Na temat Ujazdu w Słowniku Geograficznym wydanym w roku 1892
czytamy: "Ujazd, na początku XVI w. Uyasd, osada miejska, dawniej
miasto, nad rzeką Czarną (dopływ Pilicy), powiat brzeziński, gmina
Łazisko, przy przecięciu się dróg z Rokicin do Inowłodza i z Jeżowa
do Wolborza. Posiada kościół parafialny murowany, szkołę początkową,
sąd gminny. Ludność chrześcijańska trudni się rzemiosłami i uprawą
roli. Ujazd jest starożytną osadą w dawnem województwie łęczyckim.
Na początku XV wieku Piotr Tłuk ze Stryjkowa h. Leliwa, miecznik
łęczycki, założył tu miasto na świeżo wykarczowanych łanach. Osadnicy
otrzymali 20-letnią wolność od opłat. Współcześnie nastąpiła erecyja
parafii i kościoła pw. św. Wojciecha, Wita i Krzysztofa". Według
innych zapisków historycznych, Ujazd (któremu prawa miejskie nadał
król Władysław Jagiełło), obdarzany przez następnych królów polskich
coraz to innymi przywilejami, szybko rozwinął się pod względem gospodarczym.
Za Stanisława Augusta wspaniale rozwijało się w Ujeździe hutnictwo
i tkactwo. W połowie XV w. miasto nabył Piotr Dunin z Prawkowic,
podkomorzy sandomierski, starosta łęczycki, późniejszy wojewoda brzesko-kujawski.
Wyjednał on w 1476 r. od Kazimierza Jagiellończyka potwierdzenie
poprzednich przywilejów dla miasta. Wdowa po Piotrze, Wincentyna
Leżeńska h. Nałęcz, otrzymała w 1485 r. nowe potwierdzenie przywilejów.
Wnuk Piotra Dunina, Wincenty, żonaty z Walewską h. Pierzchała, miał
córkę jedynaczkę Annę, która wniosła w posagu Ujazd swemu mężowi
Pawłowi Szczawińskiemu. Około 1620 r. nowym właścicielem miasta został
Kasper Doenhoff, mąż Aleksandry Koniecpolskiej. Według Kacpra Niesieckiego,
słynnego w swoim czasie heraldyka polskiego, Kasper Doenhoff wystawił
w Ujeździe pałac z krajobrazowym parkiem, otoczonym kanałem i wyspami
na stawach. W drugiej połowie XVIII w. Apolonia Denhówna wniosła
w posagu Ujazd swojemu mężowi Tomaszowi Ostrowskiemu, który wystawił
nowy, drewniany pałac. W tym pałacu gościł pod koniec XVIII w. król
pruski, który zwiedzał nowe, przyłączone do Prus prowincje. Parafia
w Ujeździe został erygowana przez abp. Wojciecha Jastrzębca ok. 1429
r. przy nie istniejącym już kościele św. Wojciecha, Wita i Krzysztofa.
Świątynia ta ufundowana w 1420 r. przez Piotra Tłuka przetrwała do
roku 1675, kiedy to została rozebrana. Obecny kościół św. Wojciecha
Biskupa i Męczennika został zbudowany w latach 1674-76 z fundacji
arcybiskupa gnieźnieńskiego Andrzeja Olszowskiego, urodzonego w pobliskiej
wsi Olszowa. Konsekrowany był w 1694 r. przez bp. Jerzego Albrechta
Denhoffa.
Według miejscowych przekazów, ze względu na bagnisty teren
- świątynia została zbudowana na ponad stu drewnianych palach wbitych
w ziemię. W roku 1892 kościół ten gruntownie odrestaurowano i od
strony zachodniej dobudowano kaplicę - mauzoleum rodzinne Ostrowskich,
zaprojektowane przez arch. Konstantego Wojciechowskiego. Ponieważ
zabytkowa świątynia była za mała dla rozrastającej się przez wieki
parafii, dlatego w 1987 r. wmurowano kamień węgielny pod nową świątynię,
trzykrotnie większą od starej. Nowy kościół, zbudowany od strony
wschodniej kościoła zabytkowego, został poświęcony przez abp. Władysława
Ziółka 23 kwietnia 1993 r. Przy kościele znajdują się dwie figury:
Chrystusa Miłosiernego i Matki Bożej Fatimskiej oraz studnia wybudowana
w 1926 r. z racji 700. rocznicy śmierci św. Franciszka z Asyżu. Do
zabytków stanowiących własność parafii należą m. in. ołtarz główny
rokokowy z końca XVIII w. z rzeźbami świętych Piotra i Pawła, w zwieńczeniu
Trójca Święta oraz aniołowie, obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi
Panny, dwa boczne, rokokowe ołtarze z rzeźbami czterech Ewangelistów
oraz obrazami: Przemienienia Pańskiego i św. Anny nauczającej Maryję.
Zabytkiem jest także ambona o charakterze rokokowym, sprowadzona
z Włoch w latach 1810-18, liczne obrazy oraz dzwon ufundowany w roku
1620. W pobliskiej wsi Tobiasze istniała od końca XIV w. do roku
1822 parafia św. Wacława. Pierwszy kościół tej parafii, wystawiony
z fundacji arcybiskupa gnieźnieńskiego, przetrwał do roku 1780. Drugi
- wystawiony został w 1781 r. z fundacji Franciszka i Ludwiki z Denhoffów,
małżonków Ledóchowskich. Po śmierci ostatniego plebana tej parafii,
ks. Józefa Świderskiego, w roku 1822 erekcja parafii też wygasła
i kościół został przeniesiony do Tomaszowa Mazowieckiego. Obecnie
parafia św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Ujeździe należy do dekanatu
tomaszowskiego. Jej proboszczem jest ks. Józef Świerczyński.
Pomóż w rozwoju naszego portalu