Reklama

Śladami Kanoników od Bożego Grobu

Niedziela przemyska 17/2012

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ten specyficzny zakon wywodzi się z czasów wypraw krzyżowych i utworzony został w XII wieku przy jerozolimskim Grobie Chrystusa. Kanonicy Regularni Opiekunowie Najświętszego Grobu Jerozolimskiego - bo tak brzmi pełna nazwa zakonu - byli zgromadzeniem kanoniczym i, w przeciwieństwie do templariuszy czy joannitów, nie zmilitaryzowanym. Trafiając w 1163 r. do Polski, z czasem przybyli również na Podkarpacie, gdzie do dzisiaj zachowały się ich ślady w postaci wielu zabytków.
W 1393 r. biskup lubuski zezwolił im na założenie parafii w Przeworsku (erygowana przy istniejącym na tzw. Małym Rynku kościółku św. Katarzyny). W latach 1430-73 wybudowano kościół. Tarnowscy, jako fundatorzy parafii, otrzymali też prawo wybierania spośród bożogrobców prepozyta. Prawdopodobnie kanonicy prowadzili w Przeworsku także szpital pw. Świętego Ducha.
W latach 1585 i 1587, na mocy postanowień kapituły zakonu Bożogrobców, podzielono zakon w Polsce na cztery prowincje, w tym ruską z ośrodkiem w Przeworsku, co świadczyło o dużej randze domu przeworskiego. W skład prowincji wchodziły parafie w: Leżajsku, Giedlarowej, Rudołowicach, Tuligłowach, Urzejowicach i Gniewczynie. Do kasaty bożogrobców w 1819 r., w Przeworsku służbę Bożą pełniło 34 prepozytów, w tym ostatni, Kasper Mizerski, który jeszcze do 1846 r. pełnił funkcję proboszcza parafii.
Bożogrobcy propagowali specjalne Bractwo Grobu Pańskiego, utworzone w Przeworsku w 1659 r. Wielkopiątkowe obrzędy kończono przenosinami krucyfiksu z Ukrzyżowanym do Grobu Bożego, w asyście wszystkich członków konwentu. W Wielką Sobotę przy Grobie Pańskim czuwało na przemian czterech członków konwentu. W Niedzielę Zmartwychwstania zakonnicy przebierali się za spieszące do grobu niewiasty oraz anioła. W drugą Niedzielę po Wielkanocy obchodzili święto Grobu Pańskiego (np. obchodzone do dzisiaj w Przeworsku). W 1819 r. przeworski konwent Bożogrobców skasowano, a ostatni proboszcz z zakonu Bożogrobców, ks. Kasper Mizerski, zmarł w 1846 r.
Król Władysław Jagiełło, podobno ku czci swojej ukochanej małżonki, świątobliwej królowej Jadwigi, ufundował w 1400 r. parafię w Starym Mieście Leżajsku. Na obecne miejsce parafię przeniesiono w 1524 r. i powierzono ją zakonowi Bożogrobców, którzy przebywali w Leżajsku do 1839 r. Kościół parafialny, który dzisiaj możemy oglądać wzniesiony został ok. 1616 r. na miejscu dawnego, spalonego w 1608 r. przez Stanisława Stadnickiego „Diabła łańcuckiego”. Świątynia powstała z fundacji ks. Feliksa ze Skaryszewa, a jej konsekracja. pw. Świętej Trójcy i Wszystkich Świętych nastąpiła w 1619 r. Z fundacji Łukasza Opalińskiego, marszałka wielkiego koronnego, i jego żony Zofii ok. 1643 r. Jan Piechnikowicz wykonał wielki ołtarz. W polu głównym znajduje się obraz warsztatu Tomasza Dolabelli „Adoracja Trójcy Świętej i Matki Bożej przez wszystkich świętych, połączona z chwałą zakonu bożogrobców”. Ołtarz wzorowany jest na nieistniejącym już ołtarzu głównym katedry na Wawelu. W prawym bocznym ołtarzu umieszczony jest wizerunek Matki Bożej Pocieszenia, wykonany temperą na desce z ok. poł. XVI wieku przez bożogrobca Erazma. Obraz w 1608 r., za sprawą biskupa przemyskiego Macieja Pstrokońskiego, przeniesiono z drewnianego kościółka, który stał na miejscu obecnie istniejącego kościoła i klasztoru ojców Bernardynów. Starodruk mnicha, o. Ludwika z XVII wieku, z kryjącej wiele tajemnic klasztornej biblioteki ojców Bernardynów w Leżajsku, wspomina początki historii leżajskiego Sanktuarium. Związane są one z osobą piwowara Tomasza z Giedlarowej zwanego Michałkiem. W 1590 r. w Leżajsku objawiła się mu Matka Boża: „Nie trwóż się, Michałku, tu Boga swego, a Syna mego chwałę i pomoc moją poznacie. Tom sobie miejsce obrała, abym na nim ludzi ratowała i przed Synaczkiem zastępowała. Idźże tedy do starszego, co jest dozorcą tego miasta, powiedz mu, iż Syna mojego jest wola, aby imieniem moim kościół mi tu zbudowali, w którym by ludzie modląc się mogli otrzymać przeze mnie to, czego by potrzebowali”. Madonna prosiła Michałka, aby o wszystkim opowiedział rajcom miejskim; ten jednak bał się tego. Kiedy przemógł się i opowiedział o wszystkim jednemu z nich - miejscowemu proboszczowi i przełożonemu bożogrobców, Wojciechowi Wyszogradowi - zakuto go w dyby w więzieniu miejskim. Po pewnym czasie wypuszczono go jednak, a Tomasz postawił w miejscu objawień krzyż. Rosnąca ciągle liczba pątników zaniepokoiła rajców i proboszcza, który kazał podpalić krzyż, uważając całą sprawę za herezję. Krzyż jednak ocalał i znajduje się dzisiaj w przeszklonej gablocie za głównym ołtarzem bazyliki bernardyńskiej.
Niezwykła pamiątka po zakonie Bożogrobców stoi na skrzyżowaniu dróg do Gorliczyny, Grzęskiej i Bud Łańcuckich. To przydrożna kapliczka. Od razu zwraca uwagę charakterystyczny podwójny krzyż patriarchalny - symbol Zakonu Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego. Kapliczka powstała około 1846 r., a więc już po kasacie przeworskiego konwentu Bożogrobców. Jednak ostatni prepozyt sprawował funkcję proboszcza w Przeworsku do 1846 r. właśnie. Wówczas w Świętoniowej nie było jeszcze parafii i kościoła, a okoliczni mieszkańcy chodzili do kościoła Bożogrobców w Przeworsku około 9 km. W ozdobnym szczycie, za kratkami i szybą zachowała się dziewiętnastowieczna figura św. Jana Nepomucena z podwójnym krzyżem bożogrobców. Wewnątrz nie zachowały się oryginalne figury czy też obrazy. Obok kapliczki znajduje się także ciekawy zabytek - mogiła nieznanego żołnierza austriackiego z I wojny światowej

