Reklama

Pięć spojrzeń na wiarę Starego Testamentu

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

CZAS NIEWOLI: WIARA PONOWNIE ODKRYTA

W 587 r., w wyniku zaburzeń politycznych, armia babilońska zdobyła po długim oblężeniu Jerozolimę (2 Krl 25, 3nn.). Król zdołał uciec, ale wkrótce go pojmano i oślepiono, wcześniej zabijając na jego oczach synów. Wymordowano członków dworu, splądrowano stolicę i Świątynię. Naród zdawał się być przeznaczony na zagładę w rozproszeniu ( diaspora) niewoli. Któż mógł wówczas przypuszczać, że Izrael zmartwychwstanie? A jednak ten cud się dokona. Naród stopniowo odzyska nadzieję, a po 50 latach Cyrus pozwoli im wrócić do kraju. W tyglu cierpień Izrael odkrył nowe oblicze Boga. Interesuje nas to doświadczenie wiary szczególnie, gdyż odnajdujemy w nim tę samą pedagogię, jaką i dziś stosuje Bóg, by nas zachęcić do dojrzewania w wierze.
Już tragedia schizmy ukazała kruchość monarchii. Do tego doszły inne trudności polityki wewnętrznej i zewnętrznej. Prorocy dawno przestrzegali przed świeckim rozumieniem historii. Krytykowali także kult, gdy brak w nim zwrócenia serc ku Bogu. A transcendentny mesjanizm zapowiadał, że plan Boży skierowany jest ku "rzeczom nowym" ( Iz 48, 6), ku tajemnym rzeczywistościom, które nie muszą się wyrażać w widzialnym sukcesie. Niewola zadała jednak cios tym refleksjom. Ówczesne spekulacje Izraela można tak streścić: jeśli historyczne instytucje Izraela tak tragicznie zginęły i jeśli Obietnica Boża jest niezłomna - to znaczy, że spełni się ona na jakiejś innej płaszczyźnie. Jeremiasz, świadek wydarzeń z 587 r., zapowiada więc Nowe Przymierze, zwrócone już wyraźnie na kult "w Duchu i prawdzie" (por. J 4, 23n.): " Oto nadchodzą dni - wyrocznia Jahwe - kiedy zawrę z domem Izraela nowe przymierze..." (31, 31-33). Nowy status religijny Izraela polega więc na pogłębieniu duchowym. Dotychczas, oczywiście, wnętrze też było ważne, ale istotę stanowił kult zewnętrzny. W odnowionym, dojrzałym Izraelu będzie inaczej. Ezechiel, towarzyszący ludowi na wygnaniu, zapowiada w imieniu Jahwe: "dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza..." (36, 26n.).
Konsekwencją kultu wewnętrznego jest odkrycie odpowiedzialności osobistej. Zapowiada ją Jr 31, 29. Ezechiel naucza o niej wyraźnie ( 14, 12-23; 18): "Ojcowie jedli zielone winogrona, a zęby ścierpły synom. Na moje życie - wyrocznia Jahwe Pana. Nie będziecie więcej powtarzali tej przypowieści w Izraelu... Umrze tylko ta osoba, która grzeszy..." (18, 2. 20). Owocem niewoli jest wołanie o nawrócenie. Grzechy ojców nie tłumaczą obecnych nieszczęść. Izrael cierpi z powodu własnych win; musi więc pokutować. Podczas niewoli Izrael trwa ciągle przy koncepcji odpłaty doczesnej: kara i nagroda w tym życiu, bo wszystko kończy się ze śmiercią. Ale cennym pogłębieniem wiary jest świadomość osobistej odpowiedzialności.
Inne ważne odkrycie tej epoki: pożytek z cierpienia. Zawsze cierpienie stawiało podwójny problem, dobroci Jahwe i Jego sprawiedliwości. Jest On sprawcą wszystkiego, a więc i cierpień; a jednak cierpienie jest złem i nie powinno istnieć. Zrozumiałe, jeśli jest ono karą za grzech, ale czemu cierpią niewinni? Takie pytania nie spadły nagle i jeszcze długo Izrael będzie je sobie stawiać. Teraz jednak nastąpił znaczny postęp w wierze. Wraz ze Sługą Jahwe, cierpienie stało się zasadą zbawczą, należy do planu Bożego. O kim myślał autor tych czterech pieśni (Iz 42-53)? O Jeremiaszu? Czy też naród sam myśli tu o własnym losie, by wywnioskować, że Bóg nie może opuścić Izraela, swego pierworodnego, i w konsekwencji wyprowadzi dobro ze złego? Pochodzenie obrazu Sługi jest zagadkowe. W każdym razie pojawia się on jako zbawca, który wstawia się za grzesznikami i oddaje swe życie na przebłaganie (53, 10. 12). Wiara Izraela jest już bardzo bliska ewangelicznego paradoksu: odkupieńcze cierpienie.
Podczas niewoli ustala się nacjonalistyczny schemat planu zbawienia. Prorocy przypominali, że prawdziwe obrzezanie dokonuje się w sercu (Pwt 10, 6; Jr 4, 4; 9, 24n.); a zatem zbawienie jest dostępne dla wszystkich narodów. Izrael miał, i nadal ma, ważną rolę do spełnienia, ale prawdziwie wypełni swe przeznaczenie dopiero wtedy, gdy zapomni o sobie i przygarnie wszystkie narody do współudziału we własnym powołaniu. "Księga Pocieszenia" (Iz 40-55) ukazuje, jakie nadzieje uniwersalistyczne wiążą się z oczekiwaniem wskrzeszenia narodu. Sługa przyniesie Prawo narodom, wyspy oczekują jego pouczeń ( Iz 42, 1 nn.). "To zbyt mało, iż jesteś Mi Sługą dla podźwignięcia pokoleń Jakuba..." (49, 6). Nowe Przymierze, obiecane Izraelowi, będzie udziałem wszystkich narodów. Izrael nie może o tym zapominać. " Zawrę z wami wieczne przymierze; są to niezawodne łaski dla Dawida. Oto ustanowiłem cię świadkiem dla ludów, dla narodów wodzem i rozkazodawcą" ( 55, 3n.). A inne narody winny odpowiedzieć na wezwanie Boga i zaufać Mu: "Nawróćcie się do Mnie, by się zbawić, wszystkie krańce świata, bo Ja jestem Bogiem i nikt inny" (45, 22).
Ale lekcje czasu niewoli mają dziwnie słaby oddźwięk w myśli ostatnich wieków Starego Testamentu; zwłaszcza teologia Sługi Cierpiącego. Judaizm często zapomina o religii serca i o uniwersalizmie. Zamyka się w polemice. Podobnie będzie z chrześcijaństwem atakowanym przez pogan. Ale już przed niewolą znani są wierni świadkowie Przymierza: psalmiści.
Przekazali nam oni najczystszą duchowość jahwizmu dawnego i późnego, tj. naukę o ubóstwie. Jest ono inną nazwą wiary: oznacza pełne zawierzenie Bogu wobec złudnego oparcia w ludziach. Człowiek zawierzenia i pokory (humilis) w sensie dosłownym oczekuje wszystkiego od Boga, swego Przyjaciela: "Nakłoń swe ucho, wysłuchaj mnie, Jahwe, bo jestem nędzny i ubogi. Strzeż mego życia, bo jestem pobożny, zbaw sługę swego, który ufa Tobie... Rozraduj życie swego sługi..." (Ps 86, 1nn.). A On odpowiada na tę modlitwę: "Oczy zwracam ku ubogim i skruszonym w sercu..." (Iz 66, 2). Ubodzy godzą się z dysproporcjami społecznymi jako skutkami niewoli. Są świadkami nadziei na Nowe Przymierze. To właśnie oni w Ewangelii rozpoznają nadejście tego Przymierza, gdy zjawi się Mesjasz "cichy i łagodny sercem" (Mt 11, 29).

