Reklama

Wielkanoc na starych pocztówkach

Niedziela kielecka 14/2010

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Wszystkie pocztówki pochodzą z końca XIX wieku do czasów II wojny światowej. Stanisław z nieżyjącą żoną Izabellą gromadzili je ponad 40 lat.
Kolekcję ogląda się z wielką przyjemnością, niczym zapis dawno niesłyszanych historii z opowieści babci lub dziadka, niczym wspomnienia świąt utrwalone w literaturze przez polskich mistrzów, niczym wędrówkę po okolicach, których już nie ma…
Elementy patriotyczne, alegoryczne, służyły „pokrzepianiu serc”, podtrzymywaniu ducha polskości i ciągłości edukacji historycznej dla narodu. Na odwrocie tego typu pocztówki - zaborowy znaczek z Franciszkiem Józefem, a jej treść niesie przekaz wprost przeciwny, antyzaborowy, propolski: Chrystus pochyla się nad Polonią z pękniętymi kajdanami, zaś napis głosi: „Wstań więc polska męczennico/Laurem uwieńcz skronie/Będziesz wolna jak i inni/W Jagiełłów koronie”. Na innej z pocztówek - młodzi chłopcy idą z kołatkami do kościoła, zapewne w Wielki Czwartek, niosąc sztandar z orłem w koronie. Często pojawiało się uzupełnianie świątecznych kartek wizerunkami polskich wieszczów narodowych, wstążkami w biało-czerwonych barwach, którymi np. przewiązywano naręcza bazi, zdobienie symbolami narodowymi jajek czy włączanie w świąteczne sceny postaci tak nośnej patriotycznie, jak Tadeusz Kościuszko.
Motywy z Triduum Paschalnego - wielkoczwartkowe ciemnice, mroczne sceny Ukrzyżowania (także łączone z treściami narodowymi), liczne przedstawienia Zmartwychwstania i pustego grobu, z siedzącym obok aniołem - chętnie podejmowali malarze, tworząc obrazki reprodukowane na pocztówkach. W kolekcji Stanisława Śliwy pojawiają się pocztówki sygnowane nazwiskami m.in. Matejki, Mehoffera, Tetmajera, Wodzinowskiego, Setkowicza, Kłosińskiego, Rychter-Janowskiej. Ta ostatnia upodobała sobie szczególnie sceny z motywami polskiego dworku, gdzie kapłan we wnętrzu pełnym starych mebli i firanek z muślinu, święci staropolskie, wykwintnie wyeksponowane na stole święcone, a wokół stoi cała pańska rodzina; lub przed dworem czy drewnianym kościółkiem - z ławami, zastawionym w obfitości chłopską święconką.
Wielu malarzy o znanych nazwiskach nawiązywało w tych świątecznych pocztówkach do konwencji młodopolskiej, z upodobaniem i zgodnie z duchem epoki zanurzając się w atmosferze „chłopomanii”. Stąd liczne sceny chłopskich orszaków zdążających do kościoła po rozmiękłych wczesną wiosną drogach, chłopek w strojach ludowych, z kobiałkami pełnymi jaj, święcenia pokarmów przed chałupami, zdobienia jajek w góralskich izbach czy sielskich pejzaży z boćkiem brodzącym po zielonych łęgach, pylącymi na złoto wierzbowymi baziami, bądź wdzięczną dla twórców kartek - sceną dyngusa na wsi, pokazywaną w licznych konfiguracjach.
Dość często bohaterem świątecznych pocztówek bywał anioł: siedzący przy pustym grobie, rozmawiający z kobietami w poranek wielkanocny, ale i niosący… kosz ze święconym (te kosze były zawsze pokaźne i obficie wypełnione, nie tak jak współczesna, raczej symboliczna święconka). Obok elegancko ufryzowanych pań i panów o promiennych uśmiechach, wystylizowanych w konwencji niemego kina, podtrzymujących pisanki - giganty, naręcza kwiatów lub zajączki, odnajdziemy także na pocztówkach kupców, trudniących się sprzedażą gipsowych baranków, czy pęków bazi. Nie mogło przecież zabraknąć głównej bodaj bohaterki świątecznych kartek - pisanki, głównie huculskiej, zdobnej w geometryczne wzory.
Stanisław Śliwa, gromadząc latami swoją kolekcję, odwiedzał targi staroci, krakowskie, kieleckie i in. antykwariaty, prosił o pomoc znajomych i przyjaciół, którzy ofiarowali mu kartki z kolekcji rodzinnych. - Zawsze szukałem pocztówek z historią, zapisanych na odwrocie, niosących w sobie fragment ludzkiego życia, opatrzonych stemplem pocztowym - czyli tych, które kiedyś rzeczywiście były w obiegu - tłumaczy kolekcjoner.
Kolekcja kilku tysięcy pocztówek (wśród nich te świąteczne), uczestniczyła w ponad 40 krajowych wystawach. Pokazywano je m. in. w Warszawie, Krakowie, Kielcach, Oblęgorku, Busku-Zdroju, Działoszycach, Złotoryi, Skierniewicach, Pińczowie i - po raz pierwszy w 1995 r. - w rodzinnym Wodzisławiu. Stanisław Śliwa jest szczególnie dumny z ponad 200, dotyczących postaci i twórczości Henryka Sienkiewicza, które trafiły na ekspozycję do Muzeum im. H. Sienkiewicza w Oblęgorku, a uzupełniły je dwa albumy z ilustracjami do „Krzyżaków”. Szczególna była fachowo przygotowana prezentacja 12 pocztówek z kolekcji Śliwów - z analizą artystyczno-historyczną i opisem, które znalazły się w prestiżowym albumie „Historia i Polonia”, towarzyszącym wystawie w Muzeum Narodowym w Kielcach (wśród nich były także kartki świąteczne, alegoryczne). Samodzielny motyw świąt był przewodni na osobnych wystawach. Już w latach 50. znany kolekcjoner pińczowski, nieżyjący Jan Górecki, był inspiratorem jednej z takich ekspozycji. Tematem wiodącym były wówczas motywy świąteczne na starych pocztówkach, czyli: Boże Narodzenie, Wielkanoc, Nowy Rok oraz popularne niegdyś kartki na św. Józefa albo na Zielone Świątki. W 2007 r. jedna z pocztówek z kolekcji Izabelli i Stanisława Śliwów - z motywem śmigusa-dyngusa na wsi - anonsowała wystawę „Wesołego Alleluja”, przygotowaną przez dział etnograficzny sztuki ludowej Muzeum Narodowego w Kielcach.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2010-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Według lewicowych mediów, abp Kupny chce konkurować z WOŚP. Dla niektórych to nawet "wyjątkowa perfidia"

