W urodziny Emisariusza (24 kwietnia) przedstawiciele władz Łodzi złożyli kwiaty przy ławeczce Kuriera w Parku Ocalałych, która została postawiona w 2009 roku na Kopcu Pamięci.
Ma ona upamiętnić zasługi Jana Karskiego w dziele ratowania polskich Żydów podczas okupacji niemieckiej. Jan Karski, a właściwie Jan Kozielewski urodził się w Łodzi w 1914 roku. To miasto ukształtowano jego nieprzeciętną wolę, odwagę i determinację. Tu nauczył się współżyć z osobami innej nacji i religii. Stąd wyruszył w świat z nadzieją tworzenia lepszej przyszłości. Wciągnięty w wir wielkiej historii, ryzykował swe życie, by ratować Żydów skazanych na śmierć w gettach i obozach zagłady. Ukończył prawo i dyplomację na Uniwersytecie Lwowskim. Przed wybuchem II wojny światowej rozpoczął karierę dyplomatyczną w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Podczas misji w 1942 roku od rządu polskiego w Londynie otrzymał misję zbadania sytuacji w okupowanej przez Niemców Polsce oraz przedstawienia raportu w tej sprawie. Miał również za zadanie poznać los ludności żydowskiej w kontekście napływających informacji o masowych zbrodniach. W tym celu po powrocie do kraju przy pomocy podziemnych organizacji żydowskich dwukrotnie przedostał się na teren getta warszawskiego, aby na własne oczy przekonać się o losie zamkniętej tam ludności żydowskiej. W przebraniu wartownika wszedł także do niemieckiego obozu przejściowego w Izbicy pod Lublinem skąd Żydzi byli kierowani do obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze. Następnie wyjechał ponownie do Londynu, wioząc ze sobą dokumenty, dotyczące sytuacji w Polsce oraz losu Żydów.
Na podstawie relacji Karskiego 10 grudnia 1942 r. rząd RP w Londynie wystosował notę skierowaną do rządów sprzymierzonych w sprawie terroru i dyskryminacji Żydów. Napisano w niej, że w ciągu trzech lat okupacji Polski, Niemcy zabili prawie trzecią z populacji Żydów, mieszkających w niej przed wojną (ponad 3 mln). 17 grudnia 1942 r. 12 państw alianckich potępiło masową zagładę Żydów.
Reklama
Po wojnie pozostał w Stanach i pracował na Uniwersytecie Georgetown, gdzie wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu. Jest autorem cenionych książek, m.in. ważnej, monografii „Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919-1945”, gdzie wyjaśnia postawę USA i Wielkiej Brytanii wobec Polski w kontekście ich strategicznych interesów. Inną cenna lekturą Jana Karskiego jest „Tajne państwo”, opisujące fenomen polskiej konspiracji i struktur rządu podziemnego podczas okupacji niemieckiej.
Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie, ale kilka miesięcy wcześniej zdążył odebrać tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łodzi. W 1995 roku otrzymał z rąk Prezydenta Lecha Wałęsy Order Orła Białego, a 29 maja 2012 roku Prezydent Barack Obama odznaczył go pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności, najwyższym amerykańskim odznaczeniem cywilnym. Otrzymał także otrzymał tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.