Reklama

Archeologia o chrystianizacji Pomorza Zachodniego

14 listopada 2007 r. Księgarnia Naukowa w Szczecinie rozpoczęła cykl „Spotkań pod arkadami”. Pierwsze z planowanych raz w miesiącu spotkań poświęcone było promocji książki Mariana Rębkowskiego pt. „Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne”.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jej autor, prof. dr hab. Marian Rębkowski, ukończył studia archeologii na Uniwersytecie Warszawskim. Doktoryzował się w 1995 r., przewód habilitacyjny zamknął w 2002 r. Jest profesorem w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego. Kieruje Oddziałem w Szczecinie Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
W swoich zainteresowaniach koncentrował się na archeologii średniowiecza ziem polskich. Zajmował się średniowieczną ceramiką, pielgrzymkami, przemianami następującymi w wyniku lokalizacji miast pomorskich i chrystianizacji. W powyższej tematyce ma spory dorobek badawczy. Składa się na niego blisko dziewięćdziesiąt publikacji naukowych wydanych w kraju i za granicą. W tej liczbie są 4 książki jego autorstwa i 8 książek zbiorowych, które redagował lub był ich współredaktorem. Dla naszego regionu ważne są jego badania dotyczące Kołobrzegu (od 1988 r. jest kierownikiem Zespołu Badawczego w Kołobrzegu). Jest pomysłodawcą i redaktorem serii wydawniczej „Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu” (tomy I-IV w 1996-1999 r.).
Zainicjował program badawczy dotyczący przemian kulturowych i chrystianizacji nad dolną Regą. W ramach tego programu prowadzone są wykopaliska w Białobokach k. Trzebiatowa. Ich celem jest zlokalizowanie klasztoru Premonstratensów.
Pisząc omawianą książkę, autor jako zasadniczą podstawę źródłową przyjął w pierwszej kolejności materiały pozyskiwane drogą wykopalisk. To novum, gdyż dotychczasowa historiografia zdominowana była przez prace wykorzystujące źródła pisane. Źródła archeologiczne albo były w nich zupełnie pomijane, albo też pełniły rolę tylko ilustratywną. W pracy prof. M. Rębkowskiego ich analiza zawarta jest w trzech głównych rozdziałach II-IV.
I rozdział to zagadnienia wstępne. Definiuje w nim termin „chrystianizacja”, precyzuje cele i zakres pracy.
Rozdział II dotyczy miejsc kultu chrześcijańskiego, gdzie archeologowie odkrywali relikty najstarszych kościołów. Autor rozpoczyna ich przegląd od najstarszego na Pomorzu miejsca kultu chrześcijańskiego, katedry bp. Reinberna w Kołobrzegu, wskazując na jej domniemaną lokalizację. Następnie omawiane są kościoły poświęcone przez bp. Ottona z Bambergu podczas jego misji chrystianizacyjnej w latach 1124 -1128. Dalej zajmuje się grupą świątyń klasztornych i pozostałymi kościołami powstałymi w latach 1165 do około 1230 r. Analizuje liczebność i rozprzestrzenienie kościołów, kontekst osadniczy miejsc kultu chrześcijańskiego i formy najstarszych kościołów pomorskich.
W rozdziale III badaniom poddano obrządek pogrzebowy. Na wczesnośredniowiecznych cmentarzach autor śledził ślady zachowań zgodnych z chrześcijańskim stosunkiem do śmierci. „Chrystianizacja śmierci” polegała na odejściu od zwyczaju ciałopalenia zmarłych (zaniku grobów kurhanowych) i chowania ich w pozycji orientowanej, twarzą ku wschodowi na cmentarzach przykościelnych oraz w kościołach.
W rozdziale IV przeanalizowano ostatnią kategorię źródeł, jaką są przedmioty i symbole kultu. W pierwszej grupie dotyczy to przedmiotów związanych ze sprawowaniem liturgii, tj. przyborów liturgicznych. Autor zalicza do nich naczynia typu Tating zdobione krzyżem św. Jerzego, misy brązowe z motywami cnót i występków, skrzynki relikwiarzowe.
Druga grupa to przedmioty świeckie, które ze względu na swą symbolikę mogły być związane z kultem. Są to metalowe i bursztynowe krzyżyki, zapinki, zawieszki i pierścionki z wyeksponowanym motywem krzyża.
Końcowy rozdział V syntetycznie opisuje proces recepcji chrześcijaństwa na Pomorzu Zachodnim. Autor dowodzi, że chrystianizacja Pomorza była procesem długotrwałym, trwającym ok. 250 lat i miała trzy fazy. Pierwsza to faza opisywana jako okres infiltracji (powolnego przenikania) przedmisyjnej nowej wiary. Druga to misje św. Ottona, trzecią - powstanie trwałej organizacji kościelnej. Mieszkańcy Pomorza nie tylko zmienili wierzenia, lecz przejęli praktyki i normy kulturowe mające swoje korzenie w rzymskiej starożytności, później przeniesione i ostatecznie ukształtowane na obszarach państwa Karolingów. Chrystianizacja Pomorza była we wczesnym średniowieczu obok urbanizacji i budowy państwowości najważniejszym procesem. Kształt i dalsze dzieje tej części Europy zostały przezeń zdeterminowane w znacznym stopniu.
Autor przytacza bogatą bibliografię wykorzystaną przy pisaniu książki, od dzieł „klasycznych” (Abraham W., Brummer G.F. z XIX w.) po najbardziej aktualne, drukowane w 2006 r. Załączył niemieckie streszczenie oraz konkordancję niemieckich i polskich nazw miejscowości i rzek. Szkoda, że brak jest przydatnego indeksu nazw geograficznych. Pomocne są ryciny w liczbie 76.
Reasumując, trzeba stwierdzić, iż prezentowana tu książka prof. Rębkowskiego jest pierwszą próbą analizy i opisu procesu chrystianizacji Pomorza Zachodniego na podstawie znanych na tym etapie badań źródeł archeologicznych. Próbą cenną i udaną. Kolejne lata pracy archeologów przyniosą nowe odkrycia i rozszerzą ograniczony zestaw źródeł będących teraz do dyspozycji badaczy. Szczególnie dzięki archeologii obiektów sakralnych opis chrystianizacji tej części Pomorza stanie się bardziej pełny i pozbawiony luk.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2007-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