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2012-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

To on wybrał mnie

Carlo Acutis

carloacutis.com

Carlo Acutis

W wielu wywiadach mama przyszłego świętego – Antonia Salzano Acutis podkreślała, że bardzo ważny wpływ na katolickie wychowanie jej dziecka miała polska niania. Jako pierwsi w Polsce publikujemy wywiad z Beatą Anną Sperczyńską – nianią Carla Acutisa.

Więcej ...

Turyści wspięli się na krzyż na Giewoncie. Policja poszukuje trzech mężczyzn

2025-09-09 17:42

Agata Kowalska

Zakopiańska policja wszczęła z urzędu postępowanie w sprawie obrazy uczuć religijnych, po tym, jak w mediach społecznościowych pojawiły się nagrania przedstawiające trzech turystów wspinających się na krzyż na Giewoncie.

Więcej ...

Aukcja aparatu fotograficznego należącego do papieża Franciszka

2025-09-10 11:07
Aparat papieża Franciszka zostanie wystawiony na aukcji. Zdjęcie poglądowe

Adobe Stock

Aparat papieża Franciszka zostanie wystawiony na aukcji. Zdjęcie poglądowe

W Wiedniu zostanie 22 listopada wystawiony na aukcji wyjątkowy przedmiot: aparat Leica M-A, wyprodukowany specjalnie dla papieża Franciszka. Poinformował o tym dom aukcyjny Leica Photographica Auction. Biały aparat z wygrawerowanym kluczem św. Piotra został przekazany papieżowi w 2024 roku przez producenta aparatów fotograficznych. Franciszek postanowił wystawić aparat na aukcji, a dochód przeznaczyć na pomoc potrzebującym. Dochód zostanie przekazany organizacji charytatywnej.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do Matki Bożej Bolesnej

Wiara

Nowenna do Matki Bożej Bolesnej

Polsat News: Dron uderzył w dom mieszkalny na...

Wiadomości

Polsat News: Dron uderzył w dom mieszkalny na...

Nowenna do św. Stanisława Kostki

Wiara

Nowenna do św. Stanisława Kostki

W dzisiejszej Ewangelii Jezus błogosławi nasze kruche...

Wiara

W dzisiejszej Ewangelii Jezus błogosławi nasze kruche...

Oświadczenie ws. ks. Dominika Chmielewskiego

Polska

Oświadczenie ws. ks. Dominika Chmielewskiego

Po informacjach medialnych ws. ks. Chmielewskiego...

Wiadomości

Po informacjach medialnych ws. ks. Chmielewskiego...

Carlo Acutis modlił się też po polsku

Kościół

Carlo Acutis modlił się też po polsku

Kanonizacja bł. Acutisa i bł. Frassatiego....

Kościół

Kanonizacja bł. Acutisa i bł. Frassatiego....

Nawet 100 proc. rezygnacji z tzw. edukacji zdrowotnej

Wiadomości

Nawet 100 proc. rezygnacji z tzw. edukacji zdrowotnej