Zgromadzenie Sióstr Rodziny Betańskiej do ubiegłego roku swój dom generalny posiadało w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. Tam mieszkała przełożona generalna, tam formację przechodziły dziewczęta, które w swoim sercu usłyszały głos Jezusa i zdecydowały się służyć Bogu i bliźnim na wzór Marii i Marty z Betanii. Tak było do sierpnia ubiegłego roku. Teraz dom generalny Zgromadzenia mieści się w Lublinie, gdzie przebywa obecna przełożona generalna s. Barbara, a w domu zakonnym w Kazimierzu przebywa zbuntowana część sióstr wraz z byłą matką generalną s. Jadwigą. Mimo wielu prób mediacji konflikt pogłębiał się, aż do nałożenia przez Metropolitę Lubelskiego interdyktu na kapłanów sprawujących bez jego zezwolenia jakikolwiek akt kultu Bożego w kazimierskim domu zakonnym.
Od 1999 r. przełożoną generalną wszystkich betanek była s. Jadwiga. Jednak od dłuższego czasu pewne decyzje i zachowania Przełożonej generalnej budziły wątpliwości sióstr. Dotyczyły one przede wszystkim prowadzenia Zgromadzenia na płaszczyźnie duchowo-religijnej, wyrażające się w wizjach, światłach i proroctwach dotyczących sióstr, Zgromadzenia i Kościoła oraz formacji postulantek, nowicjuszek i najmłodszych sióstr - juniorystek, jak również pewnych decyzji personalno-administracyjnych. Siostry próbowały wielokrotnie rozmawiać z przełożoną na tematy budzące ich wątpliwości, jednak próby dialogu okazywały się bezskuteczne. W związku z brakiem możliwości wyjaśnienia niepokojących kwestii, część sióstr zwróciła się z prośbą do Watykańskiej Kongregacji Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego o zbadanie sprawy. W odpowiedzi na tę prośbę Watykan przysłał Wizytatora Apostolskiego, który odwiedził wszystkie domy betańskie w Polsce. W tym czasie, w maju 2005 r. skończyła się przewidziana prawem Zgromadzenia kadencja s. Jadwigi na stanowisku przełożonej generalnej, która jednak miała pełnić swoją funkcję do zakończenia wizytacji. Po zakończeniu pracy Wizytator Apostolski sporządził raport dla Kongregacji Instytutów Życia Konsekrowanego i na jego podstawie 26 lipca 2005 r. Kongregacja wydała dekret, mianujący s. Barbarę nową przełożoną generalną Zgromadzenia.
S. Jadwiga nie podporządkowała się decyzji Kongregacji i nie opuściła ówczesnego domu generalnego w Kazimierzu Dolnym. Kongregacja kilkakrotnie kierowała do niej pisma z prośbą o podporządkowanie się pierwotnej decyzji, jednak bezskutecznie.
S. Jadwiga dwukrotnie proszona była o stawienie się w Kongregacji celem wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, jednak i z tej propozycji mediacji nie skorzystała. W tym samym czasie wystosowała list do wszystkich domów zakonnych, wzywający siostry do pozostawienia swoich obowiązków i stawienia się w domu generalnym w Kazimierzu Dolnym. Znaczna część zakonnic to młode siostry po ślubach czasowych, które od kilku lat były kształtowane przez s. Jadwigę.
