Dwóch kierowców z fabryki samochodów w Lublinie zawiozło w lipcu 1980 r. części do składanych w Bielsku Białej popularnych syrenek, przy okazji opowiedzieli kolegom ze Śląska o sukcesie swojego protestu. Jeszcze tego samego dnia robotnicy z Bielska zastrajkowali z żądaniem podwyżki płac; udało się. Wieść o robotniczym zwycięstwie w Lublinie obiegła cały kraj.

Lubelska metoda

Informacje o strajkach w Świdniku i Lublinie rozprzestrzeniali przede wszystkim kolejarze. W czasach całkowitej kontroli listów i telefonów ich opowieści inspirowały inne miasta. Stąd wziął się pierwszy strajk w gdańskiej lokomotywowni, pracę przerwali także górnicy w Jastrzębiu i metalowcy w Radomiu. Jeszcze w lipcu 1980 r. na podstawie doświadczeń lubelskich protestów opracowano w kręgach ówczesnej opozycji instruktaż, jak bezpiecznie i skutecznie organizować strajki.

W czerwcu 1956 r. i grudniu 1970 e. robotnicy w Poznaniu i na Wybrzeżu bili się z milicją na ulicach; były setki ofiar śmiertelnych. Pamięć o tamtych wydarzeniach sprawiła, że strajkujący w Świdniku, a potem w Lublinie, pozostali w swoich fabrykach, zatrzymali produkcję i na dobrze sobie znanym terenie ogłaszali postulaty. Lubelska metoda przyjęta została w sierpniu 1980 r. w gdańskiej stoczni i kopalniach na Śląsku. W dokumentach pierwszego zjazdu „Solidarności” czytamy: - „Po lipcowym zrywie Lublina przyszedł pamiętny strajk robotników Wybrzeża”.

Siła wiary

O ile we wcześniejszych protestach nie widać odniesienia do religii, to w roku 1980, rok po pielgrzymce Jana Pawła II do Polski, robotnicy otwarcie odwołują się do swojej wiary. Czesław Niezgoda, przywódca zbuntowanych kolejarzy w Lublinie, modlił się przed decyzją o zatrzymaniu ruchu lokomotyw, tak samo zaczynał każdy dzień protestu. W sposób szczególny prosił o wstawiennictwo św. Katarzynę Aleksandryjską, patronkę kolejarzy. Doprowadził też do umieszczenia na pomniku doli kolejarskiej słów papieża: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze tej ziemi!”.

Odwoływanie się w dniach strajków do tradycji katolickiej, usilnie zwalczanej przez komunistów, było powszechne. Górnicy w Bogdance pod Łęczną rozpinali na wydziałach obrazy swojej patronki, św. Barbary, i przywrócili górnicze powitanie „Szczęść Boże”. Nastąpił też swoisty głód znaku krzyża. W Kraśniku Fabrycznym na terenie zakładu łożysk zawieszono ich 40, w Świdniku ks. Jan Hryniewicz zdjął wszystkie krucyfiksy ze swojego mieszkania oraz kancelarii i przekazał robotnikom z pobliskiego kombinatu.

Wzór zmian

Przy strajkujących po raz pierwszy w historii pojawiają się kapłani. Wspomniany ks. Hryniewicz zaczął odprawiać Msze św. na terenie fabryki, odwołując się do ewangelicznej zasady: - „Poszedłem do nich, bo gdzie są owce, tam musi być pasterz”. Spontanicznie powstaje funkcja kapelanów dla protestujących. W Łęcznej odnajduje się w niej ks. Piotr Kurowski, przy lubelskiej fabryce samochodów duszpasterzuje ks. Zbigniew Kuzia, a w Kraśniku ks. Jan Strep. Wyjątkowo aktywną postacią był ks. Mieczysław Brzozowski, mianowany jeszcze w 1980 e. oficjalnym kapelanem „Solidarności” w regionie lubelskim.

Lipcowe strajki na Lubelszczyźnie były pierwszymi udanymi protestami w historii bloku komunistycznego. Dały przykład i odwagę robotnikom w całej Polsce. Nastąpiła fala „dołączania do Lublina”. Pokojowy opór, oparcie się na wierze i związek z Kościołem doprowadziły do historycznych przemian nie tylko w Polsce, ale i w innych częściach wschodniej Europy. Ta droga zaczęła się w Świdniku i Lublinie. Mamy nadzieję, że będzie wzorem do zmian podejmowanych współcześnie w naszej ojczyźnie.

41. rocznica Lubelskiego Lipca - program obchodów 

Świdnik, 11 lipca - godz. 10.00 złożenie kwiatów i okolicznościowe wystąpienia przy pomniku „Świdnickiego Lipca” (teren PZL Świdnik), 11.30 Msza św. w kościele Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła, prezentacja animacji „Dzwon Wolności”, prelekcja „Operacja Dzwon”, 15.00 festyn rodzinny (CUS, ul. Wyszyńskiego 5), 17.00 potańcówka oraz w godz. 8.30-14.00 - akcja poboru krwi i rejestracja dawców szpiku kostnego (ambulans przy kościele NMP Matki Kościoła). 

Lublin, 18 lipca - Lokomotywownia - godz. 9.20 zbiórka uczestników na placu przed Dworcem Głównym PKP w Lublinie i przemarsz na teren byłej Lokomotywowni Lublin, 10.00 uroczysta polowa Msza św., przemówienia okolicznościowe, wręczenie odznaczeń i wyróżnień, złożenie kwiatów pod pomnikiem Doli Kolejarskiej, część artystyczna. 

Lublin, 9 lipca, godz. 15.30 - złożenie kwiatów pod Pomnikiem Wdzięczności (ul. Droga Męczenników Majdanka); 24 lipca, godz. 17.00 - festyn rodzinny „Poczuj wiatr osiemdziesiątych lat” w Ogrodzie Saskim oraz gra miejska o Lubelskim Lipcu 1980; 25 lipca, godz. 11.30 Msza św. w Archikatedrze Lubelskiej i uroczyste spotkanie z okazji 41. rocznicy Lubelskiego Lipca 1980, okolicznościowy wykład i panel naukowo-historyczny (sala widowiskowa „Domu nadziei” Caritas).

Puławy, 28 lipca, godz. 10.00 - uroczyste posadzenie Dębu Lubelskiego Lipca 1980 przed siedzibą Zarządu Grupy Azoty Puławy S.A.