Centrum Kultury Katolickiej

Centrum Kultury Katolickiej znajduje się w Parku Lisiniec, obejmując tym samym obszar stawów: Bałtyk i Adriatyk. Jest to miejsce, gdzie spotykają się natura, architektura oraz sztuka, aby w pełni stworzyć kanwę do odpoczynku i zadumy. Jego ideą było stworzenie ciekawej przestrzeni o charakterze religijnym, z rozbudowaną ofertą i wieloma możliwościami organizacyjnymi. Jest to połączenie aktywności umysłowej, duchowej oraz fizycznej w jednym kompleksowym rozwiązaniu. W tym szczególnym miejscu zaprojektowano takie obiekty jak: muzeum kultury katolickiej, biblioteka i czytelnia wraz z mediateką, małe pawilony handlowe, pawilony gastronomiczne, kaplica, zespół sal wykładowo-konferencyjnych, sala koncertowa, centrum skupienia modlitewno-kontemplacyjnego oraz obiekt sportowy.
Całość założenia dopełniają elementy rzeźbiarskie oraz instalacje. Dla przykładu może to być fontanna umieszczona na jednym ze stawów. Jej układ dysz pozwoli stworzyć różne wodne formy oraz kształty o dużym wrażeniu estetycznym, a dodatkowe wzbogacenie o muzykę dopełni pozytywny odbiór instalacji przez każdego widza.
Ważną rolą w projekcie spełnia nie tylko architektura, ale również krajobraz. Postanowiono zaprojektować błonia, aby istniała możliwość swobodnego ulokowania dużej liczby pielgrzymów. Błonia mogą służyć do organizowania uroczystości, Mszy św., Spotkań Młodych, festynów czy też jako dodatkowe pola namiotowe pod funkcje pielgrzymkową. Centrum Kultury Katolickiej jest nową jakością niekomercyjnej przestrzeni, która pozwala po wyjściu z Klasztoru Jasnogórskiego spędzić miło czas nie rezygnując z religijnej atmosfery. Jest miejscem, gdzie odpoczywając przy szumie wody czy wsłuchując się w koncert dźwięków odnajdujemy w sobie piękno i spokój.

