Absolwent filozofii, który nie przegrał żadnej bitwy, czyli gen. Stanisław Maczek, to główny bohater multimedialnej, przygotowanej w trzech językach wystawy plenerowej, organizowanej przez Muzeum historii Polski we współpracy z Muzeum Generała Maczka w Bredzie. Można ją zobaczyć w skansenie w Tokarni.

Każdy, kto między 20 maja a 27 czerwca odwiedzi pawilon w Parku Etnograficznym w Tokarni, będzie miał niezwykłą okazję zapoznać się ze wspomnieniami żołnierzy 1. Dywizji Pancernej, a nawet posłuchać nagrania głosu samego gen. Maczka. Z relacji można się dowiedzieć nie tylko tego, jak przebiegały poszczególne bitwy w 1939 i 1944 r., lecz także jak wyglądało życie codzienne na froncie i w koszarach: co żołnierze jedli, jak spędzali wolny czas w oczekiwaniu na komendę „Do boju!”, jak sobie radzili z wszechobecną śmiercią i tęsknotą za pozostawioną w kraju rodziną.

– Oprócz heroizmu polskich żołnierzy widzowie poznają też mniej poważne oblicze wojny. Zobaczą np. zdjęcia koziego zaprzęgu albo przeczytają relacje żołnierzy o brzemiennych w skutkach romansach w wyzwalanych przez Polaków holenderskich miejscowościach – mówi Wojciech Kalwat, kurator wystawy.

Narracja wystawy prowadzi zwiedzających od początku kariery wojskowej Stanisława Maczka, czyli od czasów przed I wojną światową i awansu na polu bitwy w 1919 r., przez wojnę obronną z września 1939 r., w której 10. Brygada Kawalerii pod dowództwem Stanisława Maczka zdołała osłonić przed Niemcami Armię „Kraków”, ewakuację przez Węgry i Francję na wyspy Brytyjskie, aż po lądowanie aliantów w Normandii i serię zwycięskich bitew z 1944 r., podczas których 1. Dywizja Pancerna gen. Maczka uwolniła od okupacji niemieckiej kolejne miejscowości Francji, Belgii i Holandii. Na końcu poznajemy powojenne losy żołnierzy, z których część założyła rodziny na Zachodzie, część zaś, mimo niebezpieczeństw wynikających z podporządkowania Polski Związkowi Sowieckiemu, zdecydowała się wrócić do ojczyzny.

Wystawa została przygotowana w 2019 r. z okazji 75. rocznicy wyzwolenia holenderskiej Bredy, której mieszkańcy do dziś szczególnie ciepło wspominają gen. Maczka i jego żołnierzy. Podczas uroczystych obchodów wyzwolenia wystawę można było obejrzeć właśnie w Bredzie (październik– listopad 2019). Premierę ekspozycja miała we wrześniu 2019 r. w Warszawie, co wpisało się w obchody 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej.

– Wrzesień 1939 r. to nie tyko klęski. To również dobrze poprowadzona kontrofensywa nad Bzurą, powstrzymanie kolumny pancernej pod Mokrą, a wreszcie zasługująca na szerszą wiedzę historia 10. Brygady Kawalerii pod dowództwem gen. Maczka. Nasze muzeum postanowiło przypomnieć postać dowódcy, który w całej swojej karierze nie przegrał ani jednej bitwy – mówi Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.

Wirtualną wersję wystawy można znaleźć na platformie Google Arts & Culture. Na kanale youtube Muzeum Historii Polski natomiast są do obejrzenia dwa filmy wyprodukowane w związku z wystawą przez Muzeum Historii Polski: dokument Rafała Geremka Niepokonany. Opowieść o generale Stanisławie Maczku oraz miniatura Agaty Mianowskiej Marian na wojnie. Animowana historia Mariana Walentynowicza.

Wystawa jest dofinansowana ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Jej partnerzy to: Muzeum Generała Maczka w Bredzie, Gmina Breda, Ambasada Królestwa Niderlandów w Warszawie, Dom Spotkań z Historią, Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Patroni medialni: Polska Press Grupa, „Mówią Wieki”, portal historyczny dzieje.pl.

Kuratorem wystawy jest Wojciech Kalwat.

Oprac. A.D.