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2001-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Były minister zdrowia Adam Niedzielski pobity w centrum Siedlec

2025-08-27 18:39

gov.pl

Były minister zdrowia Adam Niedzielski z obrażeniami ciała trafił do szpitala - powiedział PAP dr Mariusz Mioduski, dyrektor medyczny Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach. Policja potwierdziła, że w środę w centrum miasta b. ministra zaatakowało dwóch nieznanych sprawców.

Więcej ...

Abp Jędraszewski zachęca katechetów do modlitwy za swych wychowanków

2025-08-27 20:56
Abp Marek Jędraszewski

BP Archidiecezji Krakowskiej

Abp Marek Jędraszewski

- My, głosiciele Chrystusowej prawdy, musimy błagać Boga właśnie o ten moment łaski dla naszych uczniów, naszych wychowanków, aby zechcieli szukać Boga, aby mieli odwagę kołatać do Bożych wrót, aby dostąpili łaski, że właśnie te wrota, otwarte na wieczność całą, także przed nimi kiedyś się otworzą - mówił abp Marek Jędraszewski w czasie Dnia Katechetycznego, który odbył się w Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się!”.

Więcej ...

Większość zapowiadanych w kampanii inicjatyw prezydenckich jeszcze w tym roku - informuje szef KPRP

2025-08-28 12:14
Prezydent Karol Nawrocki

PAP

Prezydent Karol Nawrocki

Większość zapowiedzi, które przedstawiał prezydent Karol Nawrocki w kampanii wyborczej będzie realizowanych jeszcze w tym roku - powiedział w Studiu PAP szef prezydenckiej kancelarii Zbigniew Bogucki. Zakłada przy tym, że w przypadku obniżenia VAT do 22 proc. rząd i tak takiego projektu nie poprze.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowe informacje w sprawie strzelaniny w USA. Napastnik...

Wiadomości

Nowe informacje w sprawie strzelaniny w USA. Napastnik...

Geniusz w habicie mnicha

Wiara

Geniusz w habicie mnicha

Jezus przychodzi do nas w rożnych momentach naszej...

Wiara

Jezus przychodzi do nas w rożnych momentach naszej...

Szok. Karabin sprawcy strzelaniny w USA miał napis „dla...

Wiadomości

Szok. Karabin sprawcy strzelaniny w USA miał napis „dla...

Odnaleziona Siostra Dorota apeluje: Uważajcie na oszustów

Kościół

Odnaleziona Siostra Dorota apeluje: Uważajcie na oszustów

Nowenna do Matki Bożej Częstochowskiej

Wiara

Nowenna do Matki Bożej Częstochowskiej

Siostra Dorota odnaleziona!

Kościół

Siostra Dorota odnaleziona!

Nowenna ku czci św. Moniki

Wiara

Nowenna ku czci św. Moniki

Nowenna do św. Augustyna

Wiara

Nowenna do św. Augustyna