We współczesnym wizerunku Częstochowy kreowany jest model miasta, w którym pobyt trwa nie dłużej niż jeden dzień. Wynika to z braku wspólnej idei, która określałaby etapy rozwoju miasta i jego zagospodarowania przestrzennego. Infrastruktura Częstochowy powinna umożliwiać przybywającym do miasta pielgrzymom pobyt kilkudniowy, wzbogacony o wydarzenia kulturalne i artystyczne. Aby to umożliwić w pierwszej kolejności Częstochowie potrzeba:
- zagęszczenia struktury, zabudowania istniejących pustych działek, eliminacja przestrzeni nieokreślonej
- wyeliminowanie ruchu kołowego z głównych alei - ulice dla pieszego!
- ukierunkować miasto na wydarzenia sezonowe - kawiarnie, uliczne performance, festiwale, festyny
- otworzyć się na działania promujące sztukę, oraz wszelkiego rodzaju spontaniczne działania artystyczne
Analizując wnioski studiów i analiz struktury śródmieścia Częstochowy wyznaczono następujące etapy rozwoju miasta:
ETAP PIERWSZY. Postanowiono wzbogacić i przedłużyć Aleje Najświętszej Maryi Panny zgodnie z jej pierwotnym kierunkiem wschód-zachód. W tym obszarze mocno uwidacznia się funkcja pielgrzymkowa, dlatego zaproponowano wyciągnąć oś Alei na wschód aż do Mirowa, do miejsca nazywanego Przeprośną Górką. To miejsce ostatniego odpoczynku przybywających do Częstochowy pielgrzymek z różnych stron Polski, w tym najliczniejszej Pielgrzymki Warszawskiej. Tutaj zaczyna się czuć bliskość Jasnej Góry, wyłaniającej się pielgrzymom na horyzoncie. Z tego miejsca zaprojektowano aleję spacerowo-rowerową, która ciągnąc się na zachód łączy się z Aleją Najświętszej Maryi Panny.
Aleja spacerowa z Mirowa jest obiektem, który znajdzie swoje przeznaczenie nie tylko w okresie dużych pielgrzymek, lecz również będzie służyć mieszkańcom jako zielona trasa zarówno pieszych, jak i rowerowych wycieczek. Ich celem mogą być np. na stare kamieniołomy, Rezerwat Zielona Góra czy Rezerwat Sokole Góry mieszczący się w Parku Krajobrazowym Orlich Gniazd.
Wzbogacenie układu urbanistycznego wschód-zachód to również nowa aleja spacerowa na zachód od klasztoru jasnogórskiego. Obecnie po zachodniej stronie wzgórza jasnogórskiego istnieje ogromny parking, przypominający skalą pas startowy. Brak placu miejskiego za klasztorem, czyli miejsca, gdzie pielgrzymi mogliby odpocząć po wizycie na Jasnej Górze, jest istotnym problemem. Parking jest zdecydowanie za blisko założenia klasztornego, nie wykorzystuje w pełni uwarunkowań krajobrazowych tego miejsca i znacznie obniża jego estetykę. Zamiast niego zaproponowano tam deptak spacerowy z szerokim wachlarzem usług, tj.: restauracje, hotele, domy rekolekcyjne. Jest to deptak, którym dochodzimy do projektowanych częstochowskich błoni, a tym samym do Centrum Kultury Katolickiej.
ETAP DRUGI. Obecnie Częstochowa, przy swojej skromnej ilości hoteli czy pensjonatów nie jest w stanie przyjąć pielgrzymów na dłużej niż jeden dzień. Problem ten znika dzięki wyznaczeniu czytelnej alei, biegnącej z północy na południe oraz przecinającej Aleje Najświętszej Maryi Panny u podnóży Parku jasnogórskiego. Wzdłuż tej alei zaprojektowano uzupełnienie istniejącej struktury o bazę noclegową. Nowa aleja północ-południe ułatwia komunikację oraz dojazd od miejsca noclegu z innych miast. Skumulowanie tej funkcji w ściśle wyznaczonych miejscach daje możliwość nowo przybyłym turystom i pielgrzymom jasną orientację w mieście.
Dodatkowa baza noclegowa to również pola namiotowe zlokalizowane w południowo-zachodniej części wzgórza jasnogórskiego. Zieleń towarzysząca polom namiotowym będzie najbezpieczniejszą strukturą i pięknym wypełnieniem pomiędzy Sanktuarium a miastem Częstochowa.
ETAP TRZECI. Zintegrowanie funkcji pielgrzymkowej z funkcjonowaniem miasta.
Obecnie w układzie miasta brak spójności. Aby stworzyć przestrzeń atrakcyjną dla pielgrzymów, należy połączyć ważne dla Częstochowy budynki ciągami komunikacyjnymi, wzdłuż których, powstaną nowe galerie, kawiarnie, restauracje i sklepy. To działanie wzbogaci miasto nie tylko pod kątem szeroko pojętej turystyki, ale uatrakcyjni Częstochowę z punktu widzenia mieszkańca. W miejscach, gdzie ciągi komunikacyjne będą się zbiegać, powstaną specyficzne Strefy.
W każdej ze Stref powstanie przynajmniej jeden nowy obiekt, tzw. dominanta, która nadawałaby nową tożsamość i nowy charakter miasta. Są to obiekty architektury nowoczesnej, wpisane w kontekst miasta oraz konkretnej przestrzeni. Ważne jest jednak, aby nowe obiekty nie zdominowały historycznych nawarstwień architektonicznych, i co najważniejsze, aby nie przysłoniły swoją nowoczesnością Sanktuarium Jasnogórskiego. Takimi obiektami m.in. są:
- dopełnienie tkanki Rynku Wieluńskiego (zabudowa do 2 kondygnacji), przeorganizowanie oraz zmiana nawierzchni płyty Rynku Wieluńskiego
- budowa domów rekolekcyjnych oraz Ośrodków Kształtowania Osobistego dla młodzieży, przy Rynku Wieluńskim oraz w sąsiedztwie Jasnej Góry
- modernizacja wiaduktu nad trasą szybkiego ruchu - rozbudowa wiaduktu o pas pieszo-rowerowy
- budowa Centrum Kultury Katolickiej w Parku Lisiniec
- pawilony, kawiarnie, herbaciarnie, małe restauracje w parku nad stawami (Park Lisiniec)
- lodowisko oraz rolkowisko wraz ze współczesną Galerią Handlową w miejscu starej Papierni
- modernizacja i rozbudowa częstochowskiej galerii BWA wraz z kinem OKF (kształtowanie pierzei Alei Najświętszej Maryi Panny)
- rewitalizacja Starego Browaru na Centrum Sztuki i Kultury Niekomercyjnej
- nowe punkty informacyjne - promujące wydarzenia kulturalne i rozrywkowe z terenu Częstochowy i okolic. Przy zachowaniu funkcji informacji turystycznej dla przyjezdnych.

Artykuł przygotowany na podstawie pracy dyplomowej noszącej tytuł: „Koncepcja krystalizacji przestrzeni publicznych Częstochowy w nawiązaniu do funkcji pielgrzymkowej”, wykonanej pod opieką naukową prof. Barbary Bartkowicz na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.