Zaangażowanie na rzecz wolności i sprawiedliwości

1. Głos proroków - jak głos Izajasza, którego przed chwilą słuchaliśmy - nieustannie rozbrzmiewa, aby nam przypominać o konieczności zaangażowania w dzieło wyzwolenia uciśnionych oraz na rzecz zapanowania sprawiedliwości. Jeżeli brakuje tego zaangażowania, to kult oddawany Bogu nie jest Mu miły. Mamy tu mocny apel, wyrażany niekiedy w tonach paradoksalnych, jak na przykład u Ozeasza, który przekazuje Bożą wyrocznię, cytowaną również przez Jezusa (por. Mt 9, 13; 12, 7): "Miłości pragnę, nie krwawej ofiary, poznania Boga bardziej niż całopaleń" (Oz 6, 6).
Również prorok Amos z wielką gwałtownością przedstawia Boga, który odwraca spojrzenie i nie akceptuje rytów, świąt, postów, muzyki, błagań oraz gdy poza świątynią sprzedaje się sprawiedliwego za denara, a biednego za parę sandałów, gdy w prochu ziemi depcze się głowę ubogich (por. Am 2, 6-7). Dlatego też mamy stanowcze wezwanie: " Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów i prawość jak potok nie wysychający wyleje!" (Am 5, 24). Prorocy mówią w imieniu Boga, piętnują kult oderwany od życia, liturgię oddzieloną od sprawiedliwości, modlitwę, która nie ma nic wspólnego z codziennym zaangażowaniem, wiarę odartą z dobrych czynów.
2. Wołanie Izajasza: "Przestańcie czynić zło! Zaprawiajcie się w dobrem! Troszczcie się o sprawiedliwość, wspomagajcie uciśnionego, oddajcie słuszność sierocie, w obronie wdowy stawajcie!" (Iz 1, 16-17) - odbija się echem w nauczaniu Chrystusa, który nas napomina: "Jeśli więc przyniesiesz dar swój przed ołtarz i wspomnisz, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw tam dar swój przed ołtarzem, a najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim! Potem przyjdź i dar swój ofiaruj" (Mt 5, 23-24).
Przy końcu życia każdego człowieka i na końcu historii ludzkości sąd Boży skupi się właśnie na miłości, na praktyce sprawiedliwości oraz na gościnności wobec ubogich (por. Mt 25, 31-46). Wobec wspólnoty rozdartej przez podziały i niesprawiedliwość, jak ta wspólnota w Koryncie, Paweł domaga się zakazu uczestnictwa w Eucharystii, wzywając chrześcijan do uczynienia najpierw rachunku sumienia, ażeby nie byli winnymi znieważania Ciała i Krwi Pańskiej (por. Kor 11, 27-29).
3. Posługa miłości, ściśle złączona z wiarą i liturgią (por. Jk 2, 14-17), zaangażowanie na rzecz sprawiedliwości, walka z każdym rodzajem ucisku, troska o godność osoby - dla chrześcijanina nie są wyrazami filantropii uzasadnionej jedynie przynależnością do rodziny ludzkiej. Chodzi tu natomiast o wybory i czyny w duchu głęboko religijnym, które są prawdziwymi i właściwymi ofiarami miłymi Bogu, zgodnie ze stwierdzeniem Listu do Hebrajczyków (por. Hbr 13, 16).
Szczególnie mocne jest napomnienie św. Jana Chryzostoma: " Chcesz uczcić Ciało Chrystusa? Nie zaniedbuj Go, gdy jest nagi. Nie oddawaj Mu czci tutaj, w świątyni, w jedwabnych strojach, żeby Go później zaniedbać, gdy będzie na zewnątrz, gdzie cierpi ziąb i nagość" (In Matthaeum hom. 50, 3).
4. Ponieważ "w świecie współczesnym zostało rozbudzone na wielką skalę poczucie sprawiedliwości (...), Kościół dzieli z ludźmi naszych czasów owo głębokie, gorące pragnienie życia pod każdym względem sprawiedliwego. Nie przestaje też zwracać uwagi na liczne aspekty owej sprawiedliwości, o jaką chodzi w życiu ludzi i społeczeństw. Świadczy o tym tak bardzo rozbudowana na przestrzeni ostatniego wieku dziedzina katolickiej nauki społecznej" (Dives in misericordia, 12).
Ta potrzeba refleksji i działania winna otrzymać wyjątkowy impuls, wychodząc od Wielkiego Jubileuszu. Na gruncie biblijnym jest to zachowywanie solidarności: kiedy rozbrzmiewała trąba roku jubileuszowego, każdy powracał "do swej własności, do swego rodu", jak proklamuje oficjalny tekst Jubileuszu (Kpł 25, 10).
5. W roku jubileuszowym zwracano pierwotnym właścicielom ich ziemie zabrane z powodu różnych wydarzeń ekonomicznych i rodzinnych. Rok jubileuszowy pozwalał zatem wszystkim powrócić do punktu wyjścia dzięki śmiałemu i odważnemu dziełu sprawiedliwości rozdzielczej. Jest to, oczywiście, wymiar, który można by nazwać "utopijnym", zaproponowany jako konkretny środek przeciw umacnianiu przywilejów i przeciw nadużyciom władzy: jest to próba skierowania społeczności ku ideałowi większej solidarności, hojności i braterstwa. We współczesnych układach historycznych powrót do utraconych ziem mógłby się wyrażać, jak już wielokrotnie proponowałem, całkowitym darowaniem lub przynajmniej redukcją zagranicznego zadłużenia krajów biednych (por. TMA 51).
6. Inny wymiar zaangażowania jubileuszowego - to uczynienie wszystkiego, aby sługa mógł powrócić wolnym do własnej rodziny (por. Kpł 25, 39-41). Ubóstwo doprowadziło go do upokorzenia w niewoli, teraz zaś otwierała się przed nim możliwość budowania swojej przyszłości w wolności, w łonie własnej rodziny. Z tego też powodu prorok Ezechiel nazywał rok jubileuszowy "rokiem wyzwolenia", to znaczy rokiem wykupienia (por. Ez 46, 17).
Księga Powtórzonego Prawa przepowiada społeczeństwo sprawiedliwe, wolne i solidarne tymi słowami: "Ale u ciebie nie powinno być ubogiego (...). Jeśli będzie u ciebie ubogi, któryś z twych braci (...), nie okażesz twardego serca wobec niego, ani nie zamkniesz swej ręki" (Pwt 15, 4. 7).
Również my winniśmy dążyć do tego celu solidarności: " Solidarność ubogich między sobą, solidarność z ubogimi, do której wezwani są bogaci, solidarność pracujących i z pracującymi" (Instrukcja Kongregacji Nauki Wiary O chrześcijańskiej wolności i wyzwoleniu, 89). Jeżeli tak będziemy żyli, to Jubileusz, który dopiero się zakończył, będzie nadal wydawał obfite owoce sprawiedliwości, wolności i miłości.