Niebawem, bo 20 i 21 sierpnia br. minie 40 lat od diecezjalnych, przemyskich obchodów uroczystości 1000-lecia Chrztu Polski. Z tej okazji warto choćby krótko przypomnieć starszym czytelnikom Niedzieli Przemyskiej, a młodszym przybliżyć te religijno-historyczne wydarzenia 1966 r.
Oficjalne przygotowania do uroczystości Millenium Chrztu Polski rozpoczęły się w 1957 r., ale już kilka lat wcześniej miały miejsce wydarzenia, które wpłynęły na ostateczną formę i przebieg przygotowania i samej uroczystości milenijnej. Otóż uwięziony 25 września 1953 r. przez komunistyczne władze prymas Stefan Wyszyński, przebywając w więzieniu w Stoczku Warmińskim, 8 grudnia tegoż roku, dokonał aktu osobistego oddania się w niewolę Matce Bożej za wolność Kościoła i Polski. Aktem tym kard. Wyszyński chciał „ubezpieczyć” w dłoniach Maryi zagrożoną wiarę narodu i uratować prześladowany w Polsce Kościół. Od tego momentu w umyśle Prymasa rodziła się myśl i przekonanie o potrzebie wykorzystania zbliżającego się Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa w Polsce dla ratowania wiary Polaków. Okazją stała się również zbliżająca się 300. rocznica bohaterskiej obrony Jasnej Góry przed Szwedami i Ślubów króla Jana Kazimierza.
Przebywając w kolejnym miejscu odosobnienia, w Prudniku, prymas Wyszyński postanowił odnowić wraz z Polakami Śluby Jana Kazimierza, a będąc w internowaniu w Komańczy na Podkarpaciu, 16 maja 1956 r., skomponował uroczysty tekst Ślubów Narodu.
Pisząc z kolei komentarze do Ślubów i apele do duchowieństwa odnośnie do ich składania w parafiach, Prymasowi przyszła do głowy myśl dotyczącą zorganizowania w Polsce Wielkiej Nowenny Tysiąclecia. Idea ta zrodziła się u nazaretanek w Komańczy między 15 a 29 sierpnia 1956 r. Przez Wielką Nowennę naród polski miał się odnowić duchowo i uprosić u Boga, przez przyczynę Najświętszej Maryi Panny, łaskę zwycięstwa wiary i wolność dla Kościoła. Według Prymasa, każdy rok nowenny miał mieć za temat modlitwy i pracy jedno z przyrzeczeń Ślubów Jasnogórskich. Poszczególne lata duszpasterskie poświęcone były następującym zagadnieniom: 1957/1958 - Polska wierna Bogu, Krzyżowi, Ewangelii Chrystusowej, Kościołowi i Jego Pasterzom; 1958/1959 - Żyjemy w łasce uświęcającej; 1959/1960 - W obronie życia, dusz i ciał; 1960/1961 - Świętość małżeństwa sakramentalnego; 1961/1962 - Rodzina Bogiem silna; 1962/1963 - Młodzież wierna Chrystusowi; 1963/1964 - Sprawiedliwość z miłością złączona; 1964/1965 - Zwalczamy wady narodowe - zdobywamy cnoty społeczne; 1965/1966 - Na służbie Bogurodzicy - Królowej Polski.
26 sierpnia 1956 r. miało miejsce przełomowe wydarzenie dla dalszych losów Kościoła w Polsce, kiedy bp Michał Klepacz, w imieniu uwięzionego Prymasa, odczytał tekst Ślubów Jasnogórskich, a zebrana rzesza, ok. 1 mln wiernych, uroczyście przyrzekła je wypełniać.
Po uwolnieniu kard. Wyszyńskiego 27 października 1956 r., rozpoczął się kolejny etap przygotowań do Wielkiego Jubileuszu. Najpierw wiosną 1957 r. prof. Leonard Torwird wykonał kopię Obrazu Jasnogórskiego, poświęconą 14 maja 1957 r. przez papieża Piusa XII, która od 29 sierpnia tegoż roku peregrynowała po Polsce (peregrynacja obrazu stała się główną formą przygotowania wiernych do obchodów Millenium Chrztu Polski). Następnie Prymas powołał Ogólnopolski Komitet Tysiąclecia, którego zadaniem było przygotowanie Wielkiego Jubileuszu. W skład komitetu, na którego czele stał prof. Józef Kostrzewski z Poznania, z diecezji przemyskiej, wchodzili: ks. prał. Julian Ataman, ks. prał. Bazyli Hrynyk (gr. kat.) ks. Zenon Złoczowski i Jerzy du Vall. Określono także harmonogram obchodów roku jubileuszowego w poszczególnych diecezjach. Wyglądał on następująco: Gniezno 13-14 kwietnia 1966 r., Poznań 16-17 kwietnia, Jasna Góra 2-3 maja, Rzym 15 maja, Piekary Śląskie 21-22 maja, Gdańska 28-29 maja, Lublin 5-6 czerwca, Frombork 18-19 czerwca, Warszawa 23-24 czerwca, Sandomierz 2-3 lipca, Kielce 16-17 lipca, Tarnów 23 lipca, Łomża 6-7 sierpnia, Opole 13-14 sierpnia, Przemyśl 20-21 sierpnia, Toruń 10-11 września, Siedlce 17-18 września, Drohiczyn 1-2 października, Włocławek 8-9 października, Wrocław 15-17 października, Lubaczów 22-23 października, Inowrocław 25-26 października, Gorzów 5-6 listopada, Płock 12-13 listopada, Białystok 19-20 listopada, Sosnowiec 20-21 maja 1967 r., Łódź 10-11 czerwca, Kołobrzeg 1-2 lipca, 17 grudnia 1965 r.
Kiedy ówczesne władze partyjno-państwowe nie zgodziły się na przyjazd papieża Pawła VI do Polski na milenijne uroczystości, ten skierował do Polaków specjalny list milenijny, który odczytano we wszystkich polskich kościołach w niedzielę 20 marca 1966 r. Przygotowano również specjalny program obchodów jubileuszu w poszczególnych diecezjach i parafiach.
Uroczystości millenijne rozpoczęły się o północy 1 stycznia 1966 r. ogłoszeniem w Gnieźnie przez Prymasa Roku Jubileuszowego Tysiąclecia Chrztu Polski. Z kolei w dniach 13-14 kwietnia miały miejsce pierwsze liturgiczne obchody Millenium w kolebce polskiego chrześcijaństwa - w Gnieźnie. Centralne uroczystości milenijne odbyły się w dniach 2-3 maja 1966 r. na Jasnej Górze, gdzie zgromadziło się na nich kilkaset tysięcy wiernych.
Wszędzie, gdzie odbywały się diecezjalne uroczystości milenijne, towarzyszyło im ogromne zainteresowanie ze strony wiernych. Pojawiały się jednak również trudności w obchodach, inspirowane przez władze partyjne. Polegały one przede wszystkim na organizowaniu w tych samych dniach konkurencyjnych spotkań, wieców, uroczystości, zamykaniu trasy przejazdu czy nawet zatrzymywaniu przez milicję przybywającego na uroczystości Obrazu Nawiedzenia. Pomimo licznych przeszkód, uroczystości milenijne w całej Polsce kontynuowano. Po kilku miesiącach oczekiwań nadszedł wreszcie dzień diecezjalnych uroczystości przemyskich.