Po klęsce powstania styczniowego w świadomości Polaków nastąpił
zanik ideologii niepodległościowej. Dotknął on wszystkie zabory;
zwyciężyła ugoda w stosunku do zaborców. Odrzucono ideę walki zbrojnej,
zdawało się - na zawsze. Nastąpił swoisty marazm psychiczny, który
wyraził się m.in. w ideologii pozytywizmu, niosącej również negatywne
skutki.
Jednak na przełomie XIX i XX wieku zaczęły zachodzić
zmiany w świadomości młodego pokolenia Polaków. Zaczynano dostrzegać
wielkość Polski niepodległej i celowość walki o niepodległość. Najsilniej
dokonywało się to w Galicji. Jednym z pierwszych przejawów był rozwój
Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", krzewiącego ideologię patriotyczną.
We Lwowie w 1899 r. ukazywało się czasopismo Promień o ideologii
patriotycznej. "Promieniści" przyczynili się do powstania konspiracyjnych
grup wojskowych i politycznych. Od 1904 r. działała organizacja "
Nieprzejednani" i grupa skupiona przy czasopiśmie Odrodzenie oraz
młodzież skupiona wokół pisma Zarzewie.
Teren Galicji dawał schronienie konspiratorom z zaboru
rosyjskiego. Tutaj znalazł się Józef Piłsudski po klęsce rewolucji
w Rosji, mając za sobą przeszłość osobistego udziału w Organizacji
Bojowej. W Galicji przystąpił do działań niepodległościowych. W czerwcu
1908 r. we Lwowie wraz z towarzyszami założył Związek Walki Czynnej
- tajną organizację wojskową, mającą przygotować kadry dla przyszłego
powstania w zaborze rosyjskim. Sieć tej organizacji rychło rozszerzyła
się na wszystkie ziemie polskie. ZWC zorganizował tajne szkolnictwo
wojskowe. Ujawnił się w 1912 r. W napiętej sytuacji międzynarodowej
władze austriackie zezwoliły na utworzenie jawnych polskich organizacji
wojskowych z zastrzeżeniem, że w razie wojny będą one działały u
boku Austro-Węgier. I tak powstały: we Lwowie w 1910 r. -
Związek Strzelecki i w Krakowie - Towarzystwo "Strzelec". Były one kierowane przez tajny jeszcze ZWC. W 1911 r. utworzono
jawne "Polskie Drużyny Strzeleckie", działające nielegalnie w innych
zaborach. Ich komendantem był Piłsudski. Były również mniejsze organizacje,
np. Armia Polska. W przededniu I wojny światowej ruch strzelecki
wyszkolił ok. 12,5 tys. ludzi ze stopniami podoficerskimi i oficerskimi.
Członkowie tych organizacji nosili mundury wzoru austriackiego oraz
maciejówki z orzełkiem. Ruch strzelecki finansowany był przez jawny,
utworzony w 1912 r., Polski Skarb Wojskowy w Zakopanem.
Całym ruchem niepodległościowym kierowała Komisja Tymczasowa
Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. W przygotowaniach
tych czynny udział brał "Sokół". W 1912 r. powołał on Polowe Drużyny
Sokole - umundurowane, prowadzące szkolenie wojskowe na różnym szczeblu.
Z "Sokołem" współdziałał ruch harcerski (skauting). Wojskowego charakteru
nabrała organizacja wiejskich "Drużyn Bartoszowych" (1908 r.).
Polscy organizatorzy tych ruchów mieli cele niepodległościowe,
toteż z czasem popadali w konflikt z Austriakami.
Gdy rankiem 6 sierpnia 1914 r. Piłsudski wyprowadził
z Krakowa swoją Kompanię Kadrową, wojna z Rosją nie była jeszcze
wypowiedziana. Było to jego osobiste działanie, zmierzające do stworzenia
Legionów Polskich. Rozpoczynał się nowy rozdział w historii polskiej
wojskowości.
Pomóż w rozwoju naszego portalu