Jakie są, a jakie powinny być media katolickie w Polsce, aby jak najlepiej służyć dziełu nowej ewangelizacji na przełomie II i III tysiąclecia? Odpowiedzi na to pytanie poszukiwali specjaliści od środków masowego przekazu na spotkaniu panelowym w drugim dniu sympozjum Mass media i ewangelizacja, które odbyło się w dniach 2-4 czerwca br. w Łodzi. Spotkanie prowadził red. Marcin Przeciszewski z Katolickiej Agencji Informacyjnej, a uczestnikami byli przedstawiciele głównych mediów katolickich w Polsce: ks. Adam Boniecki (red. naczelny Tygodnika Powszechnego), red. Waldemar Gasper (Radio Plus), ks. red. Krzysztof Ołdakowski TJ (Redakcja Programów Katolickich TVP), ks. inf.
Ireneusz Skubiś (redaktor naczelny Niedzieli), prof. Janusz Kawecki (Radio Maryja), dr inż. Antoni Zięba (Służba Życiu). Na spotkaniu panelowym obecni byli: abp Władysław Ziółek - ordynariusz łódzki, bp Marian Błażej Kruszyłowicz ze Szczecina, bp Ryszard Karpiński z Lublina oraz bp Adam Lepa i bp Ireneusz Pękalski z Łodzi.
Zebranych w auli i sąsiedniej sali uczestników powitał abp Władysław Ziółek. Zdaniem Księdza Arcybiskupa, temat właściwego modelu mediów jest bardzo ważny dla rozwoju dzieła ewangelizacji w XXI wieku. Wierni Chrystusowemu wezwaniu:
"Idźcie na cały świat i nauczajcie wszystkie narody" (por. Mk 16, 15; Mt 28, 19) - kapłani wykorzystują wszelkie możliwości do przekazywania Dobrej Nowiny. Współczesny Kościół ponosiłby winę przed Panem, gdyby nie używał nowoczesnych środków ewangelizacji.
Marcin Przeciszewski postawił tezę, że ze względu na intensywne przemiany kulturowe zachowanie w Polsce żywej religijności wymaga posługiwania się w głoszeniu Dobrej Nowiny środkami masowego przekazu. Z badań religijności wynika, że połowa naszego społeczeństwa dzięki wierności praktykom religijnym podlega systematycznej katechizacji. Druga połowa ma ograniczony kontakt z Kościołem. Zdaniem szefa KAI, jedyną szansą są tutaj katolickie mass media.
Sporo kontrowersji wniosło wprowadzenie do panelu socjologa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Franciszka Adamskiego. Jego zdaniem, nie ma jednego modelu mediów katolickich - ani w sferze intencjonalnej, ani realizowanej. Poszczególne media mają swoich odbiorców. I tak w przeważającej mierze odbiorca Tygodnika Powszechnego to katolik otwarty, "oświecony", często "zdystansowany" wobec Kościoła. Odbiorca Niedzieli i Gościa Niedzielnego to katolik "czujący z Kościołem", o tradycyjnej religijności. Czytelnikiem Naszego Dziennika, zdaniem Profesora, jest odbiorca o religijności nacechowanej patriotyzmem, zorientowany krytycznie do istniejącej rzeczywistości społecznej. Słuchaczem Radia Maryja jest odbiorca bardzo religijny. Radio Plus jest słuchane przez ludzi młodych. L´Osserwatore Romano i KAI to instytucje medialne, których działalność jest ukierunkowana na dziennikarzy. Zdaniem prof. Adamskiego, istnieje luka, jeśli chodzi o media ukierunkowane na inteligencję.
Co i jak mówić, jak przekazywać? To kolejny zbiór zagadnień - jak zaznaczył Profesor - wielokrotnie dyskutowanych na forum Komisji oraz Rady Episkopatu ds. Środków Społecznego Przekazu. Chodzi tu o otwieranie serc na transcendencję, wprowadzenie człowieka w refleksję nad sobą i światem, wprowadzenie w świat modlitwy i kontemplacji. Zdaniem Profesora, media katolickie nie powinny się identyfikować tylko z jedną orientacją polityczną, z jednym sposobem myślenia. Nie powinny też być dewocyjne, ckliwe i natarczywe.
