Pielgrzymki w obie strony

Więzi pątnicze między Kalwarią Zebrzydowską a Jasną Górą nie były jednokierunkowe. Z samej Jasnej Góry pielgrzymowanie do Kalwarii Zebrzydowskiej organizowało Arcybractwo Różańca Świętego w latach 1936 i 1937 pod przewodnictwem o. Ambrożego Mandery, paulina. W pierwszej pielgrzymce uczestniczyło 250 osób.
Inny profil i charakter miały pielgrzymki organizowane z niektórych miast Polski do obydwóch sanktuariów równocześnie. Wymieńmy przykładowo 700-osobową pielgrzymkę z Poznania, zorganizowaną przez Towarzystwo Pielgrzym pw. Matki Bożej. 11-12 sierpnia 1923 r. pielgrzymka przebywała na Jasnej Górze, a następnego dnia udała się do Krakowa i Kalwarii Zebrzydowskiej na 15 sierpnia - uroczystość Matki Bożej Wniebowziętej. W 1930 r. pielgrzymka z Poznania na Jasną Górę i do Kalwarii, w której uczestniczyło 345 osób, ubogacona została zwiedzaniem - obok Krakowa - kopalni soli w Wieliczce.
W dniach 11-15 sierpnia 1935 r. pielgrzymowała Akcja Katolicka z Łodzi pod patronatem bp. Włodzimierza Jasińskiego. Pielgrzymi łódzcy po zwiedzeniu Krakowa i Wieliczki udali się do Kalwarii Zebrzydowskiej, a na uroczystość Matki Bożej Wniebowziętej przybyli do Sanktuarium Jasnogórskiego. Tego typu pielgrzymki, które zapewne nie były odosobnione, łączyły w okresie międzywojennym motywy religijne z patriotycznymi. Dotyczyło to głównie pielgrzymek z terenów włączonych w czasie zaborów do Cesarstwa Rosyjskiego bądź należących wówczas do Królestwa Polskiego. Polacy z tych terenów najczęściej nie otrzymywali paszportów uprawniających do odbywania podróży na tereny polskie należące do zaboru austriackiego.