#PodcastUmajony (odcinek 12.): Przyznałbyś się?

2024-05-11 21:20

Materiał prasowy

Przed czym ks. Jan Twardowski padał w proch? Czy w obecnych czasach da się w ogóle jeszcze przyznawać do księży? I kto, patrząc na Jezusa, może powiedzieć: „To jest ciało moje”? Zapraszamy na dwunasty odcinek „Podcastu umajonego”, w którym ks. Tomasz Podlewski mówi o Maryi i kapłanach.

Więcej ...

#PodcastUmajony (odcinek 13.): Po drugiej stronie

2024-05-12 21:31

Mat.prasowy

Po co się zwierzać Jezusowi, skoro On i tak wszystko wie? Czy w modlitwie wystarczą same formuły? Czy każda myśl na modlitwie to rozproszenie? Zapraszamy na trzynasty odcinek „Podcastu umajonego” ks. Tomasza Podlewskiego o Maryi przynoszącej światu Boga z ludzkim sercem.

Więcej ...

Kamper na sprzedaż – jak napisać dobre ogłoszenie?

2024-05-13 12:45

materiał sponsora/unsplash

Obecnie coraz więcej osób interesuje się zakupem używanych pojazdów. Jest to zatem dobry moment, aby sprzedać kampera w dobrej cenie. Jeśli chcesz znaleźć nowego właściciela dla swojego pojazdu, musisz stworzyć atrakcyjne ogłoszenie, które zainteresuje potencjalnych kupców. Co powinno się w nim znaleźć?

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Anioł z Auschwitz

Wiara

Anioł z Auschwitz

10 mało znanych faktów o objawieniach w Fatimie

Wiara

10 mało znanych faktów o objawieniach w Fatimie

Świadectwo Raymonda Nadera: naznaczony przez św. Szarbela

Wiara

Świadectwo Raymonda Nadera: naznaczony przez św. Szarbela

Abp Antonio Guido Filipazzi na Skałce: Wzywam Kościół w...

Kościół

Abp Antonio Guido Filipazzi na Skałce: Wzywam Kościół w...

Zmarł Jacek Zieliński, współtwórca zespołu Skaldowie

Wiadomości

Zmarł Jacek Zieliński, współtwórca zespołu Skaldowie

Nowenna do św. Andrzeja Boboli

Wiara

Nowenna do św. Andrzeja Boboli

Litania nie tylko na maj

Wiara

Litania nie tylko na maj

8 maja - wielkie pompejańskie święto

Kościół

8 maja - wielkie pompejańskie święto

#NiezbędnikMaryjny: Litania Loretańska - wezwania

Wiara

#NiezbędnikMaryjny: Litania Loretańska - wezwania