Niezastąpionym środkiem formacji apostolskiej świeckich są organizacje, stowarzyszenia i ruchy katolickie. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Akcja Katolicka, która kiedyś w Polsce była tak żywa i przyniosła tyle wspaniałych owoców. Trzeba więc, aby na nowo odżyła. Bez niej bowiem infrastruktura zrzeszeń katolickich w Polsce byłaby niepełna”. Te słowa Jana Pawła II skierowane do biskupów polskich podczas wizyty ad limina 12 stycznia 1993 r. stały się impulsem do reaktywowania Akcji Katolickiej w Polsce. Inicjatywę Ojca Świętego podjął Episkopat w liście pasterskim z 17 marca 1995 r. 26 sierpnia 1996 r. bp Andrzej Suski erygował z dniem 14 września 1996 r. publiczne stowarzyszenie wiernych pod nazwą Akcja Katolicka Diecezji Toruńskiej. 12 października tego roku odbyło się pierwsze zebranie prezesów Oddziałów Parafialnych, na którym wyłoniono Zarząd Diecezjalnego Instytutu. Na stanowisko prezesa Zarządu Ksiądz Biskup mianował dr. Jana Kostrzaka, historyka z Torunia, który pełnił tę funkcję przez dwa lata. Przez ostatni rok I kadencji pracami Zarządu kierował Tadeusz Solecki z Torunia. Prezesem Zarządu II kadencji w listopadzie 1999 r. został mianowany Piotr Frank z Torunia. Zarządem III kadencji kierował od stycznia 2003 r. Wiesław Smereczyński z Działdowa, a Zarządem IV Kadencji od listopada 2005 r. kieruje Wacław Jankowski z Brodnicy.
Pierwszym diecezjalnym asystentem kościelnym Akcji Katolickiej był ks. Marek Borzyszkowski. Począwszy od II kadencji funkcję tę sprawuje ks. dr Wiesław Łużyński. Pierwsze biuro Zarządu DIAK znajdowało się w parafii pw. św. Michała Archanioła na Rybakach. Od chwili oddania do użytku Centrum Dialogu Społecznego przy ul. Łaziennej 22 w Toruniu Zarząd ma tam stałą siedzibę.

Początki

Toruńska AK powstawała z niczego. Młoda diecezja potrzebowała wsparcia wiernych świeckich. Dlatego pierwszy rok działalności był czasem mobilizacji organizacyjnej. Przyniosła ona imponujące efekty: w krótkim czasie liczebność Akcji przekroczyła 1,5 tys. członków zrzeszonych w niemal 90 Oddziałach Parafialnych, co postawiło ją na czele organizacji kościelnych i przykościelnych w diecezji.
Równocześnie Oddziały Parafialne podjęły działalność na różnych polach. Gdy władze debatowały nad obszarami działalności programowej, członkowie spontanicznie podjęli wiele inicjatyw na poziomie parafii i lokalnej społeczności, biorąc sobie do serca słowa, że Akcja oznacza działanie. Najpełniej objawiła się wówczas wrażliwość serca. Połowa Oddziałów Parafialnych uznała, że pierwszoplanowym ich zadaniem jest niesienie pomocy potrzebującym, zwłaszcza ubogim i dzieciom. Sprawdzian z działalności charytatywnej Akcja przeszła podczas powodzi na południu Polski. Wiele Oddziałów Parafialnych nawiązało współpracę z Caritas, służąc potencjałem organizacyjnym podczas zbiórek na różne cele. Drugim charakterystycznym nurtem działalności było - i pozostaje nadal - kultywowanie i kreowanie obyczajowości chrześcijańskiej w życiu parafian, przede wszystkim przez organizowanie imprez promujących godziwy sposób rozrywki (festyny, dożynki), pogłębiających przeżycia duchowe, religijne i kulturalne (misteria, jasełka, spektakle, koncerty). Szczególną opieką objęto dzieci i młodzież.