Po II wojnie światowej

Po II wojnie światowej zmieniły się w Polsce warunki polityczne. Ograniczano działalność Kościoła katolickiego, a w latach 50. podjęto również walkę z ruchem pielgrzymkowym. Administracyjnie narzucanej laicyzacji i dechrystianizacji Episkopat Polski, na czele z Prymasem Polski - kard. Wyszyńskim, starał się przeciwstawić przez realizację ogólnopolskiego programu duszpasterskiego w powiązaniu z centralnym sanktuarium maryjnym - Jasną Górą. Dotyczyło to zwłaszcza okresu Wielkiej Nowenny (1957-65) przed Milenium Chrztu Polski, gdy odbywał się Sobór Watykański II (1962-65). Bardzo ważną rolę odgrywały również inne sanktuaria maryjne, zwłaszcza największe. W archidiecezji krakowskiej znalazło to wyraz szczególnie po podjęciu posługi pasterskiej przez bp. Wojtyłę. Od 1963 r. Kalwaria Zebrzydowska stała się miejscem archidiecezjalnych pielgrzymek stanowych: kobiet i młodzieży żeńskiej, mężczyzn i młodzieży męskiej, a także duchowieństwa i służby liturgicznej. Abp Wojtyła zapraszał do uczestnictwa w tych pielgrzymkach najczęściej słowem pasterskim w formie listu lub komunikatu z podaniem tematu refleksji i modlitwy, najczęściej dotyczących życia społeczno-religijnego. Korespondowały one z ogólnopolskim programem duszpasterskim. Pierwsza Archidiecezjalna Pielgrzymka Mężczyzn i Młodzieży Męskiej odbyła się 29 czerwca 1969 r. pod jego przewodnictwem.
Tak więc Kalwaria Zebrzydowska stawała się miejscem przekazywania treści religijno-społecznych, którymi żył Kościół w Polsce, proklamowanych również podczas ogólnopolskich pielgrzymek stanowo-zawodowych na Jasnej Górze. Często tym przekazicielem, również w sanktuarium narodowym, był - obok kard. Wyszyńskiego - kard. Karol Wojtyła. Według ustaleń ks. Bonieckiego, ks. Wojtyła jako biskup i metropolita krakowski pełnił w Kalwarii posługę ewangelizacyjną 97 razy, a na Jasnej Górze przynajmniej 102 razy. Tradycje Wielkiego Poprzednika w nawiedzaniu Kalwarii Zebrzydowskiej kontynuuje kard. Franciszek Macharski.
Z różnych względów dokumentacja dotycząca więzi znaczonych przez pielgrzymów między Kalwarią a Jasną Górą w ostatnim 40-leciu pozostaje zróżnicowana. Wiele bowiem grup pielgrzymkowych przybywających autokarami oficjalnie uzyskiwało pozwolenie władz administracyjnych na odbycie jedynie wycieczki do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu ( i faktycznie nawiedzały one to miejsce zagłady).
Kalwaria Zebrzydowska pielgrzymowała zapewne na Jasną Górę w ramach tzw. akcji czuwań soborowych rozpoczętych w 1962 r.
Znamienny pozostaje fakt przewodzenia niektórym pielgrzymkom przez ojców bernardynów z klasztoru kalwaryjskiego. Od 1985 r. Piesza Pielgrzymka z pobliskiej Lanckorony wyrusza z Kalwarii Zebrzydowskiej. Pełnią w niej posługę duszpasterską zakonnicy bernardyńscy. W 194. Pielgrzymce z Lanckorony w 1993 r. uczestniczyli dwaj ojcowie i dwaj klerycy. Mimo tego świeccy zdają się korzystać z doświadczenia nabytego w prowadzeniu pielgrzymek do Kalwarii i przewodniczą niektórym grupom udającym się na Jasną Górę. W 1988 i 1990 r. wpisały się grupy pielgrzymów prowadzone przez świeckich, uczestniczące w Ogólnopolskich Pielgrzymkach Świata Pracy. Związanie ważnych wydarzeń w życiu Kościoła w Polsce z Jasną Górą, czego wyrazem były: I Peregrynacja Kopii Wizerunku Matki Bożej Jasnogórskiej i obchody Milenium Chrztu Polski (3 maja 1966 r.), nie wpłynęło na stopień natężenia ruchu pątniczego do Kalwarii, które nie tylko nie uległo zmniejszeniu, ale przeciwnie - odnotowano jego wzrost w latach 1964-67.
Do Kalwarii pielgrzymowali też mieszkańcy z Częstochowy i diecezji częstochowskiej. W 1975 r. odnotowano trzy grupy z Częstochowy, a z całej diecezji przybyło 16 grup z udziałem 1034 osób. Warto zauważyć, że z tymi danymi diecezja częstochowska znalazła się na 10. miejscu wśród 27 wówczas reprezentowanych w Kalwarii Zebrzydowskiej. W latach 1989-1991 z diecezji częstochowskiej przybywało ponad 100 grup rocznie z udziałem ok. 38 tys. osób. Ten wzrost natężenia ruchu pielgrzymkowego z diecezji częstochowskiej pozostaje proporcjonalny do ogólnego wzrostu natężenia tego zjawiska.
Nie bez znaczenia dla utrzymywania stosunkowo żywych więzi wiernych diecezji częstochowskiej z Kalwarią Zebrzydowską pozostawał fakt odbywania studiów przez alumnów tejże diecezji w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Częstochowskiej (do 1991 r.), mającym siedzibę w Krakowie. Stąd klerycy z seminariów afiliowanych do Papieskiej Akademii Teologicznej pielgrzymują na początku roku akademickiego do Kalwarii Zebrzydowskiej.

