Tłumy wiernych przybyły do bazyliki kolegiackiej w Pułtusku, by wziąć udział w uroczystej Eucharystii, którą 1 kwietnia odprawił Prymas Polski kard. Józef Glemp.
Wśród przybyłych gości znaleźli się przedstawiciele Parlamentu RP, władze Pułtuska, władze Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku, przedstawiciele szkół wyższych zaproszeni na tę uroczystość oraz liczne poczty sztandarowe. Uroczystość wiązała się z sesją naukową zatytułowaną Duchowieństwo polskie w latach wojny światowej na obczyźnie, zorganizowaną przez WSH im. Aleksandra Gieysztora Wydział Historyczny i Akademickie Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe ATENA.
Licznie zgromadzonych wiernych powitał dziekan dekanatu pułtuskiego ks. kan. Wiesław Kosek, który podziękował przede wszystkim Księdzu Prymasowi za wspólną modlitwę i obecność podczas tej uroczystości. Zwracając się do wiernych, mówił m.in. „Dziś gromadzimy się w naszej świątyni, aby modlić się o wyniesienie na ołtarze jednego z największych na świecie ludzi, sługi Bożego Jana Pawła II. Przybył do nas, aby przewodniczyć tym modlitwom Prymas Polski kard. Józef Glemp. Wspólnoty wierzących w całej Polsce rozpoczęły modlitwy w pierwszą rocznicę śmierci naszego Papieża. Ludzie przyszli tutaj, aby oddać hołd, pokazać miłość i wdzięczność Ojcu Świętemu, i czynią to z potrzeby serca. W tym czasie mieszkańcy północnego Mazowsza w Pułtusku zostaliśmy zaszczyceni możliwością uczestniczenia w Eucharystii sprawowanej przez największego dostojnika Kościoła polskiego - Księdza Prymasa. Odczytujemy to również jako dar dany nam przez Pana. Cieszymy się, że ta wizyta wypadła w 25. rocznicę pełnienia przez Księdza Kardynała posługi prymasowskiej w naszym Kościele.
W imieniu mieszkańców naszego miasta i okolicznych miejscowości, znakomitych gości i własnym, jako proboszcz tutejszej parafii i kustosz bazyliki, serdecznie witam i składam hołd wdzięczności Księdzu Prymasowi za obecność wśród nas i sprawowanie Eucharystii w intencji Ojca Świętego Jana Pawła II w prastarej bazylice pułtuskiej.
(…) Jesteśmy wzajemnie sobie dani, aby się umacniać i ubogacać. Ten, którego dziś wspominamy, cieszy się z naszej jedności i modli się za nas, abyśmy byli wierni Bogu, o którym on dawał takie świadectwo, i Kościołowi, który niezwykle ukochał, by nasza modlitwa była miłą Bogu ofiarą” - mówił Ksiądz Dziekan.
W homilii do zgromadzonych wiernych Ksiądz Prymas mówił: „W dniach, które są przecież bardzo intensywnie przeżywane w naszym życiu duchowym, pragniemy zanieść do Boga nasze modlitwy w intencji pomyślności Ojczyzny i prośbę o beatyfikację Jana Pawła II w zbliżającą się rocznicę jego odejścia z tej ziemi.
(...) Przeszłość jest nauką, którą mamy czerpać dla naszego życia. Zwłaszcza dzisiaj po Mszy św. będziemy wspominać tę niedaleką przeszłość o zachowaniu i postawie naszych bliskich w latach II wojny światowej. Szczególnie będzie to odniesienie do Węgrów, naszego zaprzyjaźnionego narodu, z którym łączą nas przez całą historię bardzo ścisłe więzy, tak na polu politycznym, jak i na polu kościelnym. Dlatego też te nasze wspomnienia z przeszłości mają nam pomóc zastanowić się, jak dzisiaj stawać się dobrym i wzorowym. Nie tylko okoliczności wojen i ucisku wydobywają z ludzi bohaterstwo. Czasy wojen to utrata życia najbliższych, to męczeństwo, to niewola, to rozsypka, to wygnania, to odbudowa potem ze zniszczeń i ruin. To wszystko wywoływało, że człowiek był zmuszony okazać hart ducha. Obecnie mamy bardzo długi okres pokoju i za to musimy być Bogu wdzięczni. Bo tam, gdzie jest pokój, tam możemy budować dom. Często wydaje się, że okres pokoju ma służyć tylko przygotowaniu sobie bardzo wygodnego życia dla siebie. A tymczasem naszym chrześcijańskim obowiązkiem jest wspomaganie wszystkich, jest także praca i ofiara na rzecz bliźniego, na rzecz ludzi, którzy są w potrzebie, ale i dla ludzi, których można ubogacić swoim doświadczeniem, wiedzą czy przykładem swojego życia. Aby te postawy zachować i uczynić je aktywnymi, musimy sięgać do źródeł, a więc do tej nauki, która przez wieki inspirowała naszych praojców i która ma dalej doskonalić świat stworzony przez Boga, bo jesteśmy zaproszeni, żeby współdziałać z Bogiem w tworzeniu dobrego i coraz lepszego świata. Żeby to uczynić, musimy sięgnąć do źródeł, do Pisma Świętego, do słowa objawionego, zwłaszcza do Ewangelii, którą nam przekazał Jezus Chrystus, jako owoc swojego nauczania.
