Kościół w Polsce posiada bogatą tradycję działalności charytatywnej. Jest ona pielęgnowana przez ruchy, stowarzyszenia, wspólnoty zakonne, a także parafie. We wszystkich diecezjach posługą charytatywną wobec ubogich i potrzebujących pomocy zajmują się powołane w tym celu Caritas diecezjalne i parafialne. W imieniu Konferencji Episkopatu Polski akcje o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym koordynuje Caritas Polska.
Wśród licznych form działalności charytatywno-opiekuńczej należy wymienić działalność szkolnych i akademickich kół Caritas, angażujących do posługi ubogim dzieci i młodzież.
Benedykt XVI podczas spotkania z biskupami polskimi zwrócił uwagę na to, że angażowanie młodzieży w pracę charytatywną stanowi wielką szansę duszpasterską. W przesłaniu do biskupów polskich przybyłych z wizytą ad limina (28 XI 2005 r.) czytamy: „Wychowanie do wiary musi polegać przede wszystkim na rozwijaniu właśnie tego, co jest w człowieku dobre. Wielką zatem szansą wychowawczą jest rozwój wolontariatu, który będzie inspirowany duchem ewangelicznym. Może warto byłoby tworzyć młodzieżowe zespoły Caritas w parafiach czy w szkołach”.
Podczas konferencji rejonowej na rozpoczęcie roku szkolnego pracownicy z Wydziału Katechetycznego Świdnickiej Kurii Biskupiej zachęcali do tworzenia i prowadzenia na terenie szkół religijnych grup dziecięcych i młodzieżowych, np. Szkolnego Koła Caritas, Koła Misyjnego, KSM-u, ERM-u, Ruchu Światło-Życie itp.
- Uzasadnialiśmy wówczas konieczność organizowania wolontariatu wśród uczniów w szkołach. Dobre są doświadczenia wynikające z prowadzenia kół misyjnych, natomiast ciągle za mało jest szkolnych zespołów Caritas - przekonuje ks. Marek Korgul, wikariusz biskupi ds. katechezy. - Prosiliśmy o zainteresowanie się tą sugestią, tym bardziej, że katecheta niejednokrotnie organizuje wśród uczniów różnego rodzaju pomoc i uwrażliwia ich na potrzeby bliźnich. Warto, by ta działalność przybrała stałą formę wolontariatu - Szkolnego Koła Caritas. Jest to też właściwy sposób realizowania przepisu art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy - Karta Nauczyciela (tzw. godzin karcianych).
Prośba podziałała, tym bardziej, że w promocję tego rodzaju działalności zaangażowała się Caritas Diecezji Świdnickiej.
- Do wszystkich placówek oświatowych rozesłaliśmy informację o możliwości tworzenia Szkolnych Szkół Caritas - mówi Renata Janas ze świdnickiej Caritas. - Czekamy na odpowiedzi ze szkół, pierwsze już nadeszły.
Obecnie szkolne koła działają w obu placówkach prowadzonych przez Caritas w naszej diecezji (w Świdnicy i w Wirach), a także w Bolkowie, Bierkowicach i Ząbkowicach Śląskich.
- Kolejną placówką będzie gimnazjum w Żarowie. Stosowne dokumenty w tej sprawie zostały już wysłane - dodaje Renata Janas.
Caritas Diecezji Świdnickiej dysponuje materiałami, które mogą stanowić nieocenioną pomoc tym katechetom, którzy zdecydowali się na utworzenie bądź prowadzenie w szkole Koła Caritas jako formy wolontariatu. Podręcznik opiekuna Szkolnego Koła Caritas zawiera podstawowe informacje dotyczące działalności Szkolnego Koła Caritas, prawnych aspektów wolontariatu, a także program zajęć wychowawczych i formacji charytatywnej wraz z konspektami zajęć do poszczególnych typów szkół.
- Każdy, kto chciałby założyć szkolne koło, może do nas zadzwonić, a my udzielimy mu wszelkich potrzebnych informacji - zapewnia Renata Janas. - Wystarczy zadzwonić pod nr tel.: (74) 851-25-04 lub napisać na adres poczty elektronicznej: swidnica@caritas.pl.
Dlaczego warto zareklamować działalność Szkolnych Kół Caritas? Szkolne Koło Caritas (SKC) jest organizacją uczniowską działającą na terenie szkoły (podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej), która włącza się w działalność charytatywną, opiekuńczą i wychowawczą prowadzoną przez Caritas diecezjalną i parafialną. Liczba członków koła waha się od 5-10 uczniów (minimum), ale zdarza się, że w niektórych szkołach liczba młodych wolontariuszy przekracza 100 uczniów. Wtedy zazwyczaj dzielą się na sekcje podejmujące różne formy działalności. Każde koło posiada swego opiekuna. Jest nim zazwyczaj nauczyciel danej szkoły (często katecheta, pedagog szkolny, wychowawca), który odpowiada za działalność koła wobec władz szkolnych i Caritas. Jego rola polega na inspirowaniu działalności charytatywnej, czuwaniu nad realizacją programu wychowawczego koła, reprezentowaniu go wobec dyrektora szkoły oraz dyrektora Caritas diecezjalnej, zapewnienie bezpieczeństwa jego członkom podczas akcji i spotkań. Zajmuje się on sprawami organizacyjnymi i wychowawczymi.
