Reklama

Boże Narodzenie w malarstwie i grafice

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Wydarzeniem edytorsko-kulturalnym stał się opublikowany pod koniec listopada 1999 r. album pt. "Święta polskie w malarstwie i grafice 1900-1939", z tekstami Jerzego Zielińskiego, który we współpracy z Janem Lipniewskim i Zbigniewem Nestorowiczem dokonał wyboru ilustracji i ustalił scenariusz całego dzieła, opierając się na bogatej kolekcji kart pocztowych Ryszarda Bogdziewicza z Lublina. W taki oto sposób wieloletni trud kolekcjonera sprzyja rozwojowi kultury i przekazowi istotnych wartości, ukształtowanych historycznie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i na obszarze Śląska, pozostającego wiele lat poza macierzą.
Przyglądając się dokładniej rozmaitym obrazom umieszczonym na kartach świątecznych, można wyodrębnić liczne serie ilustracji poświęcone świętom, w tym szczególnie świętom Bożego Narodzenia.
Znany od XVIII w. opłatek wigilijny wyraża w polskich rodzinach miłość, życzliwość i pojednanie. Malarze ukazywali go nie tylko jako symbol świąteczny na stole, ale również w rękach zakonnika we franciszkańskim habicie, który przychodził do wiejskiego domostwa po kolędzie, w rękach łamiących się nim dzieci i dorosłych stojących przy choince, obok snopka słomy przypominającej ubóstwo betlejemskiej stajenki.
Często obok opłatka umieszczano książki oraz portrety pisarzy i poetów: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa i innych, których arcydzieła broniły języka, wbrew intensywnie prowadzonej germanizacji i rusyfikacji. W ciągu wielu dziesięcioleci na małych kartonikach-obrazkach pocztowych znajdujemy również patriotyczne wiersze, wizerunek zakazanego Orła Białego w koronie, postaci starych powstańców.
Na kartach świątecznych pochodzących z końca XIX i początków XX w. można zaobserwować nie tylko typowe atrybuty świąteczne, jak opłatek, choinka, gałęzie jodły, gwiazdę betlejemską, ale również czczony przez polskie rodziny wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, sylwetkę podziwianego przez pielgrzymów Wawelu z katedrą, kontury polskich sanktuariów.
Na kartach pocztowych umieszczano też teksty kolęd, nuty, pokazywano grupy kolędników dźwigających własnej konstrukcji szopki, trzymających podświetloną gwiazdę, niosących w koszyku kukiełki - aktorów przedstawienia. Malowniczość przebranych kolędników podkreślała sceneria, na tle której byli umieszczani, oraz swojski pejzaż: ośnieżone dachy wiejskich chałup, charakterystyczna architektura dworów, rozświetlone od wewnątrz drewniane kościoły, ośnieżone góry i płaski krajobraz Mazowsza z rozsianymi kępami drzew i zgrzebnymi domami, w których wszystkie okna jarzyły się jakimś przedziwnym światłem.
W świąteczny czas Maryja - Królowa Polski z Dzieciątkiem na ręku przemierzała ośnieżoną polską ziemię, odwiedzając nie tylko krakowiaków w sukmanach, górali w chatach, szlachtę we dworach, mieszczan we wnętrzach ich domów, ale również przychodziła do żołnierza na posterunku w lesie, powstańców przy ogniskach, ludzi samotnych, emigrantów-tułaczy. Czasem do osamotnionych i osieroconych dzieci wędrował wysłannik Boga - anioł w postaci Białego Orła z prezentami, opłatkiem, zeszytami i choinką. Są to bardzo ekspresyjne i piękne malarsko sceny o dużym nasyceniu uczuciowym.
Patrząc na piękne obrazy i grafiki polskich artystów sprzed lat, można by przypuszczać, że miejscem narodzin Jezusa była polska ziemia. Są to obrazy "przywołane" z przeszłości, ale czy nie zawierają wiele aktualnych treści? Czyż naczelne wartości dzisiaj nie domagają się od nas obrony, rozwinięcia, aktywnej postawy? Mały obrazek, kartka pocztowa - echo historii, ale jakże bogate w treści, kolorowe, piękne, warte zastanowienia.

"Święta polskie w malarstwie i grafice 1900-1939", tekst Jerzy Zieliński, współpraca Jan Lipniewski, Zbigniew Nestorowicz, scenariusz i wybór ilustracji Ryszard Bogdziewicz i Jerzy Zieliński, Wydawnictwo ERBO, Lublin 1999, ss. 178, w tym ponad 400 kolorowych ilustracji.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2000-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Red.

Do wersji od lat istniejącej w naszej przestrzeni internetowej Niezbędnika Katolika, która każdego miesiąca inspiruje do modlitwy miliony katolików, dołączamy wersję papierową. Każdego miesiąca będziemy przygotowywać niewielki i poręczny modlitewnik, który dotrze do Państwa rąk razem z naszym tygodnikiem w ostatnią niedzielę każdego miesiąca. Dostępna jest również wersja PDF naszego Niezbędnika!

Więcej ...

Kalendarz Adwentowy: Nowy początek!

2025-11-29 08:23

MK

Co gdyby znany z dzieciństwa czekoladkowy #KalendarzAdwentowy przenieść w sferę duchową? Portal niedziela.pl na czas Adwentu przygotował specjalny internetowy kalendarz adwentowy.
STARTUJEMY JUŻ W NIEDZIELĘ

Więcej ...

Ponad 370 ton żywności zebrał Caritas Polska podczas zbiórki „Tak. Pomagam!”

2025-12-16 15:56

Caritas Polska

Ponad 370 ton żywności udało się zebrać podczas 27. ogólnopolskiej zbiórki żywności „Tak. Pomagam!”, która odbyła się 5 i 6 grudnia 2025 r. w ponad dwóch tysiącach sklepów w kraju – poinformował Caritas Polska.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do Dzieciątka Jezus

Wiara

Nowenna do Dzieciątka Jezus

Jelenia Góra: Znaleziono zwłoki 12-letniej dziewczynki,...

Wiadomości

Jelenia Góra: Znaleziono zwłoki 12-letniej dziewczynki,...

Prokuratura: W sprawie zabójstwa 11-letniej dziewczynki...

Wiadomości

Prokuratura: W sprawie zabójstwa 11-letniej dziewczynki...

Kalendarz Adwentowy: Gwiazda, która odsłania serce

Wiara

Kalendarz Adwentowy: Gwiazda, która odsłania serce

Dr Branca Acevedo: byłam lekarką s. Łucji dos Santos,...

Wiara

Dr Branca Acevedo: byłam lekarką s. Łucji dos Santos,...

Oświadczenie rzecznika diecezji pelplińskiej w związku z...

Kościół

Oświadczenie rzecznika diecezji pelplińskiej w związku z...

Zmarł śp. o. Eustachy Rakoczy - jasnogórski kapelan...

Kościół

Zmarł śp. o. Eustachy Rakoczy - jasnogórski kapelan...

Kalendarz Adwentowy: Ogień Eliasza, światło Jana

Wiara

Kalendarz Adwentowy: Ogień Eliasza, światło Jana

Kalendarz Adwentowy: Najmniejsi w ręku Odkupiciela

Wiara

Kalendarz Adwentowy: Najmniejsi w ręku Odkupiciela