(…) Wspominamy Jana Pawła II. Jego życiorys nie odbiega wiele od życiorysu przeciętnego, statystycznego Polaka. Okres jego młodości, i nauka, i praca, okupacja, i kamieniołomy. Potem zaczyna się to inne, niezwykle zawierzenie Bogu, zatopienie się w modlitwie. To jest dla przyszłego kardynała Wojtyły, arcybiskupa Krakowa jakąś niezwykłą przesłanką, żeby stać się człowiekiem, który potrafi współczesności ukazać to, co jest właściwe dla życia naszego. Ojciec Święty, kiedy zostaje papieżem, ukazuje, jak potrafi wieść życie ofiarne dla drugiego. My się cieszymy z tej postawy. Wszędzie, gdzie mógł, ofiarował swoją miłość, swoją dobroć i swoją radość” - mówił Ksiądz Prymas.
Na zakończenie Mszy św. słowa podziękowania za wspólną modlitwę skierował raz jeszcze do Prymasa Glempa Ksiądz Proboszcz. W imieniu całej wspólnoty pułtuskiej najlepsze życzenia z okazji 25. rocznicy przewodzenia Kościołowi polskiemu złożył burmistrz Pułtuska Wojciech Dębski. „Wielką dla nas radością jest gościć Eminencję w Pułtusku, w mieście, które przez wieki znajdowało się pod jurysdykcją biskupów płockich. To właśnie biskupom, mecenasom kultury, nauki i sztuki, zawdzięczamy wielki rozwój Pułtuska, jako środka duszpasterskiego, edukacyjnego i kulturalnego.
(…) Jest dla nas wielką radością, iż mogliśmy uczestniczyć we Mszy św. w intencji beatyfikacji Jana Pawła II, honorowego obywatela Pułtuska. Księże Prymasie, cieszymy się, że jesteś z nami w tak pięknym czasie 25. rocznicy swojej posługi prymasowskiej. (…) Dziś wszyscy razem dziękujemy za wielkie rzeczy, jakich dokonałeś w swoim prymasowskim posłannictwie” - mówił Burmistrz Pułtuska, wręczając bukiet kwiatów.
Po Mszy św. odbyła się druga część uroczystości. Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, dostrzegając potrzebę prowadzenia badań naukowych nad społeczną rolą kościołów w samoorganizowaniu się społeczeństwa i zachowaniu jego tożsamości w czasach, kiedy państwo jest słabe lub działa przeciwko interesom i oczekiwaniom społeczeństwa oraz chcąc upamiętnić postać ks. inf. Anastazego Rutkowskiego - duszpasterza Polaków na Węgrzech w latach 1939-1945 i wieloletniego proboszcza w Pułtusku, zorganizowała właśnie tę sesję naukową.
Patronat nad uroczystością objęli: Prymas Polski Józef Kardynał Glemp, abp Józef Kowalczyk - nuncjusz Apostolski w RP i bp Stanisław Wielgus - ordynariusz diecezji płockiej. Uroczystości i sesji naukowej przewodniczył Ksiądz Prymas.
Otwarcia sesji naukowej dokonał rektor Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora prof. dr hab. Adam Koseski, który powiedział: „Duchowieństwo wszystkich wyznań żyło i cierpiało tak, jak całe społeczeństwo. Nic, co ludzkie, nie było obojętne księżom i hierarchii duchownej. Wspierało modlitwą, radą i pomocą. (…) Poświęcenie księży w kraju i na uchodźstwie, zwłaszcza w obozach zagłady i internowania, umacniało wiarę w istnieniach ludzkich - to, że jeszcze Polska nie zginęła. Tej właśnie tematyce poświęcamy dzisiaj naszą konferencję” - mówił Rektor WSH.
Następnie prelegenci wygłosili referaty. Pierwszy wykład pt. Biskup polowy Polskich Sił Zbrojnych Józef Gawlina i jego kapelani w czasie II wojny światowej wygłosił dr Andrzej Kunert. Następny prelegent prof. dr hab. Wiesław J. Wysocki mówił o duchowieństwie w obozach koncentracyjnych i jenieckich. Kolejna prelekcja poświęcona została działalności duchownych kościoła ewangelicko-reformowanego w czasie II wojny światowej - omówienia jej dokonał ks. Lech Tranda, pastor z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego. Kolejny wykład, który wygłosił mgr Jacek Żurek, przybliżał sylwetkę kardynała Augusta Hlonda i jego działalność w czasie II wojny światowej, zaś o duszpasterskiej posłudze ks. inf. Rutkowskiego w diecezji płockiej i w Pułtusku opowiedział ks. prof. dr hab. Michał M. Grzybowski.
Sesję zakończyło wystąpienie Księdza Prymasa, który wyraził ogromną radość z faktu, iż mógł uczestniczyć w tak ciekawej uroczystości. Po sesji zgromadzeni w bazylice goście zwiedzili wystawę, która została przygotowana specjalnie na tę uroczystość.