W uzasadnieniu przewodnicząca Fundacji Johna Templetona, Heather Templeton Dill napisała, że Collins ucieleśnia ideał przyświecający jej dziadkowi, gdy fundował nagrodę: „rygorystyczne badania, szczególnie w dziedzinie nauk ścisłych, mogą pomóc ludzkości w stawianiu czoła najgłębszym i najbardziej wymagającym pytaniom egzystencjalnym”.

Przyjmując nagrodę Collins przyznał, że opłakuje cierpienia śmierć ofiar koronawirusa. Wywołuje to w nim pytanie, jak kochający Bóg może pozwolić na takie tragedie. – Ale wtedy przypominam sobie, że ten Bóg, który zawisł na krzyżu dobrze zna cierpienie. Nieustannie uczę się, że Bóg nigdy nie obiecywał wolności od cierpienia, lecz raczej to, że będzie „dla nas ucieczką i mocą” i że „łatwo znaleźć u Niego pomoc w trudnościach” – napisał laureat, cytując Psalm 46.

Collins od 2009 r. stoi na czele Krajowych Instytutów Zdrowia w Bethesda w stanie Maryland. W ich skład wchodzi 27 instytutów i ośrodków. Dyrektorem został z nominacji prezydenta Baracka Obamy, którą w 2017 r. potwierdził Donald Trump. Wcześniej, w latach 1993-2008 kierował Krajowym Instytutem Badań nad Ludzkim Genomem, prowadzącym zakończony sukcesem Projekt Ludzkiego Genomu, dzięki któremu poznano sekwencję wszystkich komplementarnych par zasad tworzących ludzki genom.

W 2008 r. założył fundację BioLogos w Waszyngtonie, której mottem są słowa: „Wierzymy, że wiara i nauka prowadzą do prawdy o Bogu i stworzeniu”. W 2009 r. Benedykt XVI mianował go członkiem Papieskiej Akademii Nauk.

W opublikowanej w 2006 r. bestsellerowej książce „Język Boga: kod życia – nauka potwierdza wiarę” Collins napisał, że „wiara w Boga może być całkowicie racjonalnym wyborem” i że „zasady wiary są komplementarne wobec zasad nauki”. Zachęcał wspólnoty religijne do korzystania „z najnowszych odkryć genetyki i nauk biomedycznych jako wiedzy mogącej wzbogacić i poszerzyć ich wiarę”.

Jednocześnie Collins opowiada się za badaniami na komórkach macierzystych pobranych z abortowanych dzieci, tłumacząc, że bez nich w niektórych dziedzinach „trudno sobie wyobrazić, że wiedzielibyśmy to, co wiemy”.

Ustanowiona w 1972 r. przez sir Johna Templetona nagroda ma na celu uznanie zasług osób, które „wniosły wyjątkowy wkład w potwierdzanie duchowego wymiaru życia poprzez badania, odkrycia lub działalność praktyczną”. Wśród laureatów są m.in. św. Matka Teresa z Kalkuty, Brat Roger z Taizé, anglikański arcybiskup Desmond Tutu, ewangelicki kaznodzieja Billy Graham, XIV Dalajlama i ks. prof. Józef Heller. Ubiegłorocznym laureatem był brazylijski fizyk i astronom Marcelo Gleiser.