Na Syberii polscy dyplomaci - pracownicy konsulatu generalnego RP w Irkucku - razem z przedstawicielami społeczności polskiej i duchowieństwem zapalą znicze i złożą wiązanki kwiatów m.in. przy pomniku Kaplica Pokoju i Pojednania koło katedry katolickiej w Irkucku. W miejscu tym złożone są urny z ziemią z czternastu miejsc martyrologii Polaków m.in. z Kołymy, Magadanu, Katynia i Workuty. Upamiętnione zostaną także, zapaleniem zniczy na symbolicznej polskiej mogile, ofiary represji radzieckiego NKWD spoczywające w masowych grobach w miejscowości Piwowaricha.

W Abakanie, głównym mieście republiki Chakasja, dyplomaci zapalą znicze na polskich grobach na miejscowym cmentarzu. W Minusińsku w Kraju Krasnojarskim na Syberii odwiedzą groby powstańców na cmentarzu katolickim. Znicze zapłoną także przy znajdującym się na cmentarzu pomniku poświęconym Matkom Polkom, które zmarły na Syberii.

Polacy w Wierszynie, założonej na początku XX wieku przez emigrantów ekonomicznych z ziem polskich, tradycyjnie zbiorą się w Dniu Wszyskich Świętych na miejscowym cmentarzu, przy grobach swoich przodków i najbliższych.

W sąsiadującym z Polską obwodzie kaliningradzkim dyplomaci odwiedzają 1 listopada trzy miejsca pamięci. W okolicach wsi Gromowo znajduje się Zespół Memorialny na miejscu obozu koncentracyjnego Hohenbruch, gdzie przetrzymywano m.in. polskich działaczy kulturalno-oświatowych z Warmii, Mazur i Powiśla oraz pracowników konsulatów RP w Prusach Wschodnich. Znicze zapłoną w miejscu pamięci na terenie dawnego obozu jenieckiego Stalag I A Stablack (obecnie okolice wsi Nagornoje w pobliżu Bagrationowska). Jego więźniami byli m.in. żołnierze uczestniczący w wojnie obronnej 1939 roku. Uczczona zostanie także pamięć ofiar Marszu Śmierci w styczniu 1945 roku w Palmnikach (obecnie miejscowość Jantarnyj), gdzie zamordowano kilka tysięcy Żydów, w tym obywateli II RP - więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof i jego filii.

W mijającym roku dyplomaci z Kaliningradu, we współpracy z władzami regionu, doprowadzili do ustanowienia brązowych tablic informacyjnych, kierujących na miejsce pamięci KL Hohenbruch. Znaki stoją we wsi Zalesie i pozwalają bez błądzenia dotrzeć do miejsca po bramie wjazdowej do obozu. Jak powiedział PAP konsul Miłosz J. Zieliński, miejsce to znajduje się pośrodku lasu i mało kto mógł tam dotrzeć, jeśli nie wiedział o istnieniu obozu.

W Moskwie uczczone zostaną 1 listopada miejsca, gdzie znajdują się masowe groby ofiar represji politycznych z lat 30. XX wieku. To miejscowość Kommunarka, dziś w w granicach stolicy, jedno z pięciu w Moskwie miejsc kryjących zbiorowe groby ofiar represji. Wcześniej, 30 listopada, polscy dyplomaci odwiedzą miejsce dawnego poligonu NKWD w Butowie. Wśród ponad 20 tys. ludzi, rozstrzelanych w Butowie w latach 1937-38 byli również Polacy.

Przedstawiciele ataszatu wojskowego odwiedzają Cmentarz Doński w Moskwie. Znajdują się tam symboliczne groby przywódców Polskiego Państwa Podziemnego: ostatniego dowódcy Armii Krajowej gen. Leopolda Okulickiego "Niedźwiadka" i zastępcy Delegata Rządu RP na Kraj, Stanisława Jasiukowicza "Opolskiego".

W Petersburgu w obchodach uczestniczą przedstawiciele konsulatu generalnego, Instytutu Polskiego i Polonii. Jak poinformował PAP konsul Grzegorz Ślubowski, 31 października odbędzie się objazd polskich miejsc pamięci w tym mieście; jest to 13 pochówków osób związanych z Polską na terenie pięciu cmentarzy. W każdym z tych miejsc złożone zostaną wieńce, a wcześniej odbędzie się ich sprzątanie. Wśród tych miejsc pamięci są m.in. groby rodziny Kierbedziów i Marii Szymanowskiej.

W niedzielę, 1 listopada odprawiony zostanie różaniec na Cmentarzu Lewaszowskim w Petersburgu. Spoczywają tam szczątki około 45 tys. ofiar represji z lat 1937-54. W petersburskim kościele św. Stanisława odprawiona zostanie msza święta. 2 listopada msza zaduszna odbędzie się w kościele Nawiedzenia NMP w Petersburgu. Wcześniej złożone zostaną kwiaty przed tablicą upamiętniającą polskich kapłanów, którzy zginęli w okresie represji stalinowskich.

Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)

awl/ jar/