Co z polityką?

Rozczarowali się ci, którzy liczyli na czynne włączenie się AK w nurt życia politycznego. Specyfiką tej organizacji jest bowiem to, że stanowi „świeckie ramię Kościoła”, którego celem jest pogłębienie formacji chrześcijańskiej oraz organizowanie bezpośredniej współpracy katolików świeckich z hierarchią kościelną w prowadzeniu misji apostolskiej Kościoła.
Nie oznacza to jednak, że Akcja stroni od zagadnień społeczno-politycznych. Przeciwnie, bierze aktywny udział w życiu społecznym przez przepajanie go wartościami ewangelicznymi. Członkowie Akcji działają na polu samorządowym, uczestniczą w kampaniach wyborczych, będąc czynnikiem opiniotwórczym, którego autorytet wciąż się umacnia.
Przed wyborami do Sejmu i Senatu RP w 1997 r. oraz w 2001 r. Zarząd DIAK przeprowadził otwarte publiczne debaty przedwyborcze, zapraszając do uczestnictwa te komitety wyborcze, partie i ugrupowania, którym bliski jest Dekalog oraz nauka społeczna Kościoła. W debatach uczestniczyli również przedstawiciele prasy, co nadało im szerszy wymiar i i społeczny oddźwięk.

Po pierwsze - formacja

Zasadniczym elementem kształtującym etos organizacji jest formacja duchowa i religijna członków. Służą temu inicjatywy Zarządu Diecezjalnego: coroczne Wielkopostne Dni Skupienia odbywające się od 1998 r. w Brodnicy, Toruniu i Grudziądzu. Większość referatów wygłaszanych podczas tych rekolekcji opublikowano w Biuletynie „Razem”, który Zarząd DIAK wydaje od początku działalności.
Drugim stałym przedsięwzięciem formacyjnym jest coroczna Nowenna Papieska, organizowana od 1998 r. Ma ona na celu rozważanie nauczania Jana Pawła II, a przede wszystkim modlitewne dziękczynienie za dar, jakim był dla Kościoła powszechnego Papież słowiański. Nowenna odprawiana jest 16. dnia każdego miesiąca - od października (miesiąca wyboru kard. Wojtyły na głowę Kościoła powszechnego) do czerwca (miesiąca pielgrzymki Ojca Świętego do Torunia). Według danych z ankiet Nowennę organizuje od 50 do 70% parafialnych Oddziałów AK.

Akcja znaczy działanie

Spośród inicjatyw i przedsięwzięć publicznych AK służących formacji warto wymienić te, które wywołały rezonans społeczny i pozostawiły ślad w życiu diecezjan. Są to:
„Szkoła Liderów” - cykl szkoleń formacyjnych dla animatorów ruchów katolickich i wspólnot parafialnych - członków AK, ruchów i stowarzyszeń katolickich, samorządowców, społeczników, nauczycieli, członków rad parafialnych, ludzi zainteresowanych społecznym wymiarem wiary. Szkolenia prowadziło Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców im. Pedro Arrupe z Gdyni; dla uczestników było ono bezpłatne.
Dni Formacyjne AK zorganizowane w dniach 15-17 września 2006 r. w Zamku Bierzgłowskim dla Zarządów i członków POAK Diecezji Toruńskiej. Organizujący je Zarząd Diecezjalnego Instytutu chciał w ten sposób podsumować mijające w tym roku 10 lat działania Akcji Katolickiej w naszej diecezji, a także przez wykłady i dyskusje wzbudzić refleksję nad rolą i miejscem organizacji w życiu Kościoła i kraju. Wykłady i rozważania prowadził ks. Zbigniew Kucharski - asystent diecezjalny Akcji Katolickiej Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej.
Członkowie AK brali udział w dniach skupienia i czuwaniach modlitewnych przed pielgrzymką Jana Pawła II do Torunia, przygotowywali wystrój parafii, organizowali wyjazd na spotkanie z Ojcem Świętym, uczestniczyli w pracach służb porządkowych i informacyjnych. Zarząd przygotował dla członków plakaty z logo AK i naklejki na chorągiewki, które zostały rozprowadzone w sektorze ruchów i stowarzyszeń.

