Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonywania oraz o skutkach stosowania w 2018 r. ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży wpływa co roku do Sejmu. Nie zawiera informacji za rok ubiegły, a za poprzedzający i wynika z obowiązku określonego w samej ustawie z 1993 r. Jest sporządzane na podstawie informacji spływających do Rady Ministrów z poszczególnych resortów, m.in. zdrowia, edukacji, sprawiedliwości, rodziny i polityki społecznej czy spraw wewnętrznych i administracji. Ważnych informacji demograficznych dostarcza Główny Urząd Statystyczny.

Z informacji zawartych w sprawozdaniu wynika, że w 2018 roku przeprowadzono 1081 dopuszczalnych prawnie aborcji. Aż 1055 z nich wykonano ze względu na prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia nienarodzonego dziecka lub nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu.

Pozostałe 25 przypadków aborcji dotyczyło sytuacji, gdy ciąża stanowiła zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, a jeden - gdy zachodziło uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.

Spośród trzech dopuszczalnych w ustawie przesłanek do wykonania aborcji, systematycznie od lat rośnie jedynie liczba tych określonych jako prawdopodobieństwo upośledzenia. W 2009 było to, zgodnie ze sprawozdaniem, 510 aborcji, w 2014 - już 921, a dwa lat temu - wspomniane 1055 przypadków.

Wśród aborcji z powodu prawdopodobieństwa ciężkiego upośledzenia nienarodzonego dziecka - 245 przypadków dotyczyło trisomii 21 (Zespół Downa) bez współistniejących wad somatycznych, a 130 ze współistniejącymi wadami.

Trisomia 13 (Zespół Pataua) lub trisomia 18 (Zespół Edwardsa) bez współistniejących wad somatycznych była powodem 68 aborcji, a przy występowaniu tych wad - w 74 przypadkach.

Zespół Turnera ze współistniejącymi wadami somatycznymi to 22 odnotowane w sprawozdaniu przypadki aborcji, a zespoły genetyczne z obrzękiem płodu - 21. Dokonano także m.in. 209 aborcji w przypadku występowania u dziecka wad mnogich, to znaczy dwóch lub więcej organów, wykrytych w diagnostycznym badaniu obrazowym.

W sprawozdaniu zaznaczono, że przedstawione w nim dane nie uwzględniają liczby zabiegów przerwania ciąży dokonanych w sposób nielegalny. "Zjawisko to jest trudne do zbadania" - poinformowano, ale wskazano na informacje o postępowaniach prowadzonych w prokuraturze w zakresie czynów zabronionych określonych w Kodeksie karnym w art. 152 (przerwanie za zgodą kobiety), art. 153 (wymuszone przerwanie ciąży), art 154 (śmierć kobiety jako następstwo przerwania ciąży) i art 157a (uszkodzenie ciała dziecka poczętego).

W 2018 r. (na podstawie danych Ministerstwa Sprawiedliwości) odnotowano 6 skazań z art. 152 k.k., 26 skazań z art. 152 par. 2 k.k. (udzielanie pomocy ciężarnej kobiecie w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub nakłanianie do tego), 1 skazanie z art. 153 par. 1 k.k. (przerwanie ciąży bez zgody kobiety ciężarnej).

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy: ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej; badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu; zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.

Do przerwania ciąży jest wymagana pisemna zgoda kobiety. W przypadku małoletniej lub kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie jest wymagana pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

W przypadku małoletniej powyżej 13. roku życia jest wymagana również jej pisemna zgoda. W przypadku małoletniej poniżej 13. roku życia jest wymagana zgoda sądu opiekuńczego, a małoletnia ma prawo do wyrażenia własnej opinii.

W przypadku kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie jest wymagana także pisemna zgoda tej osoby, chyba że na wyrażenie zgody nie pozwala stan jej zdrowia psychicznego. W razie braku zgody przedstawiciela ustawowego, do przerwania ciąży jest wymagana zgoda sądu opiekuńczego.

W przypadkach, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, przerwanie ciąży jest dopuszczalne do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej.

W przypadku, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego, przerwanie ciąży jest dopuszczalne, jeżeli od początku ciąży nie upłynęło więcej niż 12 tygodni.

W rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 22 stycznia 1997 r. „w sprawie kwalifikacji zawodowych lekarzy, uprawniających do dokonania przerwania ciąży oraz stwierdzania, że ciąża zagraża życiu lub zdrowiu kobiety lub wskazuje na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu” określono, że przerwania ciąży może dokonać lekarz posiadający specjalizację pierwszego stopnia w zakresie położnictwa i ginekologii lub tytuł specjalisty w zakresie położnictwa i ginekologii.

O tym, czy zaistniały okoliczności wskazujące, że ciąża zagraża życiu lub zdrowiu kobiety ciężarnej, orzeka lekarz specjalista w zakresie medycyny właściwej ze względu na rodzaj choroby kobiety ciężarnej.

Z kolei wystąpienie okoliczności wskazujących na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu stwierdza lekarz posiadający tytuł specjalisty orzekający o wadzie genetycznej płodu na podstawie badań genetycznych, lub lekarz posiadający tytuł specjalisty w zakresie położnictwa i ginekologii, orzekający o wadzie rozwojowej płodu na podstawie obrazowych badań ultrasonograficznych wykonywanych u kobiety ciężarnej.

W roku prac parlamentarnych sprawozdanie Rady Ministrów przedstawi w wyznaczonym terminie minister zdrowia.