Podziwiając wieczorne niebo, nie odczuwamy trudów wielkiej
podróży, jaką odbywamy wraz z naszą Ziemią wokół Słońca. Siedzimy
sobie w wygodnym i bezpiecznym ziemskim pociągu, wyglądając tylko
od czasu do czasu za okno. Nasza ziemska kapsuła porusza się po niewidzialnej
dla nas drodze, jakich wiele w Układzie Słonecznym. Po swoich drogach (orbitach) poruszają się przecież i inne planety wraz ze swoimi księżycami,
powodując spory ruch w przestrzeni. Co roku Ziemia powraca jednak
w to samo miejsce na orbicie, a my, świętując nadejście kolejnego
Nowego Roku, odmierzamy tylko czas tej nieustannej podróży. Jej trudów
zresztą w ogóle nie odczuwamy, a niektórzy pasażerowie nie mają o
niej nawet zielonego pojęcia. Siedzą sobie w tej bezpiecznej ziemskiej
kapsule, ochraniani przez jej wspaniałą atmosferę. Gdzieś na dachu
naszego ziemskiego pojazdu zmieścił się również i nasz Księżyc, stale
okrążający Ziemię. I tak, nie wybierając się w Kosmos, podróżujemy
wszyscy w przestrzeni, podziwiając od czasu do czasu zmieniające
się za oknem pory roku. Ale wiemy również, że po naszej Drodze Mlecznej
poruszają się miliardy znacznie większych "kapsuł słonecznych". Nasze
Słońce zabrało ze sobą wszystkie planety i jedzie wraz z nimi po
swojej "autostradzie". Nasz Kierowca prowadzi ten słoneczny pojazd
wprawną ręką. Ruch na autostradzie jest wielki, bo i podobnych Słońcu
gwiazd są przecież miliardy! Wszystkie one poruszają się wokół Galaktyki
z zawrotną prędkością. I znów wielu nawet nie wie, że wraz ze Słońcem
odbywamy tę wielką podróż po Mlecznej Drodze. Niektórzy ziemscy pasażerowie
wychylą się od czasu do czasu za okno i ujrzą wspaniałą wstęgę naszej
Galaktyki. Wije się przecież na niebie od horyzontu do horyzontu,
jak kręta szosa wokół malowniczych pagórków.
Ale spójrzmy teraz na znaną nam Galaktykę w Andromedzie
M31. To już sąsiednia galaktyka miliardów zgrupowanych w niej gwiazd,
widoczna z odległości ponad 2 milionów lat świetlnych. Tamte gwiazdy
również podróżują po swojej autostradzie, czasami może zerkając ciekawie
na sąsiednią Drogę Mleczną. Niezliczona liczba innych galaktyk znajduje
się jeszcze dalej, a rozmiary Wszechświata budzą przerażenie i podziw.
Nasza Lokalna Grupa Galaktyk (Układ Lokalny) składa się z ok. 30
członków i zajmuje obszar aż 10 milionów lat świetlnych. Największymi
w niej są Galaktyka w Andromedzie, nasza Galaktyka oraz M33 w Trójkącie.
Obliczona masa Układu Lokalnego jest jednak 10 razy większa od masy
widocznych gwiazd. Prawdopodobnie istnieje więc tu ogromna ilość
tzw. ciemnej materii. Większość galaktyk ma kształt spirali lub elipsy
o rozmiarach od 20 tysięcy do 160 tysięcy lat świetlnych. Nasza Galaktyka
oraz Galaktyka w Andromedzie są typu spiralnego. Znajdujące się w
nich gwiazdy, obłoki gazowe oraz pył utrzymują się razem dzięki sile
grawitacji. Istnieją też większe zgrupowania zwane gromadami galaktyk.
Poza Układem Lokalnym znajdziemy inne małe grupy galaktyk, takie
jak np. najbliższa naszej Grupa w Rzeźbiarzu. Dalej, w odległości
ok. 50 milionów lat świetlnych, znajduje się gigantyczna Gromada
w Pannie, zwana Virgo, zawierająca aż 2,5 tysiąca członków. Jej grawitacja
odczuwalna jest nawet w naszym Układzie Lokalnym, a nasza Galaktyka
i jej sąsiadki są przyciągane w kierunku Gromady w Pannie. Jeszcze
dalej, w Warkoczu Bereniki, w odległości 350 milionów lat świetlnych,
znajdziemy ogromną Gromadę galaktyk nazwaną Coma. Z dziesiątków tysięcy
jej członków możemy dostrzec jedynie ponad tysiąc galaktyk. Średnica
tej Gromady wynosi ok. 10 milionów lat świetlnych. W Psach Gończych
znajduje się Galaktyka Wirowa M51, odległa o 22 miliony lat świetlnych.
Jest to galaktyka spiralna o anormalnie małym jądrze. Posiada ona
swojego towarzysza NGC5195, tworząc wraz z nim piękną parę. Znajdziemy
w tym gwiazdozbiorze również Gromadę kulistą M3 o średnicy 209 lat
świetlnych (ok. 28 tysięcy lat świetlnych od nas). Gromady kuliste
są stosunkowo stare, np. M3 ma już 10 miliardów lat!
Obserwując ciche wieczorne niebo, pamiętajmy, jak wiele
na nim różnych kosmicznych autostrad. Panuje tam ogromny ruch, dobrze
więc, że nie możemy sobie tak po prostu wysiąść z naszej ziemskiej
kapsuły.
Pomóż w rozwoju naszego portalu