Zaangażowanie świeckich

Dla kształtowania geografii wiary ważną rolę spełnia kultywowana tradycja w kalwaryjskim ruchu pątniczym. Przewodnikami grup pielgrzymkowych do tego Sanktuarium pozostają najczęściej świeccy. Ich funkcja nie ogranicza się tylko do zadań organizacyjnych, ale również przez przewodniczenie modlitwie spełniają specyficzną posługę ewangelizacyjną. Kard. Wojtyła jeszcze w czasie Soboru Watykańskiego II zjawisko to uważał za wyprzedzające dążenie Soboru do zaktywizowania świeckich w życiu Kościoła. Niemałą rolę w tym względzie spełniają organizowane w Sanktuarium specjalne rekolekcje dla świeckich przewodników pielgrzymek.
W jasnogórskim ruchu pątniczym zaangażowanie świeckich w prowadzenie pielgrzymek było dość powszechne, zwłaszcza w czasie zaborów, gdy dominowały piesze pielgrzymki, a duchownym zabraniano opuszczania parafii. Po II wojnie światowej, szczególnie w latach 50., udział ten został niemal wyeliminowany, gdy władze administracyjne podjęły walkę z ruchem pątniczym. Wobec stosowanych represji w stosunku do organizatorów pielgrzymek, odpowiedzialność za ich prowadzenie z konieczności przejęli duchowni.
Sytuacja uległa zmianie na początku lat 80. w miarę odradzania się pieszych pielgrzymek na Jasną Górę. W czasach "Solidarności" świeccy także podjęli się organizowania pielgrzymek zawodowych, to oni byli też inicjatorami pielgrzymek ogólnopolskich.

Jan Paweł II tworzy nowe więzi

W czasie pierwszej apostolskiej pielgrzymki do Ojczyzny - w 1979 r. Jan Paweł II pielgrzymował nie tylko na Jasną Górę, ale również do Kalwarii Zebrzydowskiej. Wyróżnił te sanktuaria różami papieskimi: Jasną Górę w 1979 r. i Kalwarię Zebrzydowską w 1987 r. - w stulecie koronacji wizerunku kalwaryjskiego.
Wybór Jana Pawła II na Stolicę Apostolską wpłynął na wzrost natężenia ruchu pątniczego do tych sanktuariów, które też stały się miejscami szczególnej modlitwy w intencji pomyślności jego posługi apostolskiej dla Kościoła. Codziennie odprawiane są w intencji Papieża Msze św., w godzinach porannych w Kalwarii Zebrzydowskiej, a wieczorem na Jasnej Górze. Powstały specjalne pielgrzymki przybywające regularnie do Kalwarii Zebrzydowskiej, aby modlić się na dróżkach kalwaryjskich i w bazylice za owocność pontyfikatu Jana Pawła II. Wymieńmy pielgrzymkę ze Skałki w Krakowie, z sanktuarium Męczeństwa św. Stanisława, która przybywa tutaj corocznie od 1980 r. w drugą niedzielę Wielkiego Postu. Stanowi wypełnienie obietnicy złożonej Ojcu Świętemu przez studentów w czasie spotkania z Janem Pawłem II na Skałce 8 czerwca 1979 r.
Pieszym szlakiem łączy Kalwarię Zebrzydowską z Jasną Górą Piesza Pielgrzymka Górali z Podhala, zainicjowana w 1981 r. przez paulinów z Bachledówki koło Zakopanego. W Kalwarii Zebrzydowskiej pielgrzymi podhalańscy uczestniczą we Mszy św. w intencji Jana Pawła II. W ostatnich latach pielgrzymka ta liczyła ok. 28 tys. osób. Zapewne szlak niejednej pielgrzymki z terenów Polski południowo-wschodniej na Jasną Górę prowadzi przez Kalwarię Zebrzydowską, a wcześniej przez Wadowice - miasto, w którym się urodził Jan Paweł II. Pielgrzymi nie tylko symbolicznie, ale realnie łączą te miejsca, tak ważne dla Ojca Świętego.