W strukturach krajowych

Od początku istnienia przedstawiciele AK naszej diecezji uczestniczą w pracach krajowego Instytutu Akcji Katolickiej. Wiesław Smereczyński przez dwie kadencje piastował funkcję wiceprzewodniczącego Zarządu KIAK, a Piotr Frank przez jedną kadencję był skarbnikiem.
W ramach współpracy z KIAK członkowie naszej Akcji kilkakrotnie uczestniczyli w Tygodniu Społecznym, organizowanym corocznie w Warszawie. Od 2000 r. delegacja z diecezji toruńskiej uczestniczy regularnie w Ogólnopolskiej Pielgrzymce Akcji Katolickiej na Jasną Górę.
W dniach 23-25 listopada 2001 r. w Poznaniu odbył się I Krajowy Kongres Akcji Katolickiej pod hasłem: „Chrystus jest nadzieją przyszłości”. Było to najdonioślejsze wydarzenie od czasu odnowienia AK w powojennej Polsce. Wzięła w nim udział 21-osobowa delegacja Akcji Katolickiej Diecezji Toruńskiej.

W strukturach diecezjalnych

Działacze AK spotykają się przynajmniej raz w roku na zjazdach Diecezjalnego Instytutu. Z reguły odbywają się one z racji patronalnego święta - uroczystości Chrystusa Króla Wszechświata.
5 lutego 2005 r. miało miejsce poświęcenie sztandaru Akcji Katolickiej Diecezji Toruńskiej. Droga do realizacji tego przedsięwzięcia była długa. Dla wykonania sztandaru Zarząd DIAK zorganizował zbiórkę wśród Oddziałów diecezji, rozprowadzając cegiełki.
Zarząd wydał dwukrotnie kalendarz - na 2004 i 2005 r.; pierwszy poświęcony był zmarłemu bp. Janowi Chrapkowi, drugi - pierwszemu prezesowi śp. Janowi Kostrzakowi.
Od 1999 r. AK ma stronę internetową, służącą dokumentowaniu działalności, promocji, a także komunikacji i przekazywaniu materiałów na linii Zarząd - Oddziały Parafialne. O ważniejszych przedsięwzięciach informuje także na łamach „Głosu z Torunia”.

W Kościele

Mocą chrześcijaństwa jest to, że działa w społecznościach. Kształtowanie relacji między człowiekiem i Bogiem oraz wzajemnie między ludźmi na zasadzie miłości zostało uznane przez Jezusa za najważniejsze przykazanie. Dlatego chrześcijaństwo nie ma sensu poza wymiarem społecznym. Wiedzą o tym wrogowie, toteż usiłują zepchnąć religię na margines prywatności lub do kościelnej kruchty.
„Akcja Katolicka, pomimo wszystkich zagrożeń, musi być obecna w życiu społecznym i politycznym. Jest ona bowiem, złożonym ze świeckich, urzędem działającym z mandatu pasterzy Kościoła i winna być znakiem, że tego Kościoła nie da się zmusić do milczenia ani zamknąć w kruchcie” - ta myśl przyświecała pierwszemu prezesowi Akcji Katolickiej Diecezji Toruńskiej, śp. Janowi Kostrzakowi, gdy podejmował misję jej reaktywacji po półwieczu nieobecności. Ta myśl była zaczynem erupcji aktywności w wielu dziedzinach życia religijnego, kulturalnego i społecznego w naszej diecezji, świadczącej, że Akcja była i jest potrzebna; że ludzie, którzy do niej przyszli, rozumieją jej sens: akcja - działanie, czyn.
Niech Pan Bóg patronuje i błogosławi temu czynowi, któremu na imię Akcja Katolicka.

