Ołomuniec pełnił rolę duchowego centrum co najmniej od 1063 r., kiedy oficjalnie odnowiono biskupstwo morawskie. Najstarszym świadkami tamtej historii są romańskie mury Muzeum Archidiecezjalnego, w którego części mieścił się od XII w. pałac biskupi. Odrestaurowany za pomocą nowoczesnych materiałów: betonu i szkła, pozwala precyzyjnie odróżnić elementy, które zachowały się tu z czasów średniowiecznych.

Relikwie i pamiątki

Neogotycka fasada wznoszącej się tuż obok katedry pw. św. Wacława powstała pod koniec XIX w., w związku z panującą wówczas modą na regotycyzację architektury miasta.
- Pod nią schowane są dwie zachodnie wieże romańskiej jeszcze bazyliki - Václav Burian, nasz przewodnik po mieście, pokazuje zdjęcie sprzed 150 lat. Václav jest bohemistą i polonistą. Wydawcą, redaktorem niszowego dwumiesięcznika kulturalnego „Listy”, odpowiednika naszej „Odry”.
Bazylika jest trójnawowa, o strzelistym, ornamentowanym wnętrzu. Po prawej stronie nawy głównej w dwóch relikwiarzach - szczątki doczesne św. Jana Sarkandra, katolickiego kapłana, zamęczonego w 1620 r. przez protestantów, którzy niesłusznie podejrzewali go o zmowę z polskimi oddziałami lisowczyków.
Kilkaset metrów na północ od katedry, na miejscu jego kaźni, wznosi się owalna, neobarokowa kaplica z początku XX w., z latarnią. Dzięki okrągłemu otworowi w podłodze kaplicy, jej światło wpada do podziemi, gdzie znajduje się oryginalne koło tortur, na którym męczono przyszłego świętego.

Tam, gdzie cesarz

Kaplicę wzniesiono na tzw. szczycie Michałowym - najstarszej części miasta, w której miał - według legend - mieszkać niegdyś rzymski cesarz. Kilkadziesiąt metrów za kaplicą wznosi się imponujących rozmiarów kościół z trzema charakterystycznymi, ośmiobocznymi kopułami. Doryckie pilastry, rokokowe obramowania balkonów z ozdobną sztukaterią, rozety, anioły w liściach akantu. Bogata barokowa ornamentyka, utrzymane w ciemnej tonacji obrazy i dynamiczne rzeźby sprawiają, że kościół św. Michała należy do najpiękniejszych w mieście. Można zwiedzić także krużganki przylegającego doń klasztoru i wejść na dzwonnicę.
Drugim barokowym kościołem, wartym wspomnienia, jest świątynia Matki Boże Marii Śnieżnej, której wnętrze wzorowano na rzymskim kościele Il Gesů. Na sklepieniu nawy głównej: ogromne barokowe malowidła, przedstawiające cud Panny Marii Śnieżnej oraz apoteozę Panny Marii. Przylegający do kościoła, trzypiętrowy gmach dawnej bursy jezuickiej, zajmuje niemal całą południową ścianę pl. Republiki. Olbrzymi pojezuicki kompleks urbanistyczny, na który składa się dawna szkoła, stary oraz nowy konwikt, seminarium oraz kaplica Bożego Ciała, zajmuje także sąsiednie ulice.
Na długo zanim powstały te budowle, jezuici założyli w Ołomuńcu uniwersytet, który wkrótce otrzymał od cesarza prawo nadawania tytułów naukowych. Był to drugi, po Pradze, uniwersytet na ziemiach czeskich.

Najznamienitsza budowla

- Miasto fontann - mówią o nim niektórzy. Barokowe fontanny, przedstawiające mitycznych bogów, są porozrzucane po różnych miejscach starówki. Nawiązują do mitologii, a pośrednio do legendy, według której Ołomuniec miał zostać założony przez Juliusza Cezara.
Fontanny otaczają także ratusz, czyli najznamienitszą budowlę świecką w mieście - jak podkreśla Marek Perutka, autor przewodnika po Ołomuńcu. We wschodnim skrzydle budowli uwagę przykuwa wysunięte prezbiterium ratuszowej kaplicy. Po przeciwległej stronie - ogromny zegar, niegdyś zabytkowy. Zrekonstruowany zgodnie z zasadami socrealizmu jest niewątpliwie ciekawostką, niestety, o wątpliwych walorach estetycznych.
Na północno-zachodnim krańcu Rynku wznosi się kolumna Trójcy Świętej. Trzydzieści pięć metrów wysokości, 46 rzeźb i reliefów z piaskowca. Kolumna zachwyca.
Kolumnę wzniesiono jako wyraz wdzięczności za uratowanie miasta podczas zarazy. Render, ołomuniecki architekt, pomysłodawca, a zarazem jeden z fundatorów kolumny, na jej budowę zapisał w testamencie cały swój majątek. W 2000 r. została wpisana na listę UNESCO.
We wnętrzu kolumny znajduje się niewielka owalna kaplica, w której dwa razy do roku jest odprawiana Msza św.

Śladami arcydzieł

Odwiedzających Ołomuniec zachęcam do zwiedzania tutejszych muzeów, zwłaszcza tych prezentujących eksponaty z czasów historycznych.
Bogato zdobiona, rokokowa karoca biskupa Troyera z barokowymi malowidłami i rzeźbionymi szprychami kół. Monstrancje i kielichy z XVII w., zachwycające precyzją wykonania, a wśród nich największy klejnot tutejszej katedry: monstrancja zwana Złotym Słońcem. Romańskie rzeźby, renesansowe i barokowe obrazy mistrzów oraz intrygujący swoim rozmachem obraz przedstawiający wjazd biskupa Troyera do Ołomuńca. To wszystko można obejrzeć w Muzeum Archidiecezjalnym w Ołomuńcu.
Warto zwiedzić także pałac biskupi, a fani przedwojennych samochodów zyskają moc wrażeń, odwiedzając Muzeum „Veteran Area”.