Nad kołem opiekę duchową pełni kościelny asystent koła. Jest nim zazwyczaj proboszcz lub ksiądz katecheta. Czuwa on nad formacją religijno-moralną członków koła oraz współpracą z Caritas parafialną lub diecezjalną. Asystent kościelny umacnia chrześcijańską motywację działalności koła oraz propaguje ideę miłosierdzia chrześcijańskiego i czynnej miłości bliźniego poprzez organizowanie spotkań o charakterze modlitewnym i formacyjnym (rekolekcje, dni skupienia, miesięczne spotkania formacyjne).
Szkolne Koło Caritas może posiadać patrona - jest nim zazwyczaj święty, który wyróżniał się dziełami miłosierdzia, oraz wypracowywać własne tradycje i zwyczaje, np. obchodzić uroczyście święto patrona, posiadać sztandar koła i własny hymn. Pierwsze Szkolne Koło Caritas powstało w II LO im. płk. Leopolda Lisa Kuli w Rzeszowie 16 września 1995 r. z inicjatywy nauczycielki Marii Kowalskiej oraz licealistów. Caritas w Polsce może poszczycić się działalnością 1419 Szkolnych Kół Caritas, 10 Przedszkolnych Kół Caritas i 23 Akademickich Kół Caritas, do których należy 39039 wolontariuszy (dane z końca 2009 r.).
- Zasadniczym celem powołania SKC jest angażowanie dzieci i młodzieży w niesienie pomocy potrzebującym, najpierw na terenie szkoły, a następnie w środowisku lokalnym (parafia, miejscowość, na terenie której znajduje się szkoła) - tłumaczy ks. Zbigniew Sobolewski z Caritas. - Członkowie SKC przychodzą z pomocą materialną swoim rówieśnikom, organizując zbiórki odzieży, fundując obiady w szkolnej stołówce, zakupując przybory szkolne. SKC uczestniczy również w akcjach charytatywnych organizowanych przez Caritas diecezjalną lub parafialną. Są to akcje doraźne lub cykliczne (np. Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom, Jałmużna Wielkopostna, przedświąteczna zbiórka żywności i odzieży).
Wolontariusze ze Szkolnych Kół Caritas odwiedzają ośrodki opiekuńczo-wychowawcze prowadzone przez Caritas diecezjalną (hospicja, domy spokojnej starości, domy dziecka, świetlice socjoterapeutyczne, świetlice parafialne), pomagając ich podopiecznym.
Młodzież działająca w SKC sama decyduje o priorytetach i formach działalności charytatywnej. Zależą one od inicjatywy, możliwości oraz potrzeb środowiska szkolnego i lokalnego.
- Trudno byłoby ze względu na różnorodność i pomysłowość młodych wolontariuszy SKC wymienić wszystkie podejmowane przez nich działania na terenie szkoły lub parafii - mówi ks. Zbigniew Sobolewski. - Trzeba podkreślić kreatywność, z jaką członkowie SKC pozyskują środki na swoją działalność. Do częstych form należy organizacja dyskotek szkolnych i kwest na terenie szkoły. SKC organizują zbiórki makulatury, mecze charytatywne, kiermasze lub loterie. Niektóre SKC celem pozyskania pieniędzy potrafiły zorganizować nawet koncerty i spektakle teatralne. Tradycją wielu kół Caritas stało się coroczne przygotowywanie loterii fantowych i kiermaszów (najczęściej związanych ze świętami). Podczas nich rozprowadzane są przedmioty wykonane przez uczniów, np. palmy wielkanocne, pisanki, pocztówki świąteczne, obrazki, ciastka, drobne upominki.
Poza udzielaniem pomocy materialnej członkowie SKC zajmują się niesieniem pomocy duchowej. Odwiedzają chorych w szpitalach, hospicjach oraz domach prywatnych. Opiekują się osobami niepełnosprawnymi, zwłaszcza swoimi rówieśnikami. Są gośćmi osób starszych żyjących samotnie. Rozmowy, spacery, przygotowywanie posiłków, sprzątanie mieszkania oraz robienie zakupów są zwykłymi działaniami, które wolontariusze wykonują systematycznie przez cały rok.
Młodzież pomaga swoim rówieśnikom w szkole lub świetlicy socjoterapeutycznej poprzez udzielanie bezpłatnych korepetycji oraz biorąc udział w zajęciach sportowo-rekreacyjnych prowadzonych dla dzieci w świetlicach Caritas.
Przemawiając do przedstawicieli międzynarodowego wolontariatu w 1981 r., Jan Paweł II powiedział: „Jakże nie zachwycać się tym, że we wspólnotach chrześcijańskich rozwijają się grupy wolontariuszy, którzy pragną służyć braciom, by w ten sposób budować bardziej sprawiedliwy i ludzki świat. Wolontariat stanowi bowiem znak i wyraz ewangelicznej miłości, która jest bezinteresownym darem z siebie samego - darem ofiarowanym bliźnim, zwłaszcza tym najuboższym i potrzebującym”.
SKC wychodzą naprzeciw naturalnej potrzebie aktywności dzieci i młodzieży w duchu miłości bliźniego. Są znakiem idealizmu ludzi młodych oraz ich pragnienia nadania głębszego sensu życiu. Jeśli nie są tylko działaniem samym w sobie, ale troszczą się o chrześcijańską motywację działania, przyczyniają się do duchowego wzrostu ludzi młodych i pogłębienia ich wiary.