Inicjatywy publiczne

Wieczory Dialogu Społecznego - cykl spotkań i dyskusji na temat problemów życia społeczno-politycznego kraju i regionu. Są miejscem spotkań i obywatelskiej debaty przedstawicieli różnych środowisk opiniotwórczych regionu, a także władzy: ustawodawczej, rządowej i samorządowej. Zarząd DIAK zorganizował 13 takich spotkań. Wzięli w nich udział m.in.: bp Tadeusz Pieronek, prof. Adam Strzembosz, abp Szymon - ordynariusz diecezji łódzko-poznańskiej Prawosławnego Kościoła Autokefalicznego w Polsce, bp Michał Warczyński - biskup diecezji pomorsko-wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, wybitni filozofowie polscy: prof. Marian Grabowski, prof. Jacek Jadacki, prof. Jerzy Perzanowski, o. prof. Jan Andrzej Kłoczowski OP, o. prof. Jacek Salij OP, ks. prof. Andrzej Szostek MIC, bp Jan Chrapek - ordynariusz diecezji radomskiej, prof. Alicja Grześkowiak, prof. Andrzej Zoll, bp Piotr Jarecki, prezydent Łodzi Jerzy Kropiwnicki, ks. prof. Waldemar Chrostowski. Wieczory Dialogu Społecznego, prowadzone pod życzliwym patronatem Biskupa Toruńskiego, mają stałych bywalców.

Seminarium „Małe spotkania europejskie” zorganizowane wraz z Katolickim Biurem Informacji i Inicjatyw Europejskich w dniach 22-23 czerwca 2002 r. w Centrum Kultury Chrześcijańskiej Diecezji Toruńskiej na Zamku Bierzgłowskim. 47 osób związanych z ruchami i stowarzyszeniami katolickimi naszej diecezji zapoznało się z następującymi tematami: kościoły i wiara w Unii Europejskiej, struktury Unii Europejskiej, Unia Europejska w polskim prawie i socjologii, pozyskiwanie funduszy, przygotowanie i zarządzanie projektami unijnymi, pisanie wniosków.

Wystawa fotograficzna „Kapłan” poświęcona ks. Jerzemu Popiełuszce zorganizowana w Toruniu i Grudziądzu (maj - czerwiec 1998 r.).

Konkurs diecezjalny „Moje spotkania z Ojcem Świętym” podjęty dla uczczenia 20-lecia pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II, zakończony wydaniem Biuletynu „Moje spotkania z Ojcem Świętym”, którego pierwsze egzemplarze powędrowały do Rzymu.

Pielgrzymka Ojca Świętego do Torunia. Zarząd DIAK prowadził szeroką akcję informująco-mobilizującą Oddziały Parafialne. W aspekcie organizacyjnym, współpracując z Caritas, udzielił instrukcji w zakresie wystroju świątyń, domów, ulic, miejsc użyteczności publicznej oraz informacji o dostępności i zasadach dystrybucji akcesoriów dekoracyjnych (flagi, plakaty, gadżety, bannery). Zgodnie z instrukcjami Zarządu w wielu POAK powołano Parafialne Komitety Dekoracyjne (nie tylko spośród członków AK), które prowadziły kampanię mobilizującą właścicieli zakładów, sklepów itp.

Panorama Kultury Chrześcijańskiej diecezji toruńskiej została zorganizowania w przededniu przyjazdu Ojca Świętego do grodu Kopernika przez Zarząd DIAK na zaproszenie Urzędu Miejskiego w Toruniu. Akcja wspomagała organizacyjnie następujące przedsięwzięcia: przegląd chórów diecezji toruńskiej, konkurs młodych twórców na temat „Bóg w moim życiu”, przegląd muzyki chrześcijańskiej pod hasłem „Pokój - Miłość - Pojednanie”, konkurs fotograficzny nt. „Ojciec Święty w Toruniu”.