekwencji władze mogą czerpać korzyści finansowe z budynków kościelnych, klasztorów, szkół, czy cmentarzy należących do wspólnot chrześcijańskich. Obecnie chrześcijanie mają problem z uznaniem większości Kościołów przez państwo, a szczególnie prawa własności posiadanego przez nie majątku.
W tureckim krajobrazie zdecydowanie dominują meczety. Przejawem otwarcia się na inne wyznania ma być otwarte przed kilkoma miesiącami Centrum Tolerancji „Ogród Religii” w Belek koło Antalyi na wybrzeżu Morza Śródziemnego. Dwuhektarowy obszar zajęły stojące obok siebie meczet, synagoga i kościół.
Jednak powstałe na tureckiej riwierze centrum jest inicjatywą miejscowych hotelarzy. Większość turystów przybywa tu przecież z chrześcijańskiej Europy. A i nie bez powodu otwarto je tuż przed decyzją władz Unii Europejskiej o podjęciu rozmów akcesyjnych z Turcją.