Media katolickie to nie media, które docierają do wszystkich, Kościół z natury nie jest medialny - stwierdził redaktor naczelny TP - ks. Adam Boniecki. Jego zdaniem, "ciągle nowe wino jest w starych bukłakach".
Ks. inf. Ireneusz Skubiś - redaktor naczelny Niedzieli stwierdził, że nasze społeczeństwo nie jest przygotowane do odbioru prasy katolickiej. Badania firmy "Estymator" potwierdzają docieranie Niedzieli do różnych grup wiekowych. Niedziela ma sporo czytelników z wyższym wykształceniem i duże zróżnicowanie w kategoriach wiekowych. Pragnie docierać do młodych rodzin. W tym celu raz w miesiącu jest wydawany bezpłatny dodatek Niedziela Dzieciom. W ostatnim czasie z internetową Niedzielą spotkało się ok. 25 tys. internautów w 84 krajach. W odniesieniu do modelu preferowanego przez środowisko Niedzieli ks. Skubiś podkreślił m.in. takie wyróżniki, jak: szacunek dla wartości chrześcijańskich, wierność nauce Kościoła, podejmowanie problemów rodziny, obrona tożsamości i kultury narodu, formułowanie stanowisk wobec różnych zjawisk społecznych i ich ocena w świetle nauki społecznej Kościoła. Wyraził także ubolewanie z powodu faktu, że tak rzadkie są spotkania redaktorów pism katolickich.
Adresat determinuje język stosowany przez dane medium - stwierdził Waldemar Gasper, przedstawiciel Radia Plus. W zależności od tego, kto jest adresatem przesłania, posługujemy się takim, a nie innym językiem. Język nie powinien być barierą dostępu. Zdaniem red. Gaspera, przesłanie Radia Maryja jest zwrócone raczej do ludzi starszych o żarliwej religijności. W swoim oddziaływaniu i stosowaniu języka odpowiedniego dla swojego słuchacza, według red. Gaspera, Radio Maryja jest nowoczesne, a nawet supernowoczesne. Natomiast Radio Plus pragnie być radiem komplementarnym, ukierunkowanym zasadniczo na słuchacza młodego i w średnim wieku. Radio Plus nadaje codziennie 2,5 godziny programu ściśle religijnego, a 6-7 godzin poświęca na programy informacyjne.
Bardzo interesujące były wypowiedzi dr. Antoniego Zięby. Poza brakiem pisma dla inteligencji dr Zięba zasygnalizował także brak odpowiedniego tygodnika dla katolickich studentów oraz pisma dla szerokich środowisk. Rozwój mediów katolickich w Polsce jest uwarunkowany istnieniem pewnej bariery: nie wykształcono do tej pory tradycji czytania dobrej prasy katolickiej. W dyskusji nad poziomem i jakością mediów katolickich trzeba zastosować kryterium prawdy, wierności Magisterium Kościoła, więzi z jego Pasterzami.
Na pytanie, czy istnieje optymalny model mediów katolickich, ks. Krzysztof Ołdakowski stwierdził m.in., że w Kościele jest miejsce dla różnych mediów. Powinny one być profesjonalne i katolickie. Ważne, by były otwarte na różne typy wrażliwości: intelektualny, charyzmatyczny, emocjonalny, by zachęcały do harmonijnego współdziałania.
Wypowiedziom panelistów przysłuchiwało się z wielkim zainteresowaniem wielu pracowników mediów, żywo reagujących na wypowiadane treści. Przedstawione tutaj sprawozdanie ukazuje jedynie najważniejsze akcenty. Pozostaje z cierpliwością oczekiwać na publikację pełnej dokumentacji tego udanego sympozjum.