2025-01-24 12:43
Abp Józef Kupny

Karol Porwich/Niedziela

Abp Józef Kupny

Zarządzam we wszystkich parafiach Archidiecezji Wrocławskiej zbiórkę do puszek na ten cel w niedzielę 26 stycznia br. - pisze w komunikacie do parafii abp Józef Kupny. W jakim celu jest ta zbiórka? Czy to naprawdę konkurencja dla WOŚP? Wyjaśniamy.

Więcej ...

Obchody 8. rocznicy śmierci Sługi Bożej Heleny Kmieć

2025-01-23 18:57
Sługa Boża Helena Kmieć

materiał prasowy/Fundacja im. Heleny Kmieć

Sługa Boża Helena Kmieć

24 stycznia 2025 r. mija 8 lat od tragicznej śmierci Sługi Bożej Heleny Kmieć - wolontariuszki misyjnej, która zginęła w Boliwii.

Więcej ...

Idź i zobacz, gdzie mieszka nasz Pan i mistrz Jezus Chrystus

2025-01-24 22:00
Msza święta żałobna (Exporta) za śp. ks. prał. Bogusława Wermińskiego

ks. Mirosław Benedyk

Msza święta żałobna (Exporta) za śp. ks. prał. Bogusława Wermińskiego

W piątkowy wieczór 24 stycznia w Kolegiacie Matki Bożej Bolesnej i Świętych Aniołów Stróżów odbyła się Msza święta żałobna za śp. ks. prał. Bogusława Wermińskiego. Liturgii przewodniczył biskup pomocniczy diecezji świdnickiej Adam Bałabuch, który wygłosił również homilię. We wspólnej modlitwie uczestniczyło piętnastu kapłanów oraz liczni wierni.

Więcej ...
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najpopularniejsze

Dziś Ewangelia przypomina nam powołanie dwunastu...

Wiara

Dziś Ewangelia przypomina nam powołanie dwunastu...

Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej promuje deprawację i...

Wiadomości

Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej promuje deprawację i...

Według lewicowych mediów, abp Kupny chce konkurować z...

Wiadomości

Według lewicowych mediów, abp Kupny chce konkurować z...

Helena Kmieć. Dziewczyna, która stała się wzorem

Kościół

Helena Kmieć. Dziewczyna, która stała się wzorem

Wrocławscy biskupi o kolędzie: najlepiej, gdyby odbywała...

Kościół

Wrocławscy biskupi o kolędzie: najlepiej, gdyby odbywała...

Biskup Ważny ukarał księdza, który chodził po...

Kościół

Biskup Ważny ukarał księdza, który chodził po...

Profanacja w Tychach. Opiłowane ręce Jezusa i belka...

Kościół

Profanacja w Tychach. Opiłowane ręce Jezusa i belka...

Panie spraw, abym przyjmował Twoją łaskę i czynił moje...

Wiara

Panie spraw, abym przyjmował Twoją łaskę i czynił moje...

Święta Agnieszka - dziewica i męczennica

Święci i błogosławieni

Święta Agnieszka - dziewica i męczennica