W związku z trudną sytuacją nowe władze zakonne podejmowały kolejne próby dialogu z siostrami z Kazimierza. 8 grudnia 2005 r. przypadał termin odnowienia ślubów czasowych, składanych na jeden rok, grupie 12 sióstr juniorystek przebywających w Kazimierzu Dolnym. Jednak siostry nie złożyły prośby o odnowienie ślubów i w związku z tym od 9 grudnia 2005 r., z własnego wyboru, nie są już członkiniami Zgromadzenia. Przebywają więc nielegalnie w domu zakonnym w Kazimierzu Dolnym, nosząc nieprawnie betański habit. Szansą na dalsze kontynuowanie życia zakonnego dla postulantek i nowicjuszek była decyzja, mocą której kandydatki miały zgłosić się do s. Barbary do obecnego domu generalnego w Lublinie. Termin upłynął 6 stycznia br. Od tej pory osoby, które były w formacji postulanckiej i nowicjackiej, także przebywają nieprawnie w kazimierskim domu zakonnym. Przebywa tam - oprócz s. Jadwigi - grupa 12 sióstr po ślubach wieczystych. Osoby te również były wielokrotnie proszone o podporządkowanie się decyzjom Stolicy Apostolskiej i prawowitej przełożonej generalnej. Kierowane były do nich dekrety przeniesienia na odpowiednią placówkę, jednak siostry odmawiały przyjęcia powyższych decyzji. W związku z nadal trwającym uporem ze strony tych sióstr, zostały do nich skierowane upomnienia kanoniczne. Niedostosowanie się do tych decyzji spowoduje kontynuowanie działań zmierzających do ich usunięcia ze Zgromadzenia. Obecnie w Kazimierzu Dolnym - oprócz 13 sióstr po ślubach wieczystych - przebywa grupa 15 sióstr juniorystek, które trwają w nieposłuszeństwie decyzjom wyższych przełożonych. Pozostałe osoby przebywające w domu zakonnym to osoby świeckie.
Oprócz nieustannych starań, podejmowanych przez władze zakonne, by rozwiązać konflikt, prób mediacji podejmowali się także lubelscy Biskupi, przedstawiciele Kurii Metropolitalnej oraz księża z parafii, w których pracują betanki lub z których pochodzą. S. Jadwiga odrzuciła te propozycje, jak i szansę prowadzenia dialogu, zaoferowanego ze strony ks. prof. Józefa Kudasiewicza (biblista z KUL-u), pod którego kierunkiem pisała magisterium, a także ze strony wikariusza biskupiego ds. życia konsekrowanego ks. prał. Józefa Szczypy. Prób mediacji podejmował się także abp Józef Życiński, kierując do sióstr stosowne pisma oraz próbując z nimi rozmawiać, jednak bez skutku. Wobec tego Metropolita Lubelski w styczniu br. wystosował list do przebywających w Kazimierzu sióstr, w którym podkreślił, że brak odpowiedzi na pisma Kongregacji jest jawnym nieposłuszeństwem wobec Stolicy Apostolskiej, a mimo to siostry uczestniczą w Eucharystii i sakramencie pojednania, których sprawowanie i w których uczestniczenie stanowi wyraz jedności Kościoła. Abp Życiński w liście tym zabronił sprawowania sakramentów i sakramentaliów w kaplicy i na terenie całego domu zakonnego w Kazimierzu Dolnym przez jakichkolwiek duchownych bez uzyskania wcześniejszego zezwolenia Metropolity.
Niedostosowanie się do tego zakazu spowodowało wydanie przez abp. Józefa Życińskiego 8 lutego br. ustawy partykularnej, nakładającej interdykt latae sententiae na duchownych, którzy wbrew temu zarządzeniu i zagrożeniu karą nie będą przestrzegać jego wymogów. Jak czytamy w wyjaśnieniu, interdykt (z języka łacińskiego: „zakaz, wykluczenie”) to kara kościelna, która pozbawia przestępców prawa do pewnych dóbr duchownych oraz pewnych funkcji, ale ich nie wyklucza ze wspólnoty Kościoła katolickiego. Interdykt zawiesza prawa do sprawowania sakramentów i sakramentaliów, a także prawa przyjmowania sakramentów. Zakaz ten na mocy samego prawa jest zawieszany w niebezpieczeństwie śmierci. Interdykt może być wymierzony pojedynczym osobom lub grupom ludzi, ale już nie na miejsca, miasta, a nawet całe kraje, tak jak to było w starym prawie kanonicznym. Zgodnie z kanonem 1332 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. osobie ukaranej interdyktem zabrania się jakiegokolwiek udziału posługiwania w sprawowaniu Ofiary eucharystycznej lub w jakichkolwiek innych obrzędach kultu (np. pełnienia funkcji lektora, ministranta, organisty podczas liturgii itd.), sprawowania sakramentów i sakramentaliów oraz przyjmowania sakramentów. Jeśli interdykt, który został zaciągnięty przez przestępcę w momencie wykonywania czynu zabronionego (czyli automatycznie), zostanie potwierdzony deklaracją władzy kościelnej (np. przez biskupa) przestępca ten, gdyby chciał działać wbrew zakazom wynikającym z kary, musi być usunięty albo czynność liturgiczna powinna być przerwana, chyba że przeszkadza temu poważna przyczyna.
Według dekretu Arcybiskupa Lubelskiego, karą interdyktu zagrożeni są jedynie duchowni, którzy na terenie Domu Zakonnego Zgromadzenia Sióstr Rodziny Betańskiej w Kazimierzu Dolnym sprawowaliby akty kultu Bożego (np. celebrowanie Mszy św. i pozostałych sakramentów, przewodniczenie nabożeństwom, dokonywanie wystawienia Najświętszego Sakramentu itd.) bez pisemnej zgody Arcybiskupa Lubelskiego. Oznacza to, że każdy duchowny powinien otrzymać pisemną zgodę tego Hierarchy na sprawowanie świętych czynności w tym miejscu. Ponadto oznacza to, że siostry i pozostałe osoby (tzn. byłe postulantki, byłe nowicjuszki i byłe profeski czasowe, których śluby wygasły) mogą korzystać z posług sprawowanych w kazimierskim klasztorze jedynie przez duchownych wskazanych przez Arcybiskupa Lubelskiego, bądź też z posług sprawowanych przez każdego duchownego w każdym innym miejscu.
Dom zakonny w Kazimierzu Dolnym w świetle prawa pozostaje własnością Zgromadzenia Sióstr Rodziny Betańskiej. Cała sytuacja budzi jednak nie tylko niepokój, ale przede wszystkim wielkie współczucie dla tych osób, które przez swoje zachowanie popadły w konflikt z Kościołem. W zgodzie z Kościołem pozostało 89 sióstr, większość po ślubach wieczystych, które dalej prowadzą posługę w parafiach i na placówkach. Mimo konfliktu wciąż zgłaszają się dziewczęta, które chcą uczestniczyć w organizowanych przez siostry rekolekcjach; są też takie, które wyrażają chęć wstąpienia do Zgromadzania i nie zniechęca ich atmosfera medialnej sensacji. Wszystkim pozostaje modlitwa w intencji przywrócenia utraconej jedności.

Lublin, dn. 8 lutego 2006 r.
Nr 110/Gł/2006

Ustawa karna

Działając na mocy kan. 1315 i 1318 KPK postanawiam, że każdy duchowny, który bez wyraźnego pisemnego zezwolenia Arcybiskupa Metropolity Lubelskiego będzie sprawował jakikolwiek akt kultu Bożego na terenie Domu Zakonnego Zgromadzenia Sióstr Rodziny Betańskiej w Kazimierzu Dolnym przy ul. Puławskiej 64, podlega interdyktowi wiążącemu mocą samego prawa.
Niniejsza Ustawa wchodzi w życie z dniem dzisiejszym i podlega ogłoszeniu w lubelskiej edycji Tygodników Katolickich „Niedziela” i „Gość Niedzielny” oraz - zgodnie ze Statutami II Synodu lubelskiego - w Wiadomościach Archidiecezji Lubelskiej „Memoranda”.

+Józef Życiński - Arcybiskup Metropolita Lubelski