Reklama

Paradyski kościół po renowacji

Kaplice przy nawie północnej

Ostatni odcinek wakacyjnego cyklu o paradyskim kościele po renowacji poświęcamy dwóm kaplicom przylegającym do lewej nawy kościoła, czyli kaplicy Krzyża i kaplicy św. Wojciecha. Nie wszystko jednak jest tu „po renowacji”, bowiem w kaplicy Krzyża wciąż trwają prace konserwatorskie. Jest to ostatnie miejsce w seminaryjnym kościele, które czeka na odsłonięcie

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kaplica Krzyża - cylindryczna kaplica północno-wschodnia została wzniesiona prawdopodobnie w pierwszej połowie XVII wieku na pozostałościach czworokątnego założenia, być może nieukończonego nigdy transeptu. Wykonane podczas renowacji odkrywki wykazały, że mur gotycki, ukryty w nowożytnym wątku, sięga do okien kaplicy.
Najwcześniejsze przedstawienie kaplicy Krzyża znajdujemy na XVII-wiecznym obrazie alegorycznym (Opieka Boska nad Paradyżem), wiszącym nad kaplicą Matki Bożej Paradyskiej znajdującą się po przeciwległej stronie ambitu. Budowla miała inną od współczesnej artykulację otworów okiennych - po dwa, jeden nad drugim, oraz inny hełm. Na XVIII-wiecznych rysunkach F. B. Wernhera są widoczne po południowej i wschodniej stronie dwa okna, a hełm dachu ma latarnię. Gdy w XVIII wieku wzniesiono cylindryczną kaplicę północno-zachodnią (obecnie św. Wojciecha) otwartą na przęsło przy chórze, upodobniono do niej kaplicę św. Krzyża, nakładając nowy hełm zwieńczony wazonem i dekorując elewację lizenami. Zapewne wtedy zastąpiono dwa okna na każdej osi oknami pojedynczymi. Zastanawiająco archaicznie wygląda sklepienie żebrowe tej rotundy.
XVII-wieczny wystrój kaplicy jest nieznany. Z tego czasu pochodzi bardzo gładki, doskonale wyprawiony, jasnokremowy tynk wapienny. Nie udało się znaleźć śladów dekoracji z tego okresu. Natomiast niezwykle interesująca dekoracja malarska pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku. Dekoracja barokowa jest związana z wezwaniem kaplicy i przedstawia archanioły i anioły z Arma Christi oraz Ostatnią Wieczerzę i Modlitwę w Ogrójcu. Najwyższej klasy barokowe freski wykonano na szarym narzucie z dużą ilością węgla drzewnego.
W XIX wieku pełnoplastyczny lub malowany „a quadratura” ołtarz barokowy, z którego zapewne pochodzi drewniany krucyfiks, zastąpiono klasycystycznym ołtarzem stiukowym, a barokowe malowidła zatynkowano. Odkryto je i odrestaurowano na miarę ówczesnych możliwości w latach 1965-70. Obecnie zdecydowano się na całkowite usunięcie XX-wiecznych retuszy i szeroko założonych kitów oraz na wykonanie bardzo pracochłonnych prac związanych z wydobyciem najmniejszych drobin XVIII-wiecznej dekoracji i wykonanie na nowo punktowań i rekonstrukcji.
Pod kaplicą Krzyża znajduje się krypta grobowa, zaś powyżej łuku wejściowego do kaplicy duży obraz nieznanego autora z widokiem klasztoru w Citeaux (Burgundia), czyli opactwa macierzystego cystersów. Klasztor ten był centrum administracyjnym cystersów i stąd rozpoczęła się ich ekspansja na teren całej Europy.
Po przeciwległej stronie nawy północnej znajduje się kaplica zwana kaplicą św. Wojciecha. Ufundował ją Józef Górczyński, który w latach 1722-42 był opatem paradyskim. Kaplicę projektował Karol Marcin Frantz Młodszy. Została ona wybudowana jako ostania z trzech cylindrycznych kaplic flankujących narożniki kościoła. Nie jest znane jej pierwotne wezwanie ani funkcja. W trakcie badań odkryto XVIII-wieczną kolorystykę i dekorację sklepienia kaplicy: różowa kopuła została podzielona prostymi białymi pasami sztukateriami na osiem pól i lunetę. Poniżej gzymsu natrafiono na resztki różowej dekoracji ścian.
Na znak protestu przeciwko kasacie zakonu w 1834 r. cystersi przemianowali kaplicę na kaplicę Grobu Pańskiego, zaciemnili okna, a ściany pokryli ciemną marmoryzacją imitującą jerozolimską grotę Grobu Pańskiego. Resztki tej dekoracji odkryto w trakcie prac badawczych zarówno na sklepieniu, jak i na ścianach.
W trakcie renowacji kościoła w latach 1965-70 kaplica otrzymała nowego patrona - św. Wojciecha - i nową dekorację. Okna zostały odkute, a strop ozdobiono neobarokową polichromią z postaciami polskich świętych: Jacka, Stanisława Kostki, Wincentego Kadłubka, Stanisława Biskupa, Jana Kantego, Kazimierza Królewicza, Andrzeja Boboli i Jadwigi Śląskiej. Te malowidła już nie istnieją.
Obecnie odkrycie fragmentów pierwotnej dekoracji malarskiej kaplicy rzuciło nowe światło na historię tej części kościoła i pozwoliło na zmianę założeń konserwatorskich, otwierając możliwość wykonania w przyszłości konserwacji i restauracji polichromii i sztukaterii sklepienia oraz wiarygodnej rekonstrukcji dekoracji ścian kaplicy.
W posadzce kaplicy znajduje się płyta epitafijna ks. Michała Witowskiego, zamordowanego w Paradyżu 1 lutego 1945 r. Wejście do kaplicy zamyka kuta ręcznie klasycystyczna krata z końca XVIII wieku, oryginalnie pomalowana na czarno z bardzo precyzyjnymi złoconymi aplikacjami. Stanowi uzupełnienie do czarnych okien i zacheuszków w nawach bocznych kościoła.
Pod kaplicą św. Wojciecha znajduje się krypta grobowa (podobnie jak pod kaplicą Krzyża). Drzwi do krypty są usytuowane tuż przed kaplicą, a na nich jest umieszczona miedziana płyta z herbem fundatora - Józefa Górczyńskiego.
W tej chwili w kaplicy św. Wojciecha stoi też drewniana, renesansowa chrzcielnica w kształcie ośmiobocznego kielicha, przebudowana w XVIII wieku w duchu baroku. Charakterystyczna dla niej jest biało-niebieska marmoryzacja oraz srebrzenia laserowane intensywną zielenią i czerwienią. Pochodzi ona zapewne z kościoła filialnego w Wysokiej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2008-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Święty Franciszek z Asyżu

Więcej ...

Nowenna do św. Franciszka z Asyżu

Karol Porwich/Niedziela

Więcej ...

Włochy/ Pomnik Jana Pawła II przed dworcem Termini w Rzymie pomalowany farbą

2025-10-04 14:09

Vatican Media

W Rzymie nieznani sprawcy pomazali farbą pomnik św. Jana Pawła II , stojący niedaleko głównego dworca kolejowego Termini. Na monumencie zostawiono obraźliwy napis oraz rysunek sierpa i młota. Ansa podała w sobotę, że karabinierzy przystąpili do oczyszczania pomnika.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Archidiecezja katowicka: Pierwsze decyzje personalne...

Kościół

Archidiecezja katowicka: Pierwsze decyzje personalne...

Świdnica. Zmarła Krystyna Borowczyk. Miała 70 lat

Niedziela Świdnicka

Świdnica. Zmarła Krystyna Borowczyk. Miała 70 lat

CBOS: Rośnie liczba tych, którzy pozytywnie oceniają...

Kościół

CBOS: Rośnie liczba tych, którzy pozytywnie oceniają...

Stać się dzieckiem Boga to największa nagroda

Wiara

Stać się dzieckiem Boga to największa nagroda

Każdy, kto sobie tego życzy, może przyjąć Komunię...

Wiara

Każdy, kto sobie tego życzy, może przyjąć Komunię...

Nowenna do św. Franciszka z Asyżu

Wiara

Nowenna do św. Franciszka z Asyżu

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

Wiara

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

Ksiądz zmarł na zawał serca podczas Mszy św.

Kościół

Ksiądz zmarł na zawał serca podczas Mszy św.

Święci Archaniołowie – Michał, Rafał i Gabriel

Święta i uroczystości

Święci Archaniołowie – Michał